Бүгүн таң эртелеп өлкө боюнча шайлоо бекеттери казак гимни менен ачылды. Шайлоодо баары бир утат деп жатышкан азыркы президент Нурсултан Назарбаев өзү да бул гимнди жазууга катышканын айтылат. Ошондуктанбы, айтор, добуш берүү ушундайча башталганы да процесске өзгөчө саясий бойок бергендей болду.
Бүгүн түшкө чейин эле шайлоочулардын 66% добушун беришкени кабарланды.
Ишеним кайдан?
Борбордук шайлоо комиссиясынын расмий өкүлү Владимир Фус муну, 2005-жылкы шайлоодогу түшкү маалыматка караганда, алда канча жогору деди. Анда түшкө карата шайлоочулардын 50% добушун бергени айтылган.
Назарбаев өзү бүгүн добушун бергенден кийин жеңээрине өтө ишенимдүү билдирүү тараткансыды.
"Бүгүнкү шайлоо биздин биримдигибизди жана мен элге кайрылуумда айткан максаттарды аныктайт, - деди ал. - Биз индустриалдык-инновациялык программага, социалдык модернизацияга карай бет алдык. Башкача айтканда, мунун баары жөнөкөй адамдын турмушун жакшыртканга ылайыкташтырылган".
70 жаштагы Назарбаев Казакстандагы элдин турмушунун ар бир аспектисине өзүнүн изин калтырды. Ал өлкөнүн дээрлик 20 жылдык эгемендигинин баарында өлкөнү башкарып келатат.
Шашылыш чечим
Казакстанда мөөнөтүнөн мурда президенттик шайлоо өткөрүш керек деген чечимди бийликтер эки ай мурда кабыл алышкан. Оппозиция муну айыптаган эле. Анткени аларга даярдык көргөнгө убакыт берилбей калды. Бирок аналитиктер шайлоо өз убагында 2012-жылдын этегинде өткөн күндө деле Назарбаев баары бир утмак дешет.
Шайлоо бекеттеринде бүгүн жаштар да, аксакалдар да көп болгонсуду. 89 жаштагы Андрей Лазовский добушун Назарбаевге бергенин айтты. Анткени, анын ишениминде, Назарбаев гана стабилдүүлүктү сактай алат.
"Назарбаев биздин коомду ичинен жеп жаткан коррупцияны жок кылууда. Мен ага чын ден-соолук каалайм. Канчага күчү жетсе, ошончо убакыт иштей берсин", - дейт бул аксакал шайлоочу.
Ал эми 76 жаштагы Седайе Сабирова таң эртелеп эле добуш бергени келген экен. Анын пикири Казакстандагы жалпы маанайды көрсөткөндөй болду.
"Биз Назарбаевге гана добуш беребиз. Биз аны урматтайбыз жана жакшы көрөбүз", - деди Сабирова.
Өнөктүктүн өнөкөтү
Бул өңдүү маанайдын түзүлүшү шайлоо өнөктүгүндө эле белгилүү болгон. Анткени өнөктүк учурунда Назарбаевдин атаандаштары тууралуу дээрлик айтылбады. Болгондо да алардын бирөө да Назарбаевдин оордун баса албайт деген өңдүү ой кеңири таркатылып жатты.
Талапкерлердин өздөрү деле ага каршы болбогон өңдүү. Алардын бири – эколог Мэлс Елеусизов – бүгүн добуш бергенден кийин журналисттерге кайрылып, өзүнүн добушун Назарбаев үчүн бергенин жар салды.
Оппозиция бул жолку шайлоого өзүнүн талапкерин каттоого жетишкен жок, элди добуш берүүгө катышпоого чакырды.
Казакстанда Нурсултан Назарбаевдин президенттигин референдум жолу менен 2020-жылга чейин узартуу сунушун Конституциялык Сот четке какканда, мөөнөтүнөн мурда шайлоо өткөрүлөөрү айтылган.
"Карусель", купон...
“Азаттыктын” казак редакциясы кабарлаганына караганда, айрым шайлоочуларга добуш бергенден кийин купон таркатып жатышкан экен. Ал купонду алар жумушка барганда жетекчилерине көрсөтүп, шайлоого катышканын далилдей алышат имиш.
Добуш берүүнүн жүрүшүнө Европадагы коопсуздук жана кызматташтык уюмунун байкоочулары да назар салышууда. Алар өз жыйынтыгын эртең билдиришет деп күтүлүп жатат. Казакстанда буга чейин өткөн шайлоолордун бирин да эл аралык байкоочулар “ачык, таза өттү” деп тааныша элек.
Айрым мыйзам бузуулар болгону тууралуу бүгүн да кабарланды. Айрым шайлоочулар бизге кээ бир бекеттерде адамдар бир нече жолу добуш беришкенине күбө болушканын айтышты. Биздин Астанадагы кабарчыбыз төрт автобуска жык толгон адамдарды алгач бир бекетте добуш бердиртип, анан кийин башка бекетке алып барышканын билдирди.
Бүгүнкү шайлоонун алдын ала жыйынтыгы эртең жарыяланат.
Бүгүн түшкө чейин эле шайлоочулардын 66% добушун беришкени кабарланды.
Ишеним кайдан?
Борбордук шайлоо комиссиясынын расмий өкүлү Владимир Фус муну, 2005-жылкы шайлоодогу түшкү маалыматка караганда, алда канча жогору деди. Анда түшкө карата шайлоочулардын 50% добушун бергени айтылган.
Назарбаев өзү бүгүн добушун бергенден кийин жеңээрине өтө ишенимдүү билдирүү тараткансыды.
70 жаштагы Назарбаев Казакстандагы элдин турмушунун ар бир аспектисине өзүнүн изин калтырды. Ал өлкөнүн дээрлик 20 жылдык эгемендигинин баарында өлкөнү башкарып келатат.
Шашылыш чечим
Казакстанда мөөнөтүнөн мурда президенттик шайлоо өткөрүш керек деген чечимди бийликтер эки ай мурда кабыл алышкан. Оппозиция муну айыптаган эле. Анткени аларга даярдык көргөнгө убакыт берилбей калды. Бирок аналитиктер шайлоо өз убагында 2012-жылдын этегинде өткөн күндө деле Назарбаев баары бир утмак дешет.
"Назарбаев биздин коомду ичинен жеп жаткан коррупцияны жок кылууда. Мен ага чын ден-соолук каалайм. Канчага күчү жетсе, ошончо убакыт иштей берсин", - дейт бул аксакал шайлоочу.
Ал эми 76 жаштагы Седайе Сабирова таң эртелеп эле добуш бергени келген экен. Анын пикири Казакстандагы жалпы маанайды көрсөткөндөй болду.
"Биз Назарбаевге гана добуш беребиз. Биз аны урматтайбыз жана жакшы көрөбүз", - деди Сабирова.
Өнөктүктүн өнөкөтү
Бул өңдүү маанайдын түзүлүшү шайлоо өнөктүгүндө эле белгилүү болгон. Анткени өнөктүк учурунда Назарбаевдин атаандаштары тууралуу дээрлик айтылбады. Болгондо да алардын бирөө да Назарбаевдин оордун баса албайт деген өңдүү ой кеңири таркатылып жатты.
Талапкерлердин өздөрү деле ага каршы болбогон өңдүү. Алардын бири – эколог Мэлс Елеусизов – бүгүн добуш бергенден кийин журналисттерге кайрылып, өзүнүн добушун Назарбаев үчүн бергенин жар салды.
Оппозиция бул жолку шайлоого өзүнүн талапкерин каттоого жетишкен жок, элди добуш берүүгө катышпоого чакырды.
Казакстанда Нурсултан Назарбаевдин президенттигин референдум жолу менен 2020-жылга чейин узартуу сунушун Конституциялык Сот четке какканда, мөөнөтүнөн мурда шайлоо өткөрүлөөрү айтылган.
"Карусель", купон...
“Азаттыктын” казак редакциясы кабарлаганына караганда, айрым шайлоочуларга добуш бергенден кийин купон таркатып жатышкан экен. Ал купонду алар жумушка барганда жетекчилерине көрсөтүп, шайлоого катышканын далилдей алышат имиш.
Айрым мыйзам бузуулар болгону тууралуу бүгүн да кабарланды. Айрым шайлоочулар бизге кээ бир бекеттерде адамдар бир нече жолу добуш беришкенине күбө болушканын айтышты. Биздин Астанадагы кабарчыбыз төрт автобуска жык толгон адамдарды алгач бир бекетте добуш бердиртип, анан кийин башка бекетке алып барышканын билдирди.
Бүгүнкү шайлоонун алдын ала жыйынтыгы эртең жарыяланат.
