Чек арадагы соңку куралдуу кагылышта 140 миңден ашуун адам коопсуз жайга убактылуу көчүрүлдү. Алардын басымдуу бөлүгү аялдар, балдар.
"Азаттык" үйүн таштап, коопсуз жайга көчүп кеткенгенге аргасыз болгон эки аялдын баянын сунуштайт.
"Баламды боорума кысып, жолду катар ыйлап келдим"
"Атым Айсалкын, жашым 35те. Беш баланын энесимин. Баткендин Көк-Таш айылына келин болуп келгем. Чыр чыккан күнү мен балдарым, абысыным менен үйдө элем. Жолдошум мал жайып, тоого кеткен эле. 16-сентябрь таңкы 6да атылган октун үнү угулду. Балдарым уктап жаткан, ойготуп эле качып жөнөдүк. Балдарымдын улуусу 17де, ал короодогу машинени айдады. 15 жаштагы уулум абысынымдын короосундагы машинени айдап, эки жакка балдар менен отурдук. Жолду катар биз сыяктуу качып бараткан энелерди, балдарды көрүп жаттым. Эки жаштагы кичүү баламды боорума кысып, ыйлап келдим".
Айсалкын ушу тапта башка айылдаштары менен бирге Боз-Адыр айылында баш калкалап жатат. Анын үч күндөн бери тоого кеткен жолдошу дайынсыз.
"Ушинтип кача берип, чарчайт экенсиң. Абысыным экөөбүздү балдарыбыз менен коопсуз жайга жайгаштырышты. Жол тосуп, күтүп турган адамдын үйүнө жайгаштык. Бир бөлмөдө 40ка жакын адам барбыз. Алып келген тамак-ашыбыз түгөндү. Бул жактагы үй кожоюну өзү тамак берип, карап жатат. Акча топтоп, азык-түлүк алдык. Жолдошум менен байланыша элекмин. Ал жүргөн жерде байланыш жок. Балдардын келечеги эмне болот деп кабатырланат экенсиң. Балдарыбыз бейкапар короодо ойноп жүрүшөт. Энелер алардын келечеги эмне болот деп, тынчтык тилеп отурабыз. Жүрөгүң деле ооруп калат экен".
"Балдардын келечегине кам санайсың..."
30 жаштагы Разия 16-сентябрдын таңында төрт баласы менен үйүнөн качып чыккан. Балдарынын улуусу 10 жашта, кичүүсү экиде. Ал күнү Разиянын күйөөсү башка айылдаштары менен чек ара тилкесин кайтарып калган.
"Кача берип балдарым деле ушундай турмушка көнүп калыптыр. Шак эле туруп, даярданып башташты. Октун үнүн угуп, өздөрү эле чуркап келишти. Биз Самаркандек айылынан коңшу айылга качып келдик. Биз келген үйдө 40тан ашык адам болдук. Үйдүн кожоюну эмне берсе, ошону жеп отурдук. Кечээ жардам келип калды. Мындай учурда тамак деле өтпөйт. Амандыкты эле тилеп калат экенсиң. Бул жолкусунда качкандан тажагандар да көп экен. Ушинтип эле тызылдап өмүр өтүп кетеби деп ойлойсуң. Балдардын келечегине кам санайсың. Биз менен чыккандардын көбү Бишкекке кетишти. Ошко кеткендери да болду. Алар тажадык деп капаланышты. Азыр туугандар менен байланыш жок. Ким эмне болду, жарадарлар бар-жогун да билбейбиз. Октун үнү дагы деле кулакка угулуп жатат".
300гө жакын үй жабыркаган
Баткенде чек арадагы окуяда талкаланган үйлөрдүн саны 300дөй экенин 19-сентябрда Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин (УКМК) төрагасы Камчыбек Ташиев Баткенде журналисттердин суроолоруна жооп берип жатып билдирди.
“Толук эмес маалымат боюнча, 300гө жакын үй жабыркаган. Ошол үй-бүлөлөрдү азыр кайра өзүлөрүнүн үйүнө алып келе албайбыз. Бирок тез арада чара көрүп, алардын үйлөрүн ордуна коюп, алып келебиз”,-деди Ташиев .
Үй-жайынан ажырагандар азыр жер-жерлерде ачылган пункттарда баш калкалап турушканын, алар тамак-аш, дары-дармек менен камсыз болгонун айткан Ташиев кемчиликтер бар экенин билдирди жана элди сабыр кылууга чакырды.
Ошондой эле УКМК башчысы кыргыз-тажик чек арасында кырдаал туруктуу, бирок оор экенин айтып, үй-жайын таштап качууга мажбур болгондорго “толук коопсуз болду, үйүңөргө кайткыла” деп айтуу азыр мүмкүн болбой жатканын белгилеп, “бир-эки күн ичинде толук коопсуз болгондон кийин гана элди кайра алып келгенге аракет кылабыз” деп айтты.
Өзгөчө кырдаалдар министрлиги 16-сентябрда чек арадагы кагылыштан улам 140 миң адам коопсуз жакка жер которууга аргасыз болгонун маалымдаган. Алар Баткен, Лейлек районунун, Баткен, Сүлүктү, Исфана шаарынын тургундары.
Баткен облусуна жана кагылыштан улам аргасыз жер которгон адамдарга гуманитардык жардам чогултуу, жөнөтүү уланууда. Акчалай жардам бергиси келгендер үчүн атайын эсеп ачылган.
Бишкекте Баткенге гуманитардык жардам Спорт сарайынын алдында, Биринчи май, Ленин, Октябрь жана Свердлов райондук акимчиликтерде, жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу органдарында чогултулуп жатат.
Ошто гуманитардык жардам чогултуу түйүнү шаардык мэриянын алдында түзүлдү.
