Ташкентте кыз-келиндерге эми чет өлкөгө чыгуу үчүн сурак берүүнүн кереги жок. Мурунтан 18-35 жаштагы кыз-келиндер чет өлкөгө чыгуу үчүн күйөөсүнүн же ата-энесинин уруксат катын, махаллядан маалымдама аулууга жана медициналык анализдерди тапшырууга милдеттендирилип келген. Андан кийин алар ички иштер башкармалыгынын миграция жана жарандык бөлүмүндө атайын сурак беришчү. Мындай талап Өзбекстанда 2011-жылы сойкулук жана адам сатуу менен күрөшүү максатында киргизилген.
25-майда Өзбекстандын ички иштер министринин орун басары, Ташкенттин Ички иштер башкармалыгынын башчысы Рустам Джураев четке чыккан кыз-келиндерди суракка алуу талабын жойду.
"Биз бул багыттагы көйгөйлөр менен тоскоолдуктарды изилдеп, мындай тажрыйба жарандарга ыңгайсыздык жаратып, иштерди создуктуруп, өзүн актабай жатканын түшүндүк. Эми кыз-келиндер миграция бөлүмдөрүнө келип, эч кандай сурактан өтпөстөн, кошумча кагаздарды көрсөтпөстөн эле виза алышат", - деп белгилешкен Ташкенттин Ички иштер башкармалыгында.
Түркия: мигрант кыз-келиндер көргөн кордук
Түркия: мигрант кыз-келиндер көргөн кордук
Акыркы жылдары Түркияга агылган кыргызстандык эмгек мигранттарынын басымдуу бөлүгүн кыз-келиндер түзөт.
Ташкенттеги журналист Умида Маниязова сойкулук жана адам сатуу менен күрөшүү максатында киргизилген өкмөттүн чарасы паракорчулукка алып барганын айтат.
- Мындай талап бир топ жылдан бери эле болгон. Бирок кыз-келиндердин бардыгын эле суракка чакырышчу эмес. Сүрөттөрүн карап, айтор, тандап чакырышчу. Чет жакта бул аял жагымсыз иштерди кылабы дегендей суроо көтөрүлчү. Негизинен мындай суракта "каякка барасың? Эмне иш кыласың? Максатың кандай? Ким тосуп алат?" деген суроолорду беришет. Мындай чара мурунтан Таиланд, Малазия, Индияда өзбекстандык аялдар сойкулук кылып жүргөнү аныктала баштаганда кабыл алынган. Анда өзүнүн жердештери сатып жиберип же сойкукана ачып алганы көп окуялар болгон. Бирок бул чара мындай көрүнүштү токтотууга жардам берди деп айтууга болбойт. Анткени таанышы, акчасы барлар эч тоскоолдуксуз өтүп кетишчү. Анда мындай уруксат кагаздын акысы 50 доллар болуп калган.
Кыз-келиндердин чет өлкөгө чыгуусуна чектөөлөр азыркы кезде Ташкентте гана алынган. Эми чектөөлөрдү өлкө боюнча алуу сунушу башкармалык тарабынан ИИМге жөнөтүлгөн.
Бул маалда Ашхабадда чет жакка ишке чыгып бараткан түркмөн кыз-келиндери аэропортто токтотулуп жатканы маалымдалууда. Өткөн жумада Түркияга ишке кетип бараткан эки аялга өлкөдөн чыгууга тыюу салынган.
"Күйөөмдөн миграциялык кызматтан берилчү уруксат кагаз сурашкан жок. Мени болсо учакка бул кагаз жок өткөрбөй коюшту. Колунда мындай кагаздары барларды деле эч нерсени түшүндүрбөй кармап калышты. Жолго, документтерди жасоого акчабыз талаага кетти. Канча санаага батып, нерв болдук", - деди "Азаттыктын" түркмөн кызматына кайрылган аялдардын бири.
Ирак түрмөсүндөгү аялдар Кыргызстандан барганбы?
Ирак түрмөсүндөгү аялдар Кыргызстандан барганбы?
"Өлкөдөгү мындай абалда беш баламды бага албай калдым" дейт Түркияга миграция чыккан аял. Ал Ашхабаддын аэропортунда аялдарга чет жакка учууга тыюу салып жатканына өзү күбө болгон.
"Мен аэропортко Түркияга учуп кетүүгө келгем. Жанымда айылдаштарым бар болчу, чогуу учмакпыз. Каттоо алдында миграциялык кызматтын кызматкерлери биз бир айылдан экенибизди билип туруп, баарыбыздын документтерибизди алып, өзүнчө бөлмөгө алып барып, ал жакта суракка алышты. Мени кое беришти, бирок аялдардын көбүн өткөрбөй коюшту", - дейт келин.
Жыл башынан бери "Азаттыктын" түркмөн кызматына Ашхабаддан чет өлкөгө учуп кете албай калган ондогон адамдар кайрылган. Миграциялык кызмат айрымдарын кандай себептен рейстен алганын да айткан эмес.
Оппозициячыл саясатчы, Түркмөнстан республикалык партиясынын төрагасы Нурмухамед Ханамов мындай чектөөлөр менен түркмөн бийлиги иш издеп миграцияга чыккан жарандарга кыйынчылыктарды жаратууда деген ойдо.
- Былтыр жыл аягынан баштап Түркмөнстанда 30 жашка чыга элек эркектер чет өлкөгө чыгаарда кыйналган. Түркмөн бийлиги "жаштар Сирияга кетип жатат, чет жерде радикал топторго кошулуп жатат" деген жүйө келтирип, оозеки түрдө ошондой эреже киргизилген. Чындыгында жаштардын көбү чет жакка ишке, акча табууга ниеттенишкен. Эми аялдарга чет жакка чыгуусуна тоскоолдук жаратуу менен булар өлкөдөгү каатчылыктан качкандарды токтотуп жатышабы же жөн гана өз билгендерин кылып жатышабы, белгисиз.
Кыргызстанда да жашы 25 жашка толо элек кыз-келиндерди чет өлкөгө ишке чыгарууга тыюу салуу демилгеси маал-маалы менен көтөрүлүп келет. Демилгечилер чет жакка чыккан аялдардын психикасы менен бирге үй-бүлөлүк баалуулуктар бузулуп жатат деген жүйө айтып келишет. Ал эми укук коргоочулар мындай көйгөйлөрдү билим берүүнү жогорулатып, чет жакта жарандардын укуктарын коргоону күчөтүү менен жеңүүгө болоорун белгилешет.
