Тажикстанда болгон орус тышкы иштер министри Сергей Лавров Дүйшөмбү шаарындагы бул жолку сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгына канааттанганын билдирди.
Бирок эң талылуу маселе – Орусиянын Тажикстандагы аскер базасынын туруу шарттарын жана болочогун тараптар макулдаша албай жаткандай.
Орус тышкы иштер министри Сергей Лавровдун айтымында, Тажикстандын жетекчилиги өлкө аймагында Орусиянын 201-аскерий базасынын жана башка объектилеринин калышына кызыкдар болгонун көрсөттү:
- Бүгүн Тажикстандын жетекчилигинин Орусиянын бул аскерий базасынын жана башка объектилеринин сакталуусуна кызыкдар экендиги ырасталды. Макулдашуунун долбоору сүйлөшүү баскычында турат. Сүйлөшүүлөр уланат. Тажикстандын президенти сүйлөшүү жараянын тездетүү боюнча тапшырмалар берилерин айтты. Биз дагы өз тарабыбыздан буга даяр болобуз.
Орусиянын Тажикстандагы базасынын болочогу жөнүндөгү маселе күн тартибине он жылга түзүлгөн мурдагы келишимдин мөөнөтү 2014-жылы бүтө тургандыгынан улам чыгууда. Орусиянын кызмат мөөнөтү аяктап жаткан президенти Дмитрий Медведев былтыр сентябрда Дүйшөмбү шаарында болгон учурунда базанын турушу боюнча эми 49 жылга эсептелген жаңы келишимге быйылкы жылдын биринчи кварталы ичинде кол коюу мерчемделип жатканын айткан. Бирок турмуш тараптар бул мөөнөткө жетише албаганын көрсөттү.
Борбор Азия өлкөлөрүнө адистешкен москвалык журналист, орус тышкы иштер министрин Дүйшөмбүгө коштоп барган Аркадий Дубнов:
- Мен түшүнгөндөн Тажикстан базанын жайгашуусу үчүн койгон шарттар жана Орусиянын аларды кабыл алууга даярдыгы боюнча мунаса чечим табыла электей. Бекеринен Лавров Рахмон өз мекемелерине макулдашуунун үстүнөн ишти улантууга көрсөтмө бергенине канааттанганын айткан жок. Бул али проблемалар, макулдаша элек маселер бар болгонунан кабар берет.
Аскерий база боюнча сүйлөшүүлөрдүн татаалдашуусуна, атап айтканда расмий Дүйшөмбүнүн турумунун катаалдашуусуна былтыр күздөн берки жараяндар да түрткү берди окшойт.
Былтыр ноябрда эки орус учкучун соттой койгон Тажикстан Москванын адаттан тыш кысымына кабылган соң аларды кайра бошотууга аргасыз болгон эле. Айрым талдоочулар, бул окуянын Тажикстандын Орусия алдындагы алсыздыгын өзү далилдеп берүүсү катары баалашкан.
Тажикстан ижара акы алгысы келет
Жыл башында кыргыз президенти Алмазбек Атамбаев Орусия аскерий объекттер үчүн ижара акысын төлөбөй келгенин айтып, 15 миллион доллардык карызды өндүргөндөн кийин Тажикстандын Орусиядагы элчиси Абдулмажит Достиев алар эгер Москва аскерий базасынын туруу мөөнөтүн 49 жылга узарткысы келсе, бул үчүн 300 миллион доллар ижара акысын төлөөсүн же ушундай көлөмдө аскерий-техникалык жардам берүүсүн кааларын билдирген болчу.
Дүйшөмбүлүк саясат таануучу Саймудин Дустов Тажикстан ижара акысы милдеттүү түрдө төлөнүшү, келишим кыскараак мөөнөткө түзүлүшү керек деген турумду карманууда:
- Лавров мырзанын күлкүсүнө жана сөздөрүнө карабай, эксперттер ал тажик тарапты турумун өзгөртүүгө ынандыра алган жок деп ойлошууда. Албетте тажик тарап ижара акысын талап кылып жатат. Тажикстан эгер эмгек мигранттарына жеңилдик берилсе, орус базасынын он жылдан көп эмес мөөнөткө туруусуна көнөт. Учкучтардын ишинен кийин азыр Тажикстанда Орусияга ишенгендер аз.
Жакында эле тажик президенти Эмомали Рахмон Орусияны стратегиялык өнөктөшүнүн кызыкчылыктарын сыйлоого чакырып, Тажикстандагыдай объекттерге Орусия башка бир да жерде ээ эместигин белгилеген.
Орусиянын жети миңдей жоокери Дүйшөмбү, Куляб, Коргон-Төбөдөн алыс эмес жерде үч аскерий гарнизондо жайгашкан. Алар Москванын чет жердеги эң ири аскерий контингенти катары эсептелинет.
"Азаттыктын" Прагадагы кеңсесинин кызматкери, журналист, саясат жана экономика тармактары боюнча адис. Кыргыз улуттук университетинин журналистика факультетин аяктаган.
