Өткөн жылкы буудай таңсыктыгынан кийин кыргыз өкмөтү дан эгиндерин айдап-себүүгө өзгөчө көңүл бурууга ниет кылган. Мамлекет башчы Курманбек Бакиев да күздүк, жаздык айдоого негизги көңүлдү бурууну тиешелүү жетекчилерге тапшырып, жазгы талаа иштерин жүргүзүүдө дыйкандарга колдоо көрсөтүү үчүн “Айыл банктан” 100 миллион сом насыя бөлүүнү милдеттендирген.
Айыл, суу чарба жана кайра иштетүүчү өнөр жай министринин бөлүм башчысы Аскарбек Сагынбаевдин “Азаттыкка” маалымдаганы боюнча жазгы талаа иштерин жүргүзүү үчүн мамлекет тарабынан бөлүнгөн каражатка үрөн, күйүүчү май жана минералдык жер семирткичтер сатылып алынып, облустарга жеткирилип жатат:
-Бүгүнкү күнгө 940 тонна үрөн мамлекеттик өнүктүрүү фонду менен келишим түзүлүп камсыздалды. Мындан тышкары 10 миң куб күйүүчү майды сатуу боюнча тендер өткөрүлүп, 20 сом 50 тыйындан жер-жерлерге жеткирилип берилип жатат. Бирок бул жагдайда иш аксаңкы жүрүп жатат, 31-мартка чейин болгону 11,5% гана күйүүчү май алынды.
Бирок биздин жер-жерлердеги угармандардан алынган маалымат боюнча азырынча дыйкандар өкмөттүн колдоосун жакшылап сезише элек. Дан эгиндери эң көп айдоо максат кылынып жаткан Ысыккөл облусунда аба-ырайына жараша жазгы талаа жумуштары жаны гана башталды. Айыл чарба техникалары ремонттолуп даяр болгону менен өкмөт убада кылган көк майдын бир литрин да алыша электигин Аксуу районунун Керегеташ айылындагы фермер Канат Карыбаев “Азаттыктын” кабарчысына телефон аркылуу билдирди. Ал түгүл 1 литрин 20 сом 50 тыйындан эмес 22 сомдон айыл өкмөтүнө эбак төлөп коюшканын Канат Карыбаев кошумчалады.
Эгин айдоого киришип жаткан Ысыккөлдүк дыйкандар күйүүчү май жетишсиз болуп жаткандыгын белгилешет. Облуска өкмөттөн убада кылынган 1600 тонна күйүүчү май кечигип аткандыгын айтышкан дыйкандар нааразы.
Аба ырайынын катаалдыгына байланыштуу Нарын облусунда да дан эгиндери кечирээк айдалат. Бирок Нарында да күйүүчү майдын кымбаттыгы фермерлердин кабыргасын кайыштырууда. Нарын районундагы Четнура айлынын тургуну Кенжебай Кыдыров литрлеп көкмай чогултуп жатканын билдирди:
-Акыбал оор эле, былтыр кургакчылык болуп түшүм жакшы болбой калган. Үрөн менен май маселе болуп атат. Акимдер келгенде жардам сурасак, “жок” деп алакан жайышат. Мамлекеттик резервде да жок дешет. Жалдырап турабыз анан. Колдо бар тыйынга бир-эки литрден чогултуп атам.
Күйүүчү май маселеси Таласта да курч. Дыйкандар өкмөт убада кылган 20 сом 50 тыйындык күйүүчү майды күтүп отурушат. Карабууралык дыйкан Анарбай Корчубеков өкмөттүн убадасы быйыл дагы сөз жүзүндө калып кетпесе экен деп кабатыр болот:
-Эл менен эч кимдин иши жок. Салык, суу акысын, жер акысын төлөө учуру келгенде эле чуркап келишет “келе, акча” деп. Баягүнү губернатор келип айтып кеткен “жолдо келатат, 5-апрелге чейин келет. 20 сом 50 тыйындан беребиз” , -деп. Көрөбүз, күтүп атабыз ошону.
Ал эми түштүк облустарында дээрлик жаздык эгиндер айдалып бүтүп калганын айыл, суу чарба министрлигинен маалымдашты. Учурда түштүктө дыйкандар пахта жана башка жашылчаларды себээп жаткан учур. Түштүктүк дыйкандардын да кендирин кескен маселе: ошол эле күйүүчү май, минералдык жер семирткичтер жана айыл чарба шаймандары.
Кыргызстан нефтетрейдерлер ассоциациясынын президенти Базарбай Мамбетов ушул тапта күйүүчү майдын таңсыктыгы тууралуу сөз болуусу мүмкүн эмес, деп эсептейт. Анын айтуусунда жазгы талаа иштерин жүргүзүү үчүн даярдалган күйүүчү майдын литри 20 сом 50 тыйындан дыйкандарга четинен таратылып берилүүдө. Мындай жеңилдиктер үчүн өкмөт атайын тендер жарыялап, аны “Орусхимнефть” компаниясы утуп, көкмай менен камсыз кылууда. Бирок аны дыйкандарга түз жеткирүү механизми, шарты иштелбей, ортодо айыл өкмөтү, район акимчиликтери ортомчу болуп, литрине дагы 1-2 сомдон кошуп жатышат, деп түшүндүрдү Базарбай Мамбетов.
Быйыл өлкө жалпы боюнча 1150 миң гектардан ашуун жер четинен айдалып, иштетилип жатат. Анын ичинен 56 пайызы дан эгиндери, 6,4 пайызы картошка, 3,2 пайызы пахта айдалмакчы.
Айыл, суу чарба жана кайра иштетүүчү өнөр жай министринин бөлүм башчысы Аскарбек Сагынбаевдин “Азаттыкка” маалымдаганы боюнча жазгы талаа иштерин жүргүзүү үчүн мамлекет тарабынан бөлүнгөн каражатка үрөн, күйүүчү май жана минералдык жер семирткичтер сатылып алынып, облустарга жеткирилип жатат:
-Бүгүнкү күнгө 940 тонна үрөн мамлекеттик өнүктүрүү фонду менен келишим түзүлүп камсыздалды. Мындан тышкары 10 миң куб күйүүчү майды сатуу боюнча тендер өткөрүлүп, 20 сом 50 тыйындан жер-жерлерге жеткирилип берилип жатат. Бирок бул жагдайда иш аксаңкы жүрүп жатат, 31-мартка чейин болгону 11,5% гана күйүүчү май алынды.
Бирок биздин жер-жерлердеги угармандардан алынган маалымат боюнча азырынча дыйкандар өкмөттүн колдоосун жакшылап сезише элек. Дан эгиндери эң көп айдоо максат кылынып жаткан Ысыккөл облусунда аба-ырайына жараша жазгы талаа жумуштары жаны гана башталды. Айыл чарба техникалары ремонттолуп даяр болгону менен өкмөт убада кылган көк майдын бир литрин да алыша электигин Аксуу районунун Керегеташ айылындагы фермер Канат Карыбаев “Азаттыктын” кабарчысына телефон аркылуу билдирди. Ал түгүл 1 литрин 20 сом 50 тыйындан эмес 22 сомдон айыл өкмөтүнө эбак төлөп коюшканын Канат Карыбаев кошумчалады.
Эгин айдоого киришип жаткан Ысыккөлдүк дыйкандар күйүүчү май жетишсиз болуп жаткандыгын белгилешет. Облуска өкмөттөн убада кылынган 1600 тонна күйүүчү май кечигип аткандыгын айтышкан дыйкандар нааразы.
Аба ырайынын катаалдыгына байланыштуу Нарын облусунда да дан эгиндери кечирээк айдалат. Бирок Нарында да күйүүчү майдын кымбаттыгы фермерлердин кабыргасын кайыштырууда. Нарын районундагы Четнура айлынын тургуну Кенжебай Кыдыров литрлеп көкмай чогултуп жатканын билдирди:
-Акыбал оор эле, былтыр кургакчылык болуп түшүм жакшы болбой калган. Үрөн менен май маселе болуп атат. Акимдер келгенде жардам сурасак, “жок” деп алакан жайышат. Мамлекеттик резервде да жок дешет. Жалдырап турабыз анан. Колдо бар тыйынга бир-эки литрден чогултуп атам.
Күйүүчү май маселеси Таласта да курч. Дыйкандар өкмөт убада кылган 20 сом 50 тыйындык күйүүчү майды күтүп отурушат. Карабууралык дыйкан Анарбай Корчубеков өкмөттүн убадасы быйыл дагы сөз жүзүндө калып кетпесе экен деп кабатыр болот:
-Эл менен эч кимдин иши жок. Салык, суу акысын, жер акысын төлөө учуру келгенде эле чуркап келишет “келе, акча” деп. Баягүнү губернатор келип айтып кеткен “жолдо келатат, 5-апрелге чейин келет. 20 сом 50 тыйындан беребиз” , -деп. Көрөбүз, күтүп атабыз ошону.
Ал эми түштүк облустарында дээрлик жаздык эгиндер айдалып бүтүп калганын айыл, суу чарба министрлигинен маалымдашты. Учурда түштүктө дыйкандар пахта жана башка жашылчаларды себээп жаткан учур. Түштүктүк дыйкандардын да кендирин кескен маселе: ошол эле күйүүчү май, минералдык жер семирткичтер жана айыл чарба шаймандары.
Кыргызстан нефтетрейдерлер ассоциациясынын президенти Базарбай Мамбетов ушул тапта күйүүчү майдын таңсыктыгы тууралуу сөз болуусу мүмкүн эмес, деп эсептейт. Анын айтуусунда жазгы талаа иштерин жүргүзүү үчүн даярдалган күйүүчү майдын литри 20 сом 50 тыйындан дыйкандарга четинен таратылып берилүүдө. Мындай жеңилдиктер үчүн өкмөт атайын тендер жарыялап, аны “Орусхимнефть” компаниясы утуп, көкмай менен камсыз кылууда. Бирок аны дыйкандарга түз жеткирүү механизми, шарты иштелбей, ортодо айыл өкмөтү, район акимчиликтери ортомчу болуп, литрине дагы 1-2 сомдон кошуп жатышат, деп түшүндүрдү Базарбай Мамбетов.
Быйыл өлкө жалпы боюнча 1150 миң гектардан ашуун жер четинен айдалып, иштетилип жатат. Анын ичинен 56 пайызы дан эгиндери, 6,4 пайызы картошка, 3,2 пайызы пахта айдалмакчы.
