- Оболу тактап коелу сиз жаңы ГЭСтерди курууга тезирээк жол ачууну колдогондордунбу, же коё туралы дегендердин катарындасызбы?
- Негизинен маселени күзгө жылдырабызбы, азыр карайбызбы парламент өзүнүн бар, же жок деген сөзүн айтыш керек. Анткени 15 жылдан бери эле Камбарата ГЭСи курулат деген маселе турат. 16 жыл өттү, жыл сайын эле шайлоочулар быйыл, эмдиги жылы башталат деп эле келатабыз. Күз менен азыркынын айырмасы, бизде суроо болуп атат, биринчи переоценка кылып, жаңы баалар боюнча кайра баалап чыксак, анан кайрылсак деген гана, болбосо куруш керек дегендердин ичиндемин мен.
- Иш кечиге берсе энергетикалык коопсуздук деген маселе бар. Азыр эгер бери дегенде 5 жылда, ары дегенде 10 жылда жаңы ГЭСтер курулбаса, уурдоолор токтогон жок, ага катар керектөө жылына өсүп жатат. Ошол маселе курч коюлуп чыгышы мүмкүн да?
- Негизинен биздин депутаттар кооптонгон бир гана маселе бар. Энергетикалык коопсуздуктан да жогору турган бүгүнкү күндө “Камбарата-1-2” курулушунда кандай инвесторлоруңар бар десек, Казакстан 33 пайыз, Орусия 33 пайыз, Кыргызстан 34 пайыз деп атпайбы. Биздин кооптончу маселе энергиядан да жогору да бизге суу ресурстары кандай бөлүштүрөт, аларга Казакстан менен Орусиялыктар да кийлигишпейби деген маселе депутаттардын бардыгын кыжалат кылып атат. Ошол нерсеге так жооп бермейинче биздин уруксат берүү процедурабыз татаал.
- Сиз мурда энергетика комитетин башкарбадыңызбы, адис болбосоңуз да бул системаны жакшы эле билсеңиз керек. Эгер 30 пайыздык үлүштө курулду деп коелу, жаңы ГЭСтер курулуп ишке берилди деп коёлу. Анда азыр мамлекеттин менчигиндеги ГЭСтердин иштешине, аларга суунун толуу режимине таасир тийеби жаңы ГЭСтердин курулушу менен?
- “Камбарата-2” боюнча таасир деле тийгизбейт. Анда болгону бир суткадагы топтолуучу суу топтолот. Ал эми “Камбарата-1” деген чоң ГЭСте 8 млрд. кубадан ашык суу топтолот. Алардын жарымы 4 млрд. куб чогултканга боло турган суу. Ошол 8 млрд. куб суу чогулганда сөзсүз түрдө чогултуп жана сактоо режиминде болуп калат дагы, анан эгерде инвесторлор келип сууну биз каалаган убакта Казакстан менен Өзбекстанга беребиз деген шартты коё турган болсо, анда биздин мамлекеттин кызыкчылыгы корголбой калат. Ошондуктан биз айтып атабыз 51 пайыз акция Кыргызстанда болсун, калган 60-70 пайзын алып кете берсин салганына жараша, бирок сууга тийбесин деп.
- Ошол сиз айтып аткан нерселер жаңы мыйзамда каралыш керекпи, же кийинки келишимдердин маселесиби?
- Бул мыйзамдын 2005-жылы автору мен болгом. Негизги максаты Кыргызстандагы ГЭСтердин бардыгы тең сатылбасын деген мыйзам болчу. Ал убакта Дүйнөлүк банкка тышкы карыздын ордуна берилет деген сөздөр көбөйүп кеткен бизде. Ошондо бул мыйзамдан биз болгону гана кол тийбестик мыйзамынан “Камбарата-1-2” чыгарып туруп, ошого инвестиция тартуу мүмкүнчүлүгүн беришибиз керек. Ал эми өкмөт айтып атат биринчи мыйзамдан чыгарып бергиле, анан инвесторлор менен сүйлөшүп, тактайбыз деп.
- Парламент ошого чейин тактоону талап кылуудабы?
- Парламент айтып атат, инвесторлор шарты менен кошо келгиле, кандай кыласыңар, анткени биздин өлкөдөгү мисалдардын ичинен көп болуп атпайбы, мурдагы деле, кийинки деле, мына “Кумтөр”, “Жерүй”, “Андаш” маселеси болуп келатат, “Майлысуу” заводу, инвeсторлор салган макулдашуулардын бири дагы оң чыккан жок. Оозу күйгөн айранды үйлөп ичет болуп биз депутаттар коркуп атабыз. Ойлогон тилегибиз жакшы, ишке келгенде мурдагыдай эле болуп калат деген бизде коркунуч бар.
- Маегиңизге ырахмат.
- Негизинен маселени күзгө жылдырабызбы, азыр карайбызбы парламент өзүнүн бар, же жок деген сөзүн айтыш керек. Анткени 15 жылдан бери эле Камбарата ГЭСи курулат деген маселе турат. 16 жыл өттү, жыл сайын эле шайлоочулар быйыл, эмдиги жылы башталат деп эле келатабыз. Күз менен азыркынын айырмасы, бизде суроо болуп атат, биринчи переоценка кылып, жаңы баалар боюнча кайра баалап чыксак, анан кайрылсак деген гана, болбосо куруш керек дегендердин ичиндемин мен.
- Иш кечиге берсе энергетикалык коопсуздук деген маселе бар. Азыр эгер бери дегенде 5 жылда, ары дегенде 10 жылда жаңы ГЭСтер курулбаса, уурдоолор токтогон жок, ага катар керектөө жылына өсүп жатат. Ошол маселе курч коюлуп чыгышы мүмкүн да?
- Негизинен биздин депутаттар кооптонгон бир гана маселе бар. Энергетикалык коопсуздуктан да жогору турган бүгүнкү күндө “Камбарата-1-2” курулушунда кандай инвесторлоруңар бар десек, Казакстан 33 пайыз, Орусия 33 пайыз, Кыргызстан 34 пайыз деп атпайбы. Биздин кооптончу маселе энергиядан да жогору да бизге суу ресурстары кандай бөлүштүрөт, аларга Казакстан менен Орусиялыктар да кийлигишпейби деген маселе депутаттардын бардыгын кыжалат кылып атат. Ошол нерсеге так жооп бермейинче биздин уруксат берүү процедурабыз татаал.
- Сиз мурда энергетика комитетин башкарбадыңызбы, адис болбосоңуз да бул системаны жакшы эле билсеңиз керек. Эгер 30 пайыздык үлүштө курулду деп коелу, жаңы ГЭСтер курулуп ишке берилди деп коёлу. Анда азыр мамлекеттин менчигиндеги ГЭСтердин иштешине, аларга суунун толуу режимине таасир тийеби жаңы ГЭСтердин курулушу менен?
- “Камбарата-2” боюнча таасир деле тийгизбейт. Анда болгону бир суткадагы топтолуучу суу топтолот. Ал эми “Камбарата-1” деген чоң ГЭСте 8 млрд. кубадан ашык суу топтолот. Алардын жарымы 4 млрд. куб чогултканга боло турган суу. Ошол 8 млрд. куб суу чогулганда сөзсүз түрдө чогултуп жана сактоо режиминде болуп калат дагы, анан эгерде инвесторлор келип сууну биз каалаган убакта Казакстан менен Өзбекстанга беребиз деген шартты коё турган болсо, анда биздин мамлекеттин кызыкчылыгы корголбой калат. Ошондуктан биз айтып атабыз 51 пайыз акция Кыргызстанда болсун, калган 60-70 пайзын алып кете берсин салганына жараша, бирок сууга тийбесин деп.
- Ошол сиз айтып аткан нерселер жаңы мыйзамда каралыш керекпи, же кийинки келишимдердин маселесиби?
- Бул мыйзамдын 2005-жылы автору мен болгом. Негизги максаты Кыргызстандагы ГЭСтердин бардыгы тең сатылбасын деген мыйзам болчу. Ал убакта Дүйнөлүк банкка тышкы карыздын ордуна берилет деген сөздөр көбөйүп кеткен бизде. Ошондо бул мыйзамдан биз болгону гана кол тийбестик мыйзамынан “Камбарата-1-2” чыгарып туруп, ошого инвестиция тартуу мүмкүнчүлүгүн беришибиз керек. Ал эми өкмөт айтып атат биринчи мыйзамдан чыгарып бергиле, анан инвесторлор менен сүйлөшүп, тактайбыз деп.
- Парламент ошого чейин тактоону талап кылуудабы?
- Парламент айтып атат, инвесторлор шарты менен кошо келгиле, кандай кыласыңар, анткени биздин өлкөдөгү мисалдардын ичинен көп болуп атпайбы, мурдагы деле, кийинки деле, мына “Кумтөр”, “Жерүй”, “Андаш” маселеси болуп келатат, “Майлысуу” заводу, инвeсторлор салган макулдашуулардын бири дагы оң чыккан жок. Оозу күйгөн айранды үйлөп ичет болуп биз депутаттар коркуп атабыз. Ойлогон тилегибиз жакшы, ишке келгенде мурдагыдай эле болуп калат деген бизде коркунуч бар.
- Маегиңизге ырахмат.
