Былтыр Кыргыз өкмөтү уюшкан кылмыштуулукка каршы чечкиндүү чабуулга өтүү маселесин көтөргөн. Өткөн жылы өкмөттүн кезексиз жыйынында кылмыштуу топтордун изин кууп, бөлүп-жарып таркатуу, алардын анабашын ылдам аныктап кармап келүү жөнүндө күч органдарына талап койгон.
Шектүү адамдарды, автоунааларды кармап текшерүү үчүн ыкчам аракеттеги милиция топтору түзүлүп, 16- декабрда ички иштер министрлигинде уюшкан кылмыштуулук менен күрөшү боюнча атайын башкармачылык түзүлгөн.
Ушул жаңы уюшулган башкармачылыктын жетекчиси Мелис Тургунбаевдин айтымында, Рысбек Акматбаевдин буйуртма менен өлүмүнөн кийин уюшкан кылмыштуулук кайрадан баш көтөрө баштаган, былтыр 21 мүчөсү кармалган. Учурда уюшкан кылмыштуу топтордун лидерлери өлкөнүн чегинен сырткары качып карматпай жүрүшөт.
Расмий маалыматтарга караганда, 2000-жылдан бери эле киши колдуу болуп өлгөндөрдүн саны кыркка жетип, адам өмүрүнө кол салуу боюнча 8 факт катталган. Алардын ичинде март окуясынан бери өлтүрүлгөндөрдүн саны эле онго жетти. Ички иштер министрлигинин уюшкан кылмыштуулук менен күрөшү башкармасынын жетекчиси Мелис Тургунбаевдин айтымында, милиция буюртма киши өлтүрүүнү түп-тамырынан жок кылууга аракеттерди жасап келатат.
”Учурда өлкөдө милицияга баш ийбеген жеке менчик коопсуздук кызматтары иштейт. Жакында ушундай менчик коргоо агентигинин жетекчилери ишкерлерди курал менен коркутуп акча алып жаткан жеринен кармалды. Алар уюшкан кылмыштуулуктун лидери Камчы Көлбаевдин агасынын наамына катталган менчик коргоо агентигинин жигиттери болуп чыгып, сурак берип жатат”,- дейт Мелис Тургунбаев.
Анткен менен, саясий чөйрө ички иштер министрлигинин кылмыштуулукка каршы күрөш жаатында жүргүзүп жаткан ишине канагаттанган жери жок. Маселен, Жогорку Кеңештин депутаты Осмонбек Артыкбаевдин айтымында азыр милиция уюшкан кылмыштуулукка каршы күрөшкөнгө караганда, экономикалык кылмыштарга каршы катуураак күрөшүп жатат. Алар да өз кызыкчылыгын ойлоп, рекет болуп алышкан. Ошондуктан милицияны реформалоо зарыл:
- Аракет жок. Кеп кылмыш кодексин күчөтүүдө да эмес. Министрлерге, өкмөт мүчөлөрүнө, саясатчыларга, бардыгыбызга азыр саясий эрк керек. Психологиялык жактан өзгөрүп, бир үй-бүлөгө, бир президентке же өкмөт башчысына кызмат кылууну токтотуш керек. Эгер милиция өзүнүн кызыкчылыгын пайдасын гана ойлоп ишкерлерди, цехтерди тоноп, рекет болуп алышканын токтотпосо эл эч убакта ишенбейт. Алар элди коргобой эле, айрым учурда кордоп жатышат. Бул системаны реформалап, санын кыскартып, сапатын жогорулатуу зарыл.
«Кылым шамы» адам укугун коргоо борборунун төрайымы Азиза Абдрасулова мамлекет милицияны кесипкөйлүктөн тартып, үй-бүлөсүнө чейин толугу менен камкордукка алмайынча, анын кылмыштуулукка каршы толук кандуу күрөшөрүнө ишенбейт. Тилекке каршы азыр мамлекет мындай жоопкерчиликти сезе элек.
Ошондой эле Азиза Абдырасулованын көз карашында кылмыштуулукка каршы күрөшкө тоскоолдук кылып жаткан факторлор- мамлекеттик кызматкерлер менен кылмыш дүйнөсүнүн өкүлдөрүнүн биригип кетиши жана милицияда кесипкөй адистердин жетишсиздиги.
- Мамлекеттик кызматкерлер менен кылмышкерлер тобундагылардын аралашып кеткендиги милиция кызматкерлеринин ишине тоскоолдук кылып, тескери таасир этип атат.
Шектүү адамдарды, автоунааларды кармап текшерүү үчүн ыкчам аракеттеги милиция топтору түзүлүп, 16- декабрда ички иштер министрлигинде уюшкан кылмыштуулук менен күрөшү боюнча атайын башкармачылык түзүлгөн.
Ушул жаңы уюшулган башкармачылыктын жетекчиси Мелис Тургунбаевдин айтымында, Рысбек Акматбаевдин буйуртма менен өлүмүнөн кийин уюшкан кылмыштуулук кайрадан баш көтөрө баштаган, былтыр 21 мүчөсү кармалган. Учурда уюшкан кылмыштуу топтордун лидерлери өлкөнүн чегинен сырткары качып карматпай жүрүшөт.
Расмий маалыматтарга караганда, 2000-жылдан бери эле киши колдуу болуп өлгөндөрдүн саны кыркка жетип, адам өмүрүнө кол салуу боюнча 8 факт катталган. Алардын ичинде март окуясынан бери өлтүрүлгөндөрдүн саны эле онго жетти. Ички иштер министрлигинин уюшкан кылмыштуулук менен күрөшү башкармасынын жетекчиси Мелис Тургунбаевдин айтымында, милиция буюртма киши өлтүрүүнү түп-тамырынан жок кылууга аракеттерди жасап келатат.
”Учурда өлкөдө милицияга баш ийбеген жеке менчик коопсуздук кызматтары иштейт. Жакында ушундай менчик коргоо агентигинин жетекчилери ишкерлерди курал менен коркутуп акча алып жаткан жеринен кармалды. Алар уюшкан кылмыштуулуктун лидери Камчы Көлбаевдин агасынын наамына катталган менчик коргоо агентигинин жигиттери болуп чыгып, сурак берип жатат”,- дейт Мелис Тургунбаев.
Анткен менен, саясий чөйрө ички иштер министрлигинин кылмыштуулукка каршы күрөш жаатында жүргүзүп жаткан ишине канагаттанган жери жок. Маселен, Жогорку Кеңештин депутаты Осмонбек Артыкбаевдин айтымында азыр милиция уюшкан кылмыштуулукка каршы күрөшкөнгө караганда, экономикалык кылмыштарга каршы катуураак күрөшүп жатат. Алар да өз кызыкчылыгын ойлоп, рекет болуп алышкан. Ошондуктан милицияны реформалоо зарыл:
- Аракет жок. Кеп кылмыш кодексин күчөтүүдө да эмес. Министрлерге, өкмөт мүчөлөрүнө, саясатчыларга, бардыгыбызга азыр саясий эрк керек. Психологиялык жактан өзгөрүп, бир үй-бүлөгө, бир президентке же өкмөт башчысына кызмат кылууну токтотуш керек. Эгер милиция өзүнүн кызыкчылыгын пайдасын гана ойлоп ишкерлерди, цехтерди тоноп, рекет болуп алышканын токтотпосо эл эч убакта ишенбейт. Алар элди коргобой эле, айрым учурда кордоп жатышат. Бул системаны реформалап, санын кыскартып, сапатын жогорулатуу зарыл.
«Кылым шамы» адам укугун коргоо борборунун төрайымы Азиза Абдрасулова мамлекет милицияны кесипкөйлүктөн тартып, үй-бүлөсүнө чейин толугу менен камкордукка алмайынча, анын кылмыштуулукка каршы толук кандуу күрөшөрүнө ишенбейт. Тилекке каршы азыр мамлекет мындай жоопкерчиликти сезе элек.
Ошондой эле Азиза Абдырасулованын көз карашында кылмыштуулукка каршы күрөшкө тоскоолдук кылып жаткан факторлор- мамлекеттик кызматкерлер менен кылмыш дүйнөсүнүн өкүлдөрүнүн биригип кетиши жана милицияда кесипкөй адистердин жетишсиздиги.
- Мамлекеттик кызматкерлер менен кылмышкерлер тобундагылардын аралашып кеткендиги милиция кызматкерлеринин ишине тоскоолдук кылып, тескери таасир этип атат.
