Эгемендүү болгондон бери лыжа спортунун деңгээли ылдыйлап кеткен. Шыпка чейин тизилген мектептердеги лыжалар эскирип, сынып, сатылып жок болгон. Учурда өлкөдө лыжа спорту боюнча беш гана машыктыруучу калды . Анын 3 Бишкекте, калганы Нарын менен Караколдо иштеп жатышат.
Азыркы жакшы тоо лыжасынын наркы - бир жылкынын баасына барабар. Карапайым калк мындай лыжа сатып алууга да чамасы жетпейт. «Нооруз», «Оруусай» лыжа базалары Аскар Акаевдин убагында эле Президенттин алдындагы иш-башкаруу чарба башкармачылыгынын карамагына берилип, алар үчүн киреше табуунун булагына айланган.
Кышкы спортту өнүктүрүү үчүн өлкөдө ыңгайлуу шарт бар, бирок жетекчилер көңүл бурбай жатканын Жогорку кеңештин депутаты Аскар Салымбеков айтып, мындай деди:
- Чынында лыжа спортунда кайрадан жандануу башталды. Дем алыш күндөрү Кой-Таштагы лыжа базада эс алып, лыжа тепкендер арбын болуп калды. Бул спортту өнүктүрүү учур талабы. Кыргызстандын жаратылышы – кышкы спорттун түрлөрүн өнүктүрүүгө абдан ыңгайлуу. Айрыкча Нарын облусундагы узак кыш мезгили, Ысыккөлдүн тоолуу аймагы, Чүй, Таластын тектирлүү тоолору лыжа спортчуларына машыгууга мүмкүндүк берет. Кыш мезгилинде гана эмес жаз, жай айларында ак кар көк музу кетпеген мөңгүлүү аймактарда жыл бою лыжа тебүүгө, бул спортту өнүктүрүүгө шарт бар. Бирок мамлекеттик деңгээлде программа жок.
Келген чет элдик меймандар да «кардан пайда таап, эл аралык лыжа базаларын курууга өтө ыңгайлуу тоолор көп экенин» суктануу менен айтып келатышат. Ошондой эле кар көрүүгө зар болгон Азия мамлекеттеринин адистерин да Кыргызстанда биргелешип тоо лыжа базасын курууга тартса болчудай.
Совет доорунда балдар арасында хоккей боюнча да «Алтын шайба» мелдештери уюштурулуп турчу. Жети жылдан бери Чаекте Эркинбек Матыевдин жаркын элесине арналып топ менен ойнолчу хоккей боюнча мелдеш өткөрүлүп жүрөт. Аламүдүн районунун салык инспекциясынын жетекчиси, өлкөнүн хоккей федерациясынын президенти Нурланбек Матыевдин айтымында быйыл Жумгалда кар жаабагандыктан хоккей мелдеши февраль айына жылдырылды.
- Кыргыз жергеси кышкы спорттун өнүгүшүнө абдан ыңгайлуу. Биз бала кезде Жумгалда хоккей ойноп чоңойдук. Кийин бул спорт унутулуп калгандыктан, кайра жандандырып 7 жылдан бери Чаекте хоккей мелдешин өткөрүп жүрөбүз. Быйылкы мелдештин финалдык таймаштары февралда болмокчу. Ушул Чаек айылында Шортон деген чакан көл бар. Ал 1-2 мерт тереңдикте тоңот. Хоккей мелдешин эл аралык деңгээлде өткөрүүгө даярдык көрүп жатабыз. Кыргызстанда кышкы спорттун түрлөрүн өнүктүрүүгө жардам берип, колдоого алуубуз керек.
Лыжа спорт күйөрманы Аман Рыскуловдун айтымында Оруусай, Нооруз лыжа базаларына байлар гана барышат, карапайым калк барууга мүмкүнчүлүгү жок. Себеби тоо лыжасын 1 күнгө аренда акысы 500сом. Сноуборддун арендалык наркы - 700 сомго барабар. Зым жолу менен жогору чыкканыңыз үчүн саатына 300 сом төлөөгө туура келет.
- Бул лыжа тебүү базалары капчыгы калың эс алуучулардын жайына айланып калды. Эгерде сизге ушул базанын спорт инструктору лыжа тебүү ыкмаларын бир саат үйрөтсө, анда ага 300 сом төлөп бересиз. Ошентип, бул базаларга карапайым калктын өкүлдөрү бара алышпайт. Бул аймакта пайда табуунун көздөп, ал эми кышкы спортту өнүктүрүү маселеси көңүл сыртында калууда.
Орусиянын Президенти Владимир Путин Кыргыз жергесинде болгондо, бул аймакта тоо лыжасын өнүктүрүүгө ыңгайлуу экенин байкап, биргелешип тоо лыжа базасын куруу демилгесин көтөргөн. Бирок бул демилге Кыргызстандын спорт жетекчилери тарабынан азырынча колдоого алынбай турат.
Жаңырган жылдын 28- январында Кытайдын Чанчун шаарында 6-кышкы Азия оюндары башталат. Кышкы спорттун 10 түрү боюнча өткөрүлүүчү Азия оюндарына Кыргызстандан биатлон, тоо лыжасы жана сноуборд боюнча 8 спортчу катышмакчы.
Азыркы жакшы тоо лыжасынын наркы - бир жылкынын баасына барабар. Карапайым калк мындай лыжа сатып алууга да чамасы жетпейт. «Нооруз», «Оруусай» лыжа базалары Аскар Акаевдин убагында эле Президенттин алдындагы иш-башкаруу чарба башкармачылыгынын карамагына берилип, алар үчүн киреше табуунун булагына айланган.
Кышкы спортту өнүктүрүү үчүн өлкөдө ыңгайлуу шарт бар, бирок жетекчилер көңүл бурбай жатканын Жогорку кеңештин депутаты Аскар Салымбеков айтып, мындай деди:
- Чынында лыжа спортунда кайрадан жандануу башталды. Дем алыш күндөрү Кой-Таштагы лыжа базада эс алып, лыжа тепкендер арбын болуп калды. Бул спортту өнүктүрүү учур талабы. Кыргызстандын жаратылышы – кышкы спорттун түрлөрүн өнүктүрүүгө абдан ыңгайлуу. Айрыкча Нарын облусундагы узак кыш мезгили, Ысыккөлдүн тоолуу аймагы, Чүй, Таластын тектирлүү тоолору лыжа спортчуларына машыгууга мүмкүндүк берет. Кыш мезгилинде гана эмес жаз, жай айларында ак кар көк музу кетпеген мөңгүлүү аймактарда жыл бою лыжа тебүүгө, бул спортту өнүктүрүүгө шарт бар. Бирок мамлекеттик деңгээлде программа жок.
Келген чет элдик меймандар да «кардан пайда таап, эл аралык лыжа базаларын курууга өтө ыңгайлуу тоолор көп экенин» суктануу менен айтып келатышат. Ошондой эле кар көрүүгө зар болгон Азия мамлекеттеринин адистерин да Кыргызстанда биргелешип тоо лыжа базасын курууга тартса болчудай.
Совет доорунда балдар арасында хоккей боюнча да «Алтын шайба» мелдештери уюштурулуп турчу. Жети жылдан бери Чаекте Эркинбек Матыевдин жаркын элесине арналып топ менен ойнолчу хоккей боюнча мелдеш өткөрүлүп жүрөт. Аламүдүн районунун салык инспекциясынын жетекчиси, өлкөнүн хоккей федерациясынын президенти Нурланбек Матыевдин айтымында быйыл Жумгалда кар жаабагандыктан хоккей мелдеши февраль айына жылдырылды.
- Кыргыз жергеси кышкы спорттун өнүгүшүнө абдан ыңгайлуу. Биз бала кезде Жумгалда хоккей ойноп чоңойдук. Кийин бул спорт унутулуп калгандыктан, кайра жандандырып 7 жылдан бери Чаекте хоккей мелдешин өткөрүп жүрөбүз. Быйылкы мелдештин финалдык таймаштары февралда болмокчу. Ушул Чаек айылында Шортон деген чакан көл бар. Ал 1-2 мерт тереңдикте тоңот. Хоккей мелдешин эл аралык деңгээлде өткөрүүгө даярдык көрүп жатабыз. Кыргызстанда кышкы спорттун түрлөрүн өнүктүрүүгө жардам берип, колдоого алуубуз керек.
Лыжа спорт күйөрманы Аман Рыскуловдун айтымында Оруусай, Нооруз лыжа базаларына байлар гана барышат, карапайым калк барууга мүмкүнчүлүгү жок. Себеби тоо лыжасын 1 күнгө аренда акысы 500сом. Сноуборддун арендалык наркы - 700 сомго барабар. Зым жолу менен жогору чыкканыңыз үчүн саатына 300 сом төлөөгө туура келет.
- Бул лыжа тебүү базалары капчыгы калың эс алуучулардын жайына айланып калды. Эгерде сизге ушул базанын спорт инструктору лыжа тебүү ыкмаларын бир саат үйрөтсө, анда ага 300 сом төлөп бересиз. Ошентип, бул базаларга карапайым калктын өкүлдөрү бара алышпайт. Бул аймакта пайда табуунун көздөп, ал эми кышкы спортту өнүктүрүү маселеси көңүл сыртында калууда.
Орусиянын Президенти Владимир Путин Кыргыз жергесинде болгондо, бул аймакта тоо лыжасын өнүктүрүүгө ыңгайлуу экенин байкап, биргелешип тоо лыжа базасын куруу демилгесин көтөргөн. Бирок бул демилге Кыргызстандын спорт жетекчилери тарабынан азырынча колдоого алынбай турат.
Жаңырган жылдын 28- январында Кытайдын Чанчун шаарында 6-кышкы Азия оюндары башталат. Кышкы спорттун 10 түрү боюнча өткөрүлүүчү Азия оюндарына Кыргызстандан биатлон, тоо лыжасы жана сноуборд боюнча 8 спортчу катышмакчы.
