Акыркы эки күндө жергиликтүү соттор парламенттик шайлоого катышуу укугунан 7 талапкерди ажыратты.
Алардын ичинен Кочкор, Тоң жана Түп шайлоо округдарынан четтетилген Акылбек Жапаровдун, Бейшенбек Болотбековдун, Арслан Малиевдин жана Садыр Жапаровдун тарапкерлери эки күндөн бери өз талапкерлеринин шайлоого катышуу укуктарын кайтарууну талап кылган акцияларды уюштурушууда.
Айрым байкоочулар наарызылыктардын жаралышына бийликтин өз кызыкчылыктарын таңуулоосу негиз болуп жатат дешет. Маселен, шайлоого өзүнүн байкоочуларын катыштырып жаткан «Демократия жана жарандык коом үчүн» коалициясынын президенти Эдил Байсаловдун пикиринде, акыркы окуялар ырасмий бийлик өлкөдөгү кырдаалды толук көзөмөлдөй албай турганын дагы бир ирет далилдеди:
- Бийлик Нарын менен Ысыккөлдө ушундай протесттер болот деп таптакыр күткөн эмес. Январдын ортосунда чукул кырдаалдар боюнча машыгуу өткөрүп, бирок, бул машыгуулар бул аймактарда болгон эмес. Анткени, бийлик бул аймакта мынчалык каршылык болоорун күткөн эмес.
Эдил Байсаловдун пикиринде, окуянын мындан ары кайсы нукта өнүгөөрү Жогорку Соттун чечиминен көз каранды. Ал эми Кыргызстан элдик кыймылынын төрага орун басары Ишенгүл Болжурованын айтымында, Кыргызстандын түндүк аймагында болуп жаткан нааразылык акциялары элдин нукура үнү жана муну кандайдыр бир оппозиция менен байланыштыруу жаңылыштык. Ошондуктан, жагдайдын курчуп кетишине жол бербөө үчүн бийлик элдин үнүн угушу керек дейт:
- Бийлик туура эмес иш жасап, акыйкат эмес, кара технологияларды колдонуп, элге жаккан талапкерлерди жолдон чыгарганга тырышса, анда элдин көтөрүлгөнү күчөйт дагы, бул өтө оор кырдаалга алып келиши мүмкүн.
Жер-жерлерде окуяларга байкоо жүргүзгөн тараптардын билдирүүлөрүнө караганда, акциялардын катышуучуларынын талаптарына ырасмий бийлик жетиштүү маани берген жери жок. Алар мындай мамиле элдин нааразылыгын күчөтөөрүн жокко чыгарышпайт.
Маселен, Тоң шайлоо округунда байкоо жүргүзүп жаткан жергиликтүү «Карек» бейөкмөт уюмунун жетекчиси Иманкожоева Бактыгүлдүн пикири:
- Губернатор, акимдер эл менен сүйлөшүп атат. Эл аларга нааразылыктарын билдирүүдө. Бирок, эч нерсе жасалган жери жок. Аксы окуясынын кайра кайталанышын өкмөт башындагылар каалап турат го деп ойлойм.
Аксы окуясы кайталанышын көз карандысыз эксперттердин бири Карыбек Байбосунов да жокко чыгарбайт. Ошондуктан, жагдайды курчутпаш үчүн жарыштан четтетилгендердин укуктарын калыбына келтирип, чочулабай туруп эле кайра күрөшкө салып, аларды элдин тандоосуна коюу керек:
- Эгерде эки тарап макулдукка келбесе, албетте, социалдык чыңалуу күчөп кетиши мүмкүн. Себеби, окружком тараптан кетирилип жаткан айрым катачылыктар, бирөөлөрдүн артынан берилген команда, заказ болушу мүмкүн… Айрым адамдарга подыгрывать этиштин кереги жок. Алар пайдалуубу-пайдасызбы эл өзү чечип алмак.
Түп шайлоо округунан четтетилген талапкерлердин бири Өмүрбек Бөлтүрүковдун оюнда саясий кырдаал мындан ары дагы курчуйт:
- Абалдын курчуганы курчуган. Ага жараша президенттик шайлоонун октябрда эмес, андан эрте болушу ыктымал.
Бирок, ырасмий бийлик өзүнө тагылып жаткан айыптоолорду негизсиз деп, шайлоонун акыйкат, демократиялуу өтүшүнө кызыкдар экенин билдирүүдө.
Мындай билдирүү менен 23-февраль күнү кечинде улуттук телеберүү аркылуу Жогорку Соттун төрагасы Курманбек Осмонов, Ички иштер министри Бакирдин Субанбеков түз эфир аркылуу чыгышты.
Алардын ичинен Кочкор, Тоң жана Түп шайлоо округдарынан четтетилген Акылбек Жапаровдун, Бейшенбек Болотбековдун, Арслан Малиевдин жана Садыр Жапаровдун тарапкерлери эки күндөн бери өз талапкерлеринин шайлоого катышуу укуктарын кайтарууну талап кылган акцияларды уюштурушууда.
Айрым байкоочулар наарызылыктардын жаралышына бийликтин өз кызыкчылыктарын таңуулоосу негиз болуп жатат дешет. Маселен, шайлоого өзүнүн байкоочуларын катыштырып жаткан «Демократия жана жарандык коом үчүн» коалициясынын президенти Эдил Байсаловдун пикиринде, акыркы окуялар ырасмий бийлик өлкөдөгү кырдаалды толук көзөмөлдөй албай турганын дагы бир ирет далилдеди:
- Бийлик Нарын менен Ысыккөлдө ушундай протесттер болот деп таптакыр күткөн эмес. Январдын ортосунда чукул кырдаалдар боюнча машыгуу өткөрүп, бирок, бул машыгуулар бул аймактарда болгон эмес. Анткени, бийлик бул аймакта мынчалык каршылык болоорун күткөн эмес.
Эдил Байсаловдун пикиринде, окуянын мындан ары кайсы нукта өнүгөөрү Жогорку Соттун чечиминен көз каранды. Ал эми Кыргызстан элдик кыймылынын төрага орун басары Ишенгүл Болжурованын айтымында, Кыргызстандын түндүк аймагында болуп жаткан нааразылык акциялары элдин нукура үнү жана муну кандайдыр бир оппозиция менен байланыштыруу жаңылыштык. Ошондуктан, жагдайдын курчуп кетишине жол бербөө үчүн бийлик элдин үнүн угушу керек дейт:
- Бийлик туура эмес иш жасап, акыйкат эмес, кара технологияларды колдонуп, элге жаккан талапкерлерди жолдон чыгарганга тырышса, анда элдин көтөрүлгөнү күчөйт дагы, бул өтө оор кырдаалга алып келиши мүмкүн.
Жер-жерлерде окуяларга байкоо жүргүзгөн тараптардын билдирүүлөрүнө караганда, акциялардын катышуучуларынын талаптарына ырасмий бийлик жетиштүү маани берген жери жок. Алар мындай мамиле элдин нааразылыгын күчөтөөрүн жокко чыгарышпайт.
Маселен, Тоң шайлоо округунда байкоо жүргүзүп жаткан жергиликтүү «Карек» бейөкмөт уюмунун жетекчиси Иманкожоева Бактыгүлдүн пикири:
- Губернатор, акимдер эл менен сүйлөшүп атат. Эл аларга нааразылыктарын билдирүүдө. Бирок, эч нерсе жасалган жери жок. Аксы окуясынын кайра кайталанышын өкмөт башындагылар каалап турат го деп ойлойм.
Аксы окуясы кайталанышын көз карандысыз эксперттердин бири Карыбек Байбосунов да жокко чыгарбайт. Ошондуктан, жагдайды курчутпаш үчүн жарыштан четтетилгендердин укуктарын калыбына келтирип, чочулабай туруп эле кайра күрөшкө салып, аларды элдин тандоосуна коюу керек:
- Эгерде эки тарап макулдукка келбесе, албетте, социалдык чыңалуу күчөп кетиши мүмкүн. Себеби, окружком тараптан кетирилип жаткан айрым катачылыктар, бирөөлөрдүн артынан берилген команда, заказ болушу мүмкүн… Айрым адамдарга подыгрывать этиштин кереги жок. Алар пайдалуубу-пайдасызбы эл өзү чечип алмак.
Түп шайлоо округунан четтетилген талапкерлердин бири Өмүрбек Бөлтүрүковдун оюнда саясий кырдаал мындан ары дагы курчуйт:
- Абалдын курчуганы курчуган. Ага жараша президенттик шайлоонун октябрда эмес, андан эрте болушу ыктымал.
Бирок, ырасмий бийлик өзүнө тагылып жаткан айыптоолорду негизсиз деп, шайлоонун акыйкат, демократиялуу өтүшүнө кызыкдар экенин билдирүүдө.
Мындай билдирүү менен 23-февраль күнү кечинде улуттук телеберүү аркылуу Жогорку Соттун төрагасы Курманбек Осмонов, Ички иштер министри Бакирдин Субанбеков түз эфир аркылуу чыгышты.
