Келерки жылдын бюджети Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынында суроо-жооп иретинде талкууланып, депутаттардын суроолоруна премьер-министр Николай Танаев, Каржы министри Болот Абилдаев жооп беришти. Мыйзамды талкууга даярдаган Бюджет саясаты комитетинин төрагасы, депутат Марат Султановдун айтымында, бюджеттин өксүктөрүнө караганда, артыкчылыктары арбын:
- Бюджеттин төрттөн үч бөлүгү мени канааттандырат. Маселен, бюджеттин 44% социалдык багытка кетет. Эмдиги жылы бюджет мекемелеринде иштегендер үчүн айлык акыларды көтөрөбүз деп атышат. Экинчи жагынан өкмөт тараптан өнөр жайды, экономиканы өнүктүрүүгө инвестициялык салымдар азайып атат. Бул биздин келечекти бир аз кыйынчылыкка алып келип калышы мүмкүн. Бирок, аны да өкмөт түшүндүрүп атат. Алар эгер биринчи тышкы карыздын проблемасын чечип алсак, анда эмдиги жылы бизде 1 млрд. 240 млн. сом бошойт деп атышат. Бул жагынан да өкмөттүн ой-пикири туура деп ойлоп атам.
Ал эми «Кыргызстан» депутаттык тобу 2004-жылдын бюджетин колдогон жок. Курамына депутаттар Адахан Мадумаров, Исмаил Исаков, Азимбек Бекназаров, Бектур Асанов жана Алевтина Проненко кирген топ кесиптештерине кайрылуу таратышты. Кайрылууда алар пенсиянын базалык көлөмүн чоңойтуу, мектеп окуучуларынын айрым бөлүгүн тамак-аш менен камсыздоо, аманатчылардын акчаларын кайтаруу өңдүү социалдык маселелерди чечүүчү каражаттарды бюджетте эске алууну сунушташкан. Депутат Исмаил Исаковдун айтымында, көптөгөн мыйзамдарды ишке ашыра турган каражаттар бюджетке кирбей калган. Депутаттык топтун кайрылуусун эске салган депутат Алевтина Проненко өз сөзүндө кесиптештерин 2004-жылдын бюджетин колдобоого чакырды:
- Келгиле, жок дегенде биздин ишибиздин акыркы жылынын алдында жеке арнамысыбызды, шайлочуларга болгон урматыбызды көрсөтөлү. Мен бул бюджетке добуш бербөөгө чакырам. Бул элге каршы мыйзам!
Проненконун пикири боюнча, өкмөт элдин турмуш-тиричилигин оңдоого караганда, башкаруу аппараттарына көбүрөөк каражат бөлүп келет. Шайлоого камылга көрүлүүчү 2004-жылдагы бюджетте мындай адат ого бетер күчөтүлгөн.
Депутат Ишенбай Кадырбеков келерки жылга белгиленип аткан 14 млрд. сомдон ашык кирешенин 9 млрд. сому башкаруу аппаратына жумшаларын иликтеп чыккан. Анын айтымында, жакырчылыкты жоюуга калган 5 млрд. сом гана багытталат.
- Эл өкүлдөр жыйыны бюджетти колдоду. Мүмкүн биз да колдойбуз. Бирок, муну менен биз Кыргызстандын ушул саясатын колдогону жатабыз. Бюджеттин кирешесинин 60% кайда кетип атканын көрүп атасыңар?! - дейт И. Кадырбеков.
Бюджетке байланыштуу талкуунун жүрүшүндө башынан аягына чейин депутаттар шайлоо өнөктүктөрүнө байланыштуу маселелерди түз жана кыйыр түрүндө көтөрүп атышты. Маселен, депутат Апсамат Масалиев келерки шайлоонун акыйкат өтүшү үчүн шайлоо бюллетендерин салгыдай айнек кутуларды орнотуу керектигин, ага каражат бөлүү зарылдыгын белгиледи. Жарыш сөзгө чыккан депутаттардын басымдуу бөлүгү өз шайлоо участокторундагы чечилбей жаткан проблемаларга маани берүүнү өкмөттөн суранышты.
Мындай маанайды депутат Ташболот Балтабаев алдыда келаткан шайлоонун илеби катары баалады:
- Мүмкүн шайлоонун таасири бар чыгаар. Бирок, талкууда эл жөнүндө, реалдуу мүмкүнчүлүк жөнүндө көбүрөөк айтышыбыз керек эле. Албетте, бүгүнкү бюджет элди да, бизди да канааттандырбайт. Бүгүнкү элдин муктаждыгын жабыш үчүн кеминде бюджетте каралгандагыдан үч эсе көп акча керек.
Парламентти «өрт өчүргүчкө» салыштырган депутат келерки жылдан баштап ишке жаңыча мамиле кылууга кесиптештерин чакырды. Акырында 2004-жылдын бюджетин Мыйзам чыгаруу жыйыны 44 добуш менен колдоп берди.
- Бюджеттин төрттөн үч бөлүгү мени канааттандырат. Маселен, бюджеттин 44% социалдык багытка кетет. Эмдиги жылы бюджет мекемелеринде иштегендер үчүн айлык акыларды көтөрөбүз деп атышат. Экинчи жагынан өкмөт тараптан өнөр жайды, экономиканы өнүктүрүүгө инвестициялык салымдар азайып атат. Бул биздин келечекти бир аз кыйынчылыкка алып келип калышы мүмкүн. Бирок, аны да өкмөт түшүндүрүп атат. Алар эгер биринчи тышкы карыздын проблемасын чечип алсак, анда эмдиги жылы бизде 1 млрд. 240 млн. сом бошойт деп атышат. Бул жагынан да өкмөттүн ой-пикири туура деп ойлоп атам.
Ал эми «Кыргызстан» депутаттык тобу 2004-жылдын бюджетин колдогон жок. Курамына депутаттар Адахан Мадумаров, Исмаил Исаков, Азимбек Бекназаров, Бектур Асанов жана Алевтина Проненко кирген топ кесиптештерине кайрылуу таратышты. Кайрылууда алар пенсиянын базалык көлөмүн чоңойтуу, мектеп окуучуларынын айрым бөлүгүн тамак-аш менен камсыздоо, аманатчылардын акчаларын кайтаруу өңдүү социалдык маселелерди чечүүчү каражаттарды бюджетте эске алууну сунушташкан. Депутат Исмаил Исаковдун айтымында, көптөгөн мыйзамдарды ишке ашыра турган каражаттар бюджетке кирбей калган. Депутаттык топтун кайрылуусун эске салган депутат Алевтина Проненко өз сөзүндө кесиптештерин 2004-жылдын бюджетин колдобоого чакырды:
- Келгиле, жок дегенде биздин ишибиздин акыркы жылынын алдында жеке арнамысыбызды, шайлочуларга болгон урматыбызды көрсөтөлү. Мен бул бюджетке добуш бербөөгө чакырам. Бул элге каршы мыйзам!
Проненконун пикири боюнча, өкмөт элдин турмуш-тиричилигин оңдоого караганда, башкаруу аппараттарына көбүрөөк каражат бөлүп келет. Шайлоого камылга көрүлүүчү 2004-жылдагы бюджетте мындай адат ого бетер күчөтүлгөн.
Депутат Ишенбай Кадырбеков келерки жылга белгиленип аткан 14 млрд. сомдон ашык кирешенин 9 млрд. сому башкаруу аппаратына жумшаларын иликтеп чыккан. Анын айтымында, жакырчылыкты жоюуга калган 5 млрд. сом гана багытталат.
- Эл өкүлдөр жыйыны бюджетти колдоду. Мүмкүн биз да колдойбуз. Бирок, муну менен биз Кыргызстандын ушул саясатын колдогону жатабыз. Бюджеттин кирешесинин 60% кайда кетип атканын көрүп атасыңар?! - дейт И. Кадырбеков.
Бюджетке байланыштуу талкуунун жүрүшүндө башынан аягына чейин депутаттар шайлоо өнөктүктөрүнө байланыштуу маселелерди түз жана кыйыр түрүндө көтөрүп атышты. Маселен, депутат Апсамат Масалиев келерки шайлоонун акыйкат өтүшү үчүн шайлоо бюллетендерин салгыдай айнек кутуларды орнотуу керектигин, ага каражат бөлүү зарылдыгын белгиледи. Жарыш сөзгө чыккан депутаттардын басымдуу бөлүгү өз шайлоо участокторундагы чечилбей жаткан проблемаларга маани берүүнү өкмөттөн суранышты.
Мындай маанайды депутат Ташболот Балтабаев алдыда келаткан шайлоонун илеби катары баалады:
- Мүмкүн шайлоонун таасири бар чыгаар. Бирок, талкууда эл жөнүндө, реалдуу мүмкүнчүлүк жөнүндө көбүрөөк айтышыбыз керек эле. Албетте, бүгүнкү бюджет элди да, бизди да канааттандырбайт. Бүгүнкү элдин муктаждыгын жабыш үчүн кеминде бюджетте каралгандагыдан үч эсе көп акча керек.
Парламентти «өрт өчүргүчкө» салыштырган депутат келерки жылдан баштап ишке жаңыча мамиле кылууга кесиптештерин чакырды. Акырында 2004-жылдын бюджетин Мыйзам чыгаруу жыйыны 44 добуш менен колдоп берди.
