АКШнын президенти Жорж Буш Иракта ири согуш аракеттери токтоду деп жарыялаган 1-майдан бери бул өлкөдө кеминде 30 америкалык, алты британ аскери набыт болду. Алардын көпчүлүгү дээрлик күн сайын орун алган куралдуу кол салуулардын курмандыгы болуп калышты. Азыр эми оккупациячыл аскерлер ирактыктарга кайрылып, кол салуу даярдап жаткандар туурасында кабар жеткиргендерге ири өлчөмдө акчалай сыйлык берилээрин жарыялашты. Ушул шейшембиде белгилүү болгондой, маалыматтын маанисине жараша, сыйлык 2 жарым миң доллар жана андан жогору болот. Америкалыктарга каршы чабуулдардын артында турат деп шектелген экс-президент Саддам Хусейндин башы үчүн Вашингтон жакында 25 миллион доллар сайган болчу.
Ирактагы мунай куурларына кол салынган учурлар да Кошмо Штаттары үчүн чоң баш оору болду. Өлкөнүн түндүгүндөгү мунай кендеринен Багдаддагы мунайды кайра иштетүүчү ишканага чейин тартылган куурлардагы жардыруулар өткөн айда Багдаддагы машина айдоочуларды тополоң түшүргөн. Чабуулдардын кесепетинен аталган ишкана азыр өз мүмкүнчүлүгүнүн 45 пайызында гана иштеп жатат. Саботажчылар ошондой эле мындан жарым ай мурда Ирактын эң ири мунай тазалоочу ишканасына мунай жеткирүүчү негизги куурдун ишин үзгүлтүккө учуратышкан. Электр кубаты келүүчү сымдар улам бир жеринен үзүлүп калып жаткандыктан, ишкана улам токтоп калууда.
Кипрде чыгууучу "Жакынкы Чыгыштын Экономикалык баяндамасы" аттуу журналдын баш редактору, мунай эксперти Валид Хаддуринин айтымында, согуш аракеттери токтогондон кийин, мунай кендери, мунай бургулоочу жабдыктар, ишканалар тонолуп, таланып кетти. Ирактын көп мунай экспорттоочу өлкөлөрдүн катарына кайтып келе албай жатышынын дагы бир себебин Хаддури мындай түшүндүрдү:
- Акыркы үч аптада мунай куурлары беш-алты жолу бомбаланды. Куурду 48 саатта калыбына келтирсе болот, бирок (жардыруудан) кара майдын кадыресе агымын үзгүлтүккө учурап, кардарлар менен түзүлгөн келишимдерге шек келүүдө. (Канткен менен) кардарларга мунайды үзгүлтүксүз жиберип туруш керек эмеспи.
Ирактын мунай министрлиги 1-июндан тартып ири көлөмдө мунай экспорттоону пландаштырып жаткан. Бирок байкоочулардын айтымында, талап-тоноолор жана жардыруулар министрликти бул пландан баш тартууга мажбурлады.
Хаддуринин сөзү боюнча, Иракта бүгүн күнүгө 900 миң баррел кара май өндүрүлөт. Буга салыштырмалуу, согушка чейин Ирактын мунай кендеринен 2 жарым миллион баррел алынчу. Мунай өндүрүшү көбөйсө, өлкөнү калыбына келтирүү үчүн зарыл болгон каражат топтолмок. Ушуга байланыштуу, мунай министрлиги кароол күчтөрүн эки эсеге көбөйтүүнү сунуш этип жатат. Мындай чаранын кайрымжысы канчалык болоор экен? Ирактагы мамлекеттик үч мунай ишкананын азыр 5 миң кароолчусу бар. Бирок эрме чөл менен жаткырылган куурлардын узундугу да 3 миң чакырымга чукулдап барат.
АКШ дайындаган администрациянын башчысы Пол Бремер жакында Ирактагы негизиги мунай ишканаларын жана жабдыктарды коргоо үчүн атайын жаңы коопсуздук күчү түзүлөөрүн жарыялады. Мурда армияда кызмат өтөгөндөрдөн курала турган мындай бөлүктүн канчалык көлөмдүү болоору азырынча белгисиз. Иракта жаңы армия түзүүнү да пландаштырып жаткан администрация мындан эки айча мурда Ирактын 400 миң аскерлүү армиясын таркатып жиберген.
Ирактагы мунай куурларына кол салынган учурлар да Кошмо Штаттары үчүн чоң баш оору болду. Өлкөнүн түндүгүндөгү мунай кендеринен Багдаддагы мунайды кайра иштетүүчү ишканага чейин тартылган куурлардагы жардыруулар өткөн айда Багдаддагы машина айдоочуларды тополоң түшүргөн. Чабуулдардын кесепетинен аталган ишкана азыр өз мүмкүнчүлүгүнүн 45 пайызында гана иштеп жатат. Саботажчылар ошондой эле мындан жарым ай мурда Ирактын эң ири мунай тазалоочу ишканасына мунай жеткирүүчү негизги куурдун ишин үзгүлтүккө учуратышкан. Электр кубаты келүүчү сымдар улам бир жеринен үзүлүп калып жаткандыктан, ишкана улам токтоп калууда.
Кипрде чыгууучу "Жакынкы Чыгыштын Экономикалык баяндамасы" аттуу журналдын баш редактору, мунай эксперти Валид Хаддуринин айтымында, согуш аракеттери токтогондон кийин, мунай кендери, мунай бургулоочу жабдыктар, ишканалар тонолуп, таланып кетти. Ирактын көп мунай экспорттоочу өлкөлөрдүн катарына кайтып келе албай жатышынын дагы бир себебин Хаддури мындай түшүндүрдү:
- Акыркы үч аптада мунай куурлары беш-алты жолу бомбаланды. Куурду 48 саатта калыбына келтирсе болот, бирок (жардыруудан) кара майдын кадыресе агымын үзгүлтүккө учурап, кардарлар менен түзүлгөн келишимдерге шек келүүдө. (Канткен менен) кардарларга мунайды үзгүлтүксүз жиберип туруш керек эмеспи.
Ирактын мунай министрлиги 1-июндан тартып ири көлөмдө мунай экспорттоону пландаштырып жаткан. Бирок байкоочулардын айтымында, талап-тоноолор жана жардыруулар министрликти бул пландан баш тартууга мажбурлады.
Хаддуринин сөзү боюнча, Иракта бүгүн күнүгө 900 миң баррел кара май өндүрүлөт. Буга салыштырмалуу, согушка чейин Ирактын мунай кендеринен 2 жарым миллион баррел алынчу. Мунай өндүрүшү көбөйсө, өлкөнү калыбына келтирүү үчүн зарыл болгон каражат топтолмок. Ушуга байланыштуу, мунай министрлиги кароол күчтөрүн эки эсеге көбөйтүүнү сунуш этип жатат. Мындай чаранын кайрымжысы канчалык болоор экен? Ирактагы мамлекеттик үч мунай ишкананын азыр 5 миң кароолчусу бар. Бирок эрме чөл менен жаткырылган куурлардын узундугу да 3 миң чакырымга чукулдап барат.
АКШ дайындаган администрациянын башчысы Пол Бремер жакында Ирактагы негизиги мунай ишканаларын жана жабдыктарды коргоо үчүн атайын жаңы коопсуздук күчү түзүлөөрүн жарыялады. Мурда армияда кызмат өтөгөндөрдөн курала турган мындай бөлүктүн канчалык көлөмдүү болоору азырынча белгисиз. Иракта жаңы армия түзүүнү да пландаштырып жаткан администрация мындан эки айча мурда Ирактын 400 миң аскерлүү армиясын таркатып жиберген.
