Орусияда иштеген Лунара Кадырова рублдин арзандашы менен баалар өсүп, азык-түлүк кымбаттаганы байкала баштаганын айтат. Анын айтымында, кризистен улам иш табуу кыйындап, тескерисинче, кыскартууларга туш болгон кыргызстандыктардын саны көбөйдү.
- Баалар бир топ эле өстү. Мисалы, гречканы 35 рублдан алсам, азыр 60, жакшыларын 90го алып атабыз. Башка товарларга деле баа өскөн. Жумуштан да кыскартуулар болуп атат. Жолдошум иштеген жерде стажысы барларды алып калып, жаңы келгендердин көбүн кетириптир. Түштө берилчү тамакты кыскартыптыр. Негизи эле премиялар берилбей, айлыкты да кечигип берип атат. Биз гана эмес, орустар өздөрү кыйналып, айлык жетпей жатканын айтышууда. Иши жок калгандар Кыргызстанга кетишүүдө.
Ал ортодо Москвадагы Мигранттардын федерациясы жаңы жылдан тартып чет жактан, өзгөчө Өзбекстан, Тажикстан, Кыргызстандан Орусияга иштегени келгендердин 25 пайызы өз мекенине кайтат деген прогноз жасады. Буга рублдин арзандашы жана орус өкмөтүнүн мигранттарга карата мыйзамдарды катаалдатканы себеп экени айтылууда. Анын ичине милдеттүү түрдө орус тил жана тарыхынан сынак тапшыруу да кирет.
Аталган федерациянын президенти Мухаммед Аминдин “Азаттыкка” айтымында, учурда мигранттарга карата милициянын рейди күчөөдө.
- Мигранттардын кетип атышына бир канча себеп бар. Эң негизгиси мыйзамдардын катталдашканы. Мигранттардын көбү Орусияда мыйзамсыз жүрөт, “кара тизмеге” кирип калышкан. Акыркы убактарда мигранттарга карата рейддер көп болуп атат. Депортация болосуңар деп коркутушууда. Ошондон коркуп жаңы жылга чейин жана кийин көптөгөн мигранттар өз мекенине кетүүнү пландашууда. Экинчиден, рубль түшүп, экономикалык кризис да себеп болууда. Орусияда 10 млн. ашуун мигрант бар деп айтылса, биздин божомол боюнча ошонун 2,5-3 миллиону жаңы жылдан кийин кетиши мүмкүн. Мындан курулуш тармагы, турак жай кызматтары кыйла аксайт. Анткени ушул сектордо негизинен мигранттар күч берет эмеспи.
Буга чейин Орусиянын Федералдык миграция кызматынын жетекчиси Константин Ромадановский мыйзамсыз иштеп жүргөн чет элдик мигранттарга Жаңы жыл майрамын өз мекенинде тосууну сунуштаган болчу.
Мекен көздөн учканда...
Анткен менен мигранттардын өз мекенине агылуусун Орусиядагы соңку кризиске эмес, утурумдук, сезонго байланыштуу көрүнүш катары баалагандар да бар.
“Замандаш” ассоциациясынын координатору Азамат Айтбаевдин айтымында, мигранттардын көбү азыр абал кайсы жагына өзгөрөт деп күтүп турушат.
- Мигранттардын көбү кышкысын, жаңы жыл майрамынын алдында Кыргызстанга келишет. Бул жылда эле ошондой. Сезонго байланыштуу үйлөрүнө кайтышат. Экинчиден, жаңы жылдан кийин кандай өзгөрүүлөр болот деп айрым мигранттар күтүп турушат.
Орусия 2015-жылдын 1-январынан тарта өз аймагына чет элдиктерди ички паспорт менен кирүүгө тыюу салган мыйзам кабыл алган. Жаңы талаптарга ылайык, Орусияга кирүүдө 16га толо элек балдарда да жалпы жарандык документ болууга тийиш. Бирок Орусиянын федералдык миграция кызматынын өкүлү Дмитрий Демиденко Москвадагы кыргыз элчилигинде берген маалымат жыйында билдиришинче, кыргызстандык жарандар үчүн жеңилдик катары жаңы жылдан кийин деле Орусияга ID-card менен кирүү мүмкүнчүлүгү калтырылышы мүмкүн. Учурда бул багытта сүйлөшүүлөр жүрүп жатат.
"Келбей тургула"
Ошентсе да Москвадагы кыргыз диапорасынын өкүлү Руслан Эшимов кыргызстандыктарды беш-алты ай Орусияга барбай турууга чакырууда. Анын үстүнө рубль кунунун түшкөнүнө байланыштуу алардын кирешеси азайган.
- Январь айында жалгыз уюн сатып Орусияга келсе, жаңы жылдан тартып патентти 15 миңге жасаса, анысы аз келгенсип айына 4000 рубль патентке төлөсө... Өзү айына 20-25 миң айлык алса каягына жеткирет? Акча таппай эле кетип атпайбы. Жаткан жери, тамак-ашы бар. Ошондуктан келбей тургула дедим.
Эшимовдун белгилешинче, мигранттардын Кыргызстанга массалык түрдө агымы азырынча байкала элек. Бирок соода-сатыкта отургандар арасында чыгымга учураган, анын айынан башка ишке өткөн учурлар кездешүүдө.
- Мигранттардын Кыргызстанга кайтышына эч кандай жаңы мыйзамдар себеп боло элек. Өз жон терибиз менен сезип, колубуз менен кармабасак сезбейбиз. Ошондуктан февраль, марттан баштап кеткендер билине баштайт. Ушул убактан баштап айлыктын жетпей тургандыгын, чыгашанын көп экенин билип кача башташат.
Расмий эсепте Орусияда 500 миңден ашуун, бейрасмий миллиондон көп кыргызстандык жаран иштеп жатат. Кыргызстан 23-декабрда Евразия экономикалык жана Бажы биримдигине кошулуу келишимине кол койду. Мында мигранттарга жеңилдик болору да айтылган. Бирок келишим 2015-жылдын 1-майынан тарта күчүнө кирмекчи. Эми мигранттар ушул документке үмүт артууда.
