Ушул тапта жазгы талаа жумуштары аяктайын деп турган Жалалабат облусунун дыйкандары күйүүчү майлар --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/economics/ky/2008/04/C7286BFD-8659-4E2B-B26E-2095D10F2802.asp менен дыйканчылыкка зарыл техника бааларынын кымбаттыгына даттанууда. Эмгек миграциясы күчтүү болгондуктан пахта талааларында аялдар менен балдар иштөөдө. Облустук бийликтин жооптуу кызматкери дыйкандардын “өкмөттөн жардам берилбей атат” деген пикирине кошулган жок.
Аксы окуясын Жалалабатта териштирип жаткан республикалык аскер соту өз өкүмүн 20-майда угуза турган болду. Соттун --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/society/ky/2008/05/17F10E0D-D549-42A9-8745-937EF0370795.ASP бүгүнкү кеңешмесинде мамлекеттик айыптоочулар, соттолуучулар менен алардын жактоочулары жарыш сөз сүйлөштү. Бишкек гарнизондук аскер сотунун өкүмүн жокко чыгарууну талап кылган соттолуучулар өздөрүнүн акыркы сөздөрүндө акыйкат өкүм чыгарып, актоо жагын өтүнүштү. Башкы прокуратуранын өкүлү ички иштер министринин мурдагы 1-орунбасары Садырбек Дубанаевди 7 жылга, облустун экс прокурору Зоотбек Кудайбергенов менен облустун мурунку ички иштер башкармасынын башчысы Кубаныч Токобаевдин ар бирин 5 жылдан эркинен ажыратып, камакка алууну соттон суранды. Коюлган айыптарды четке каккан соттоолуучулар актоо өкүмүн чыгарууну өтүнүштү. Мурдагыдай эле аксылык жабырлануучулар менен алардын адвокаты жана коомдук жактоочулары сотко катышкан жок.
15-майда Аксы окуясы боюнча айыпталып ички иштер министринин мурдагы орунбасары Калмурат Садиевге --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/human_rights/ky/2008/05/7BB6CED8-A2FC-4844-A11B-07603030C9F5.ASP байланыштуу сот иши жыйынтыкталды. Бишкек гарнизондук аскер соту анын иш-аракетинде кылмыш курамы жоктугуна байланыштуу аны күнөөлүү эмес деп тапты. Аксы окуясы боюнча Жалалабатта улантылып жаткан республикалык аскер сотунун көчмө жыйынында саат үчтөн кийин жарыш сөздөр башталды. Аксылык жабырлануучулардын адвокаты 2002-жылдын 18-майында октон каза болгон жаш жигиттин өлүмүн изилдөөдө кыйла калпыстыктар кеткенин белгиледи.
14-майда Бишкек гарнизондук аскер соту Жалалабатта ички иштер министринин мурдагы орунбасары Калмурат Садиевге байланыштуу кылмыш ишин талкуулоого киришти. Ал Аксы окуясы боюнча кызмат абалынан пайдаланган деген айып боюнча сурак берип, 18-майдын түнүндө каза болгон Элдияр Үмөталиев аттуу жигиттин өлүмүнө тиешеси жок экендигин айтып берди. Соттун башталышында анын атасы иш менен тааныш эместигине байланыштуу сот залынан чыгып кетти. Сотко жабырлануучулардын адвокаты да катышкан жок
13-майда республикалык Аскер соту Жалалабатта Аксы окуясы боюнча ишти кароону улантты. Анда ички иштер министринин мурдагы 1-орунбасары Садырбек Дубанаев менен облустун экс-прокурору Зоотбек Кудайбергеновго --> http://www.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/01/4DB9772A-2787-46B5-A184-EDF1BA7A716D.asp жана облмилициянын мурдагы башчысы Кубаныч Токобаевге байланыштуу кылмыш иштери каралууда. Соттун кечээки олтурумунда аталган жетекчилерге карата укук коргоо жана коомдук тартип кызматкерлеринин көрсөтмөлөрү окулду. Сотко Аксы окуясында жабырлангандар менен алардын адвокаттары катышкан жок. Анын себебин Бишкекте турган адвокат Сартпай Жайчыбеков элдик сот окуянын чыгышына күнөөлүү деген кызмат адамдарына өкүм чыгарып койгондугу менен түшүндүрдү.
“Ата Мекен" партиясынын төрагасы Өмүрбек Текебаев --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/03/FEEFD476-E9A3-46A3-9DC1-B06D2BAAE2B6.asp Жалалабатка келгенде кабарчыбыз Ырысбай Абдыраимовдун бир нече суроолоруна жооп берди. Ө.Текебаев "Ар намыс” партиясынын төрагасы Ф.Куловдун президент менен иштеше башташканы тууралуу өз пикирин айтып, “Ата мекендин” өкүлдөрүнө кысым көрсөтүлүп жатканын токтолду. Мындан тышкары Ө.Текебаев Казакстандан алынчу 300 миң тонна буудайга төлөнчү каражаттарды кыргыз дыйкандарына төлөсө болмоктугун жана Каркыра жайлоосу Казакстанга берилгенде Кыргызстан Хантеңгри тоосуна барчу жолдон жана Ысыккөлгө куючу көптөгөн дарыя-суулардан айрылгандыгын айтты.
Оппозициянын иш-аракеттерин кеңири чагылдырып келген облустагы «Сентябрь» --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/free_speech/ky/2008/03/0F8822E9-5BC5-40D6-BD73-86A35DE389B1.asp телеканалы 20-марттан бери обого чыга элек. Анын көрсөтүүлөрүн токтотуусуна Жалалабат райондор аралык жана административдик-экономикалык маселелер боюнча облустук соттордун сыналгынын мунарасына байланыштуу чечимдери себеп болгон. Телеканал жетекчилиги ал чечимдерди жокко чыгаруу өтүнүчү менен 28-мартта Жогорку сотко тиешелүү иш-кагаздарын жиберген. Жогорку соттон жетекчиликке доо арызды алгандыгы тууралуу 28-апрелде жооп келген жана иш жогорку сотто качан каралаары белгисиз.
7-майда “Ата Мекен” партиясынын облустук бөлүмү жыйын курду. Анда партконференцияны өткөрүү жана партиянын мындан аркы милдет-максаттары, күзүндө болчу жергиликтүү кеңештердин шайлоосуна даярдануу маселеси талкууланды. Партиянын жер-жерлерден келген мүчөлөрү менен жолугушкан Өмүрбек Текебаев бийликтин кемчиликтерин сынга алып, партиянын жаштар жана аялдар канатын түзүү керектигин белгиледи. Жалалабат шаар тургунунун пикиринде партиянын эл арасындагы кадыры төмөндөп кеткен.
6-майда Сузак райондук сотунун алдында 18 киши пикет өткөрдү. Нааразылык акциясын таң саардан түшкө чейин уланткан адамдар 30-апрелден бери абакта жаткан тууганын бошотуп берүүнү талап кылышты. Алардын арасында болгон беш бала президент менен сот адилеттиги боюнча Улуттук Кеңешке кайрылган плакаттарды кармап турушту. Пикетчилер “административдик ишти кылмыш ишине айландырып ийди” дешип, сотко жана ишти териштирген тергөөчүгө нааразы болушту.
2-майда Жалалабатта “Ата Мекен” партиясынын облустук саясий кеңешинин мүчөлөрү Түптөгү --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/04/CF85A8DC-C754-4D7D-A300-6618962A0448.asp жөө жүрүшкө байланыштуу окуяларды талкууга алышты. Жыйынга Коомдук парламенттин облустагы өкүлдөрү да катышты. Алардын белгилешинче бийлик мурдагы митингдерде жасаган кемчиликтерин кайталап жатат. ”Жөө жүрүшкө ыргытылган жумурткалар менен таанымал саясатчыларга элди тукуруу – бийликтин иши. Ошол себептүү жаңжал салгандар менен жөө жүрүштөгүлөрдү ур-токмокко алгандар табылып, жазаларын алуусу керек. Болбосо, партиянын облустагы бөлүмү да түрдүү акцияларды өткөрүүсү мүмкүн” деп айтылды жыйында. Облбийликтин бөлүм башчысы өлкөгө сырткы инвестициялар тартылып, өнөр жай ишканалары курулуп жатканда тынч маанай керек экендигин белгиледи.
Облустун Атабеков айыл өкмөтүнүн жашоочулары эки аптадан бери суу сурап айыл өкмөткө келишүүдө. Айыл тургундарынын айтымында 10 күндөн бери суу болбогондуктан эгиндерден түшүм алалбай калуу коркунучу бар.
Жалалабат облусунда демократияны өнүктүрөөр саясий партиялардын ушул таптагы абалы менен коомдон алган ордуна кызыккандар арбын. Парламенттик шайлоодо көпчүлүк орундарга жетишкен партияларга өкмөттүк колдоо көрсөтүү тууралуу мыйзам долбооруна «Асаба» партиясынын облустагы төрагасы макул эмес. “Ак жол” партиясынын облтөрагасынын пикиринде мыйзам долбоору бардык партиялар үчүн көрүлгөн камкордук болот. Коомчулукта орун алган партиялар элди шайлоо маалында гана эстейт деген пикирге кошулбаган «Ата Мекен» --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/04/2721B235-BBAD-4A75-93AF-2302846EC56C.asp партиясынын өкүлү, уюм ушу тапта өлкөдөгү саясий маанилүү окуяларды маалымат жетпей жаткан элге түшүндүрүп жаткандыгын айтты. Эл өкүлдөрү партиялар саясий кампанияларда гана элди эстешеерин белгилешүүдө.
Жалалабат облусунун тургундарынын арасында көлдөгү жөө жүрүштү кубаттагандар да, ага каршы чыккандар да бар. Жөө жүрүштү колдогондор кеңеш доорунда коңшуларга убактылуу пайдаланууга берилгендей болуп, Казакстан ижарага алмакчы болуп жаткан пансионаттар 49 жылдан кийин алардын менчигине өтүп кетпейт бекен деп чоочулашат. Расмий бийлик өкүлдөрү Түптөгү жөө жүрүш --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/04/CF85A8DC-C754-4D7D-A300-6618962A0448.asp жана ага каршы көрүлгөн иш-чараларга байланыштуу азырынча эч нерсе айталбай тургандыгын билдиришти. Коомдук парламенттин облустагы өкүлүнүн көз карашында бийлик жөө жүрүшкө адамдарды тукуруу менен парламенттик шайлоодо кетирген кемчиликтерин далилдеп койду.
Майлуусуудагы уран калдыктары ал жайларга жакын жашагандардын ден-соолугуна зыяндуу таасирин тийгизүүдө.
23-апрелде Жалалабатта өткөн кеңешмеде облустагы террорчулук менен диний–саясий экстремизмдин, мыйзамсыз миграция менен чегаралардын жана уу калдыктары көмүлгөн жайлардагы абал талкууланды. Ага коопсуздук кеңешинин катчысы Токон Мамытов --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/04/C57613CB-2990-4538-BD8A-3536C8C0B0D4.ASP менен дин иштери боюнча агенттиктин деректири Каныбек Осмоналиев да катышты. Анда айрыкча диний экстремизм күчөп, “Хизб-ут-тахрир” партиясы бийликке жетүү үчүн динди пайдаланып, социалдык кемчиликтер үчүн бийликти сындап келатканы, башка динге өткөндөр менен жергиликтүү тургундар ортосунда жаңжал чыгып жатканы айтылды. Улуттук коопсуздук кызматынын облустагы башчысы Равшан Балтабаев “хизбутчулардын” саны 15 миңге жакындап калгандыгын билдирди. Жашыруун партиянын өкүлү болсо бийликке эмес, бийликтин жүргүзгөн саясатына каршы чыккандыгын тастыктады.
22-апрелде “Ата Мекен” --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/04/2721B235-BBAD-4A75-93AF-2302846EC56C.asp партиянын Жалалабат облустук саясий Кеңеши жыйын өткөрдү. Жыйын “Акыйкат үчүн” кыймылынын жана “Акыл ордо” кеңешинин Каркыра жайлоосу менен көлдөгү төрт пансионатты кайтарып алуу чечим-талаптарын колдоп чыкты. Партиянын айрым өкүлдөрү энерготармак, жер жана кен байлыктарды сатуу менен менчиктештирүүнү шашылыш түрдө чечип жатат деп эсептеп, бийлик менен Жогорку Кеңешке нааразылыктарын билдиришти. “Ак жол” партиясынын өкүлүнүн ою боюнча ижарага бериле турган пансионаттарга казак инвестициясы тартылышы ыктымал. Облбийликтин маалымат кызматы “атамекенчилердин бийлик кызматтан кетсин” деген ой-пикирлерин четке какты.
Сузак районундагы бир нече жарандар эки жылдан бери адилеттик издеп жүрүшөт. Алар бул аралыкта айыл өкмөттөн тартып, архитектура, прокуратура, Жалалабат шаар жана облустук бийликтерге кайрылышкан. Бирок аткаруу бийликтери жыйынтык чыгарышпаган. (Алардын арасында 2-топтогу майып аял да бар. Аргасы түгөнгөндө «Азаттыктын» облустагы кабарчысына кайрылышкан). Жарандардын мыйзамдуу жер үлүштөрүн шаар бийлиги турак-жай үчүн кезекте тургандарга бөлүштүрүп салган. Натыйжада кымбатчылык маалында жер иштетип жан баккан элеттиктер ал шыбагасынан да куру калган.Облустук бийлик укугу бузулган жарандардын арыздары изилдөө үстүндө экендигин билдирди.
Куралсыз, тынч жыйналыштар менен митинг-пикеттерге чогулуу жана жөө жүрүштөргө жарандар талап кылган маселелери чечилбей, бийлик алардын үнүн укпай аргасы түгөнгөндө чыгат. Мындай укуктарга парламенттин колу менен чектөө коюлбоосу керек. “Ата Мекен” партиясы менен Коомдук парламенттин Жалалабатка чогулган облустагы активистери 17-апрелде ушундай ойлорун билдиришти. Алардын пикиринде Жогорку Кеңештин комитети элдик жыйналыштар жана көчө жүрүштөрү тынч демонстрациялар жөнүндөгү мыйзам долбооруна өзгөртүү киргизүү жөнүндөгү сунушун парламент кабыл албоосу керек. Облустун башка тургундары комитеттин долбоорун колдоп чыгышууда.
Элдик курултайдын чечимдерине карата жалалабаттыктардын көз караштары ар түрдүү. Айрымдары кымбатчылыкты ооздуктай албаган өкмөткө ишенбей тургандыгын билдирсе, башкалары парламенттик шайлоонун туура эмес өттү деп, анын таркатылышын каалашууда. Үчүнчү бирөөнүн оюнда Жогорку Кеңешти таркатуу стабилдүүлүккө доо кетирет. Облус бийлигинин жообу боюнча курултай белгилегендей, өкмөттүн канааттандырарлыксыз иштеп жаткандыгына негиз жок.
Бишкекте өтчү Элдик курултайга Жалалабаттан “Ата Мекен”, “Асаба” партиялары менен бир нече бейөкмөттүк уюмдардын өкүлдөрү барганы турушат. Алар бүгүн 11-апрелде өлкө борборун көздөй жолго чыгышмакчы. Элдик курултайда --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/04/DAC98A07-3EEA-4214-8283-B5B90F488DF7.ASP алар үч жылдан берки бийликтин жүргүзгөн ишин талкууга алышат. Делегаттардын белгилешинче баалар өсүп, социалдык, экономикалык, саясий багытта чеке жылытарлык өзгөрүү болгон жок. Алар колдогу пансионаттар менен Каркыра жайлоосунун, Талас облусундагы айрым жерлердин Казакстанга бериле тургандыгына нааразы болушту. Губернатордун 1-орунбасары Жаныш Курбанов бийлик менен анын оппоненттери биргелешип аракеттенгенде гана кемчиликтер жоюларын билдирди.
Дагы жүктөңүз
