Өткөн айда Пакистандын чалгын кызматы – Ай-Эс-Ай (ISI) талиптерге тымызын колдоо көрсөткөн деген доо жаатында Кошмо Штаттар менен Пакистандын ортосунда кайым айтышуу болду. АКШ тапкан далилге караганда, Ай-Эс-Ай агенттигинин тыңчылары өткөн айда Кабул шаарындагы Индиянын элчилигинин имаратына жасалган талиптик бомба чабуулунун артында турган имиш. Расмий Исламабад бул доону өзүнө жуутпаса да, талиптерди пакистандык тыңчылар колдоп жатат деген айыптоолор улам күчөп айтылууда. Деги, пакистандык чалгын кызматы кимдин көзөмөлүндө?
Кошмо Штаттар жиберген кайрымдуулук жардамынын алгачкы бөлүгү Тбилисиге жеткирилди. Бул окуяны расмий Вашингтондун тез арада эгемен Грузияга кайрымдуулук көмөгүн көрсөтөбүз деген убадасынын аткарыла башташы катары карашууда. АКШнын Мамлекеттик катчысы Кондолиза Райс Кавказдагы орус-грузин аскердик жаңжалын токтотуу жана туруктуулукту калыбына келтирүү үчүн сүйлөшүү жүргүзүү максатында Парижге келүүдө. Франция азыркы тапта Евробиримдиктин президенттигин аркалоодо. Грузиянын басып алынган айрым жерлеринен орус аскерлерин чыгаруу жараяны дээрлик токтоп калды деген жаңы кабарлар келүүдө. Бүгүн Маскөөдө орус президенти Дмитрий Медведев жикчил Түштүк Осетия менен Абхазиянын лидерлерин кабыл алып, Кремл алардын саясий мүдөөсүн колдой турганын билдирди. КМШга мүчө өлкөлөр Кыргызстан менен Казакстандын президенттери Курманбек Бакиев менен Нурсултан Назарбаев кечээ Чолпон-Атада жолугушту. Назарбаев КМШнын жаңжалдарды токтотуу жаатында мажирөө түзүлүш экенин сынга алды.
Грузиядагы жана анын жикчил аймагы Түштүк Осетиядагы айыгышкан кагылышуулар эми өтө татаал кырдаалда жүзөгө ашырылып жаткан ок атышууну токтотуу кырдаалына орун берди. Бүгүн эртең менен Грузия жана Орусия Европа Биримдиги сүрөөнчүлүк кылган тынчтыкты калыбына келтирүү долбооруна макулдук беришти. Бирок орус аскерлери дагы эле Грузиянын Гори шаары сыяктуу ичкерки аймагында жүргөнү, анча-мынча ок атышуулар орун алганы кабардалууда. Бир катар европалык мамлекеттердин лидерлери кечээ Тбилисиге келип, Орусиянын баскынчыл аскердик өнөктүгүн айыпташты жана Грузиянын аймактык бүтүндүгүн сактоого тилектештик билдиришти.
Орусиянын президенти Дмитрий Медведев бүгүн (шейшембиде) Грузияга каршы аскердик өнөктүк соңуна чыгып калганын, анын оюнча» «баскынчы жазасын алгандыгын» жана Маскөө өз максатына жеткенин айтты. Ал эми кечээ грузин президенти Михаил Саакашвили дүйнө коомчулугуна кайрылып, өз өлкөсүн орусиялык аскерлер экиге бөлүп салганын айтып Батыштын кийлигишүүсүн өтүнгөн. Батыш өлкөлөрү жана эл аралык уюмдары аймакта тынчтыкты калыбына келтирүү үчүн арачылык аракеттерин улантууда.
Грузиянын жикчил аймагы Түштүк Осетиядагы согуш жаңжалы эми өлкөнүн башка аймактарына да таркала баштады. Орус аскерлери Абхазия тараптан Грузиянын ичкерки аймагы жакка жүткүнүүдө. Батыш өлкөлөрүнүн лидерлери Түштүк Осетиядагы согуш жаңжалына тез арада чек коюу үчүн арачылык аракеттерин күчөтө баштаган маалда, орус президенти Дмитрий Медведев Түштүк Осетиядагы аскердик өнөктүк бүтөөрүнө жакындаганын маалымдаган. Бирок, соңку кабарларга караганда, грузиялык жана орусиялык аскерлердин айыгышкан кармашуулары эми өлкөнүн дагы бир жикчил аймагы – Абхазияга чектеш аймакка жайылууда.
«Эркин Европа/Азаттык үналгысынын» серепчиси Лиз Фуллер айым Грузиядагы жана Түштүк Осетиядагы кырдаалга байланыштуу өз ойлору менен бөлүштү. 9-августта Орусиянын тышкы иштер министринин орун басары Григорий Карасин тынчтык сүйлөшүүлөрдү баштоо үчүн шарт катары грузин аскерлеринин Түштүк Осетия аймагынан чыгарылышын айткан. 10-августта болсо орусиялык тарап тынчтык сүйлөшүүлөрдү баштоо үчүн жаңы шарт катары дагы бир нерсени – грузиндердин мындан ары күч колдонбойбуз деген убадасын талап кылууда. Лиз Фуллер (Liz Fuller) айымдын оюнча, бул – орусиялык бийликтин тынчтык сүйлөшүүлөрдү кечеңдетүү амалы болушу ыктымал.
Соңку маалыматтарга караганда, Грузиянын жикчил аймагы Түштүк Осетияда айыгышкан салгылашуулар улантылып жатат. Грузиянын аскерлери расмий Тбилисиден алынган буйрукка ылайык Цхинвалиден жана башка түштүк осетиялык жерлерден чегине баштаганы кабардалды. Бул маалымат орусиялык тараптан тастыкталган жок. Ал эми Грузиянын дагы бир жикчил аймагы – Абхазия бүгүн калайыкты жапырт аскерге чакыруу өнөктүгүн баштады. Орус аскер деңиз флоту Грузияны Кара деңиз тараптан камалоого өткөнү маалымдалууда. Грузин өкмөтү Кошмо Штаттарга кайрылып, тынчтыкка жетишүү үчүн Маскөө менен Тбилисиге арачы болууга чакырды.
Грузиянын жикчил аймагы – Түштүк Осетияда айыгышкан салгылашуу ишембиде да улантылды. Маалыматтарга караганда, жүздөгөн киши набыт болду жана он миңдеген карапайым кишилер согуш аймагынан качып чыгууда. Ишембиде орус аскерлерине таянган жикчил абхаз аскерлери да Кодори капчыгайынан грузин аскер күчтөрүн сүрүп чыгаруу үчүн чабуулга өттү. Грузин парламенти өлкөдө 15 күндүк чукул кырдаал жарыялады. Президент Михаил Саакашвили Орусия эгемен өлкөгө ар кыл тараптан баскынчылык кыла баштаганын айтты. Орусия болсо расмий Тбилисини “тынчтыкты калыбына келтирүү үчүн мажбурлап жатканын” билдирүүдө. АКШ Кремлди өз аскерин тез арада Грузиядан чыгарып кетүүгө үндөдү. Эл аралык коомчулук өкүлдөрү жаңжалдашкан тараптарга согуш аракеттерин тез арада токтотуу чакырыгы менен кайрылууда.
Грузиянын жикчил аймагы – Түштүк Осетияда айыгышкан салгылашуу бүгүн (ишембиде) да улантылууда. Мында Грузия менен Орусиянын куралдуу күчтөрү аймакты көзөмөлдөө үчүн бири-бири менен кырчылдашып кармашууда. Маалыматтарга караганда, жүздөгөн киши набыт болду жана он миңдеген карапайым кишилер согуш аймагынан качып чыгууда. Ишембиде абхаз аскерлери Кодори капчыгайынан грузин аскер күчтөрүн сүрүп чыгаруу үчүн чабуулга чыкты. Эл аралык коомчулук өкүлдөрү жаңжалдашкан тараптарга согуш аракеттерин тез арада токтотуу чакырыгы менен кайрылууда.
6-августта Африканын түндүк-батышындагы Мавритания өлкөсүндө аскердик төңкөрүш жасап, бийликке келген хунта бейшембиде билдирүү жасап, өлкөдө эркин жана ачык шайлоо өткөрүлөөрүн айтты. Ал эми дүйнө коомчулугу, Бириккен Улуттар Уюму, Европа Биримдиги, Кошмо Штаттар жана Араб Лигасы бул төңкөрүштү терең айыпташты.
Шаршембиде (06-августта) Гуантанамо булуңунда кармалып жаткандардын биринин - кезегинде Осама бен Ладендин айдоочусу болгон кишинин үстүнөн жүргөн сотто айыпталуучуга алгачкы өкүм жарыяланды. Пентагон тарабынан дайындалган жана алты аскердик офицер мүчөсү болгон бул сот Салим Хамданды террорчулукка материалдык жардам көрсөткөнү үчүн күнөөлүү деп тапты. Бирок Хамдан мырзага коюлган өтө олуттуу айып – анын 2001-жылдын 11-сентябрдагы АКШдагы террордук чабуулдарды уюштурууга катышкандыгы тууралуу доо сот тарабынан четке кагылды. Ошондой болсо да, бул йемендик атуул өмүр бою абакка кесилиши да ажеп эмес.
Бүгүн (6-августта) Африканын түндүк-батышындагы Мавритания өлкөсүндө аскердик төңкөрүш жасалып, бийликке хунта келди. Ордо шаар Нуакшоттон алынган кабарга караганда, хунтанын башында президенттик гвардиянын колбашчысы турат.
АКШ президенти Жорж Буш Ыраакы Чыгыштагы сапарын улантууда. Бүгүн (шаршембиде) ал Сеулда маалымат жыйынында чыгып сүйлөп, Түндүк Кореянын авторитардык режимин өзөктүк программасынан эл аралык көзөмөл астында тургандай деңгээлде баш тартууга чакырды. Ошондой эле Буш мырза Кытай бийлигине да кайрылып, Бээжинди атуулдарынын диний укуктарын камсыз кылуудан чочулабоого үндөдү. АКШ мамлекет башчысы сапарын Тайландды көздөй улантат жана 8-августта Бээжиндеги Олимпиаданын ачылыш салтанатына катышмакчы.
Бүгүн орусиялыктар жана дүйнө коомчулугу көрүнүктүү орус жазуучусу Александр Солженицынды түбөлүк жайына узатууда. Маркумдун сөөгү Маскөөдөгү Донской монастырынын көрүстөнүнө коюлмакчы. Кечээ (шейшембиде) жүздөгөн орусиялыктар көрүнүктүү жазуучу жана совет доорундагы чыгаан диссидент менен коштошуу үчүн Орусиянын Илимдер академиясынын имаратына келишти. Кыргызстандыктар да көрүнүктүү жазуучуну кайгыруу менен эскерип, анын көз карашынын оош-кыйыш жактарын талкууга алууда.
Бээжиндеги олимпиадалык оюндардын ачылыш салтанатына төрт гана күн калганда, Кытайдын расмий Синхуа кабар агенттиги өлкөнүн батышындагы Шинжаң Уйгур автоном районуна (ШУАР) караштуу Кашкар шаарында жардыруу болгонун маалымдады. Кытай расмий бийлиги «террордук чабуул» катары шек кылган бул жардыруудан улам он алты полиция кызматкери набыт болуп, дагы ошончосу жаракат алганы айтылууда. Ал эми Кыргызстандын чек ара кызматынын басма сөз өкүлү болсо кыргыз-кытай чек арасында кырдаал тынч экендигин «Азаттыкка» бүгүн тастыктады.
Босниядагы тынчтык жараянында АКШнын арачысы болгон Ричард Холбрук мурдагы босниялык серб жетекчиси Радован Каражичтин тынчтык келишимине жетишүү үчүн Кошмо Штаттар ага согуш кылмыштары үчүн жазалоодон куткарууга убада кылгандыгы тууралуу сөзүн төгүнгө чыгарды. Кечээ (бейшембиде) мурдагы Югославия боюнча эл аралык трибуналга алгачкы жолу алынып келинген Радован Каражич 1996-жылы Холбрук мырза ага "Дейтон" (Dayton) тынчтык келишимине тоскоол кылбоо үчүн саясаттан кетүүнү сунуштаганын, анын өтөөсүнө расмий Вашингтон прокурорлорду Каражичтен согуш кылмыштары боюнча айыптоону алып салууга үндөөгө убада кылганын айткан болчу.
Европа Кеңешинин Парламенттик жыйыны (PACE/ПАСЕ) келээрки аптада, июндун 23үнөн 27сине чейин өзүнүн жайкы отурумун өткөрөт. Франциянын Страсбург шаарында өтүүчү бул отурумда Түркия менен Азербайжандагы демократиялык реформалар тагдыры сыяктуу маселелерден тышкары, Армениядагы --> http://www.azattyk.org/rubrics/human_rights/ky/2008/04/F8203806-5C83-4CDC-819A-EB9777F2446B.ASP соңку кырдаал, расмий Еревандын өз милдеттенмелерин кантип аткарып жаткандыгы тууралуу атайын талкуу болоору күтүлүүдө. Армян президенти Серж Саркисяндын “Азаттыктын” интернет барагында жарыяланган соңку макаласына караганда, өкмөт реформаларды улантууга ынтызар. Оппозиция болсо өлкө бийлиги демократиялык багыттан четтеди деп бийликти сынга алууда.
Европа Биримдиги Фидел Кастродон кийинки жетекчиликтин реформа жүргүзүүсүнө дем-күч берүү ниетинде Кубага карата чектөөлөрдү алып салуу тууралуу чечим кылды. Бул чектөөлөр 2003-жылы жетимиштен ашуун кубалык диссидент темир торго түшүрүлгөндө кабыл алынган. Расмий Вашингтон жана бир катар кубалык диссиденттер бул чечимди кескин сынга алышты.
Британ өкмөт башчысы Гордон Браун кечээ (дүйшөмбүдө) АКШ президенти Жорж Буш менен жолуккан соң, Евробиримдик Иранга каршы катаал чектөө киргизүүгө дээрлик даяр экенин билдирген болчу, бирок Европа Биримдигинин басма сөз өкүлү азырынча Иран жаатында эч кандай макулдашуу быша электигин билдирди. Расмий Тегеран болсо өзөктүк долбоорунан эч баш тартпай тургандыгын, долбоор тынчтык максатты гана көздөөрүн белгилеп, уранды байытуу аракеттери мындан ары да улантылаарын бүгүн дагы бир ирет тастыктады.
Бүгүн 8-апрелде АКШнын Ирактагы куралдуу күчтөрүнүн колбашчысы генерал Дэвид Пэтреус Кошмо Штаттардын Конгрессинде Ирактагы соңку кырдаал жана америкалык аскерлердин өнөктүгүнүн мындан аркы жүрүшү тууралуу баяндама жасамакчы. Ал АКШ Конгрессинен өз аскерлерин Ирактан чыгаруу тууралуу чечим кабыл алуу маселесин саал кечеңдетүүнү өтүнмөкчү. Бир чети, бул баяндама аскердик иш-чаралар тууралуу болоору күтүлүүдө. Экинчи чети, учурда президенттикке талапкердик үчүн ат салышып жаткан үч сенатор тең бул жыйынга келип, генералга өз суроо-талаптары менен кайрылаары күтүлгөндүктөн, бүгүнкү угууну АКШдагы шайлоо өнөктүгүнүн бир бөлүгү катары баалагандар да жок эмес.
Дагы жүктөңүз
