Соңку кездери Казакстандагы кыргыз эмгек мигранттарынын абалы мурдагы мезгилдерге салыштырмалуу кыйла эле начарлап кеткени, аларга болгон мамиле кескин өзгөргөнү, басым-кысымдар күчөгөнү айтылып атат. Мындай маалымат Бишкекте өткөн миграция маселесине байланыштуу жыйында айтылган. “Азаттык” үналгысы Казакстандын Алматы шаарында жүргөн эмгек мигранты Жибек Усманалиева менен ушул маселенин айланасында пикир алышты.
- Ушул тапта Казакстандагы кыргыз эмгек мигранттары абдан кыйын абалда калышканы айтылып атат. Бишкекте өткөн миграция маселесине байланышкан жыйында да бул айтылды эле. Чынында абалыңыздар кандай? Кайсы мезгилден тарта кыйынчылыктарга кабылып атасыздар?
- Бул кыйынчылыктар Кыргызстандагы саясий туруксуздуктар башталгандан бери күчөдү. Мына апрель окуяларынан кийин Алматыдагы же бүткүл Казакстанда жүргөн кыргыз мигранттарынын абалы аябай начарлап, оорлоп кетти. Бизге карата кысуулар пайда болуп, айлабызды таппай калдык.
Азыр эми жакынкы абалды айта турган болсом, жаңы окуу жылы башталайын деп атканда Казакстандагы бардык кыргыз улутундагы балдарды, же болбосо Кыргызстандын жарандыгы бар кыргыз, дуңган улутундагы адамдардын Алматыда окуган балдарын мектептерге албоо иш-чаралары катуу жүрүп атат. Эми бул жакта жүргөн кыргызстандык жарандар Казакстандын жарандыгын албай турган болсо же туруктуу жашай тургандыгы тууралуу документтерин тапшырбаган болсо балдарын мектепке албай турган болуп атышат. Алматы шаардык прокуратурасынан мектептерге ушундай буйрук келген экен. Ошонун негизинде бизге мектептен телефон чалышып, “Ушундай болуп атат, документтериңерди оңдоп-түздөгүлө. Болбосо жарандык алганга же туруктуу жашоого уруксат алганга аракет алгыла”,- деп атышат.
Биз эми балдарыбыздын шылтоосу менен Казакстандын жарандыгын алышыбыз керек экен. Бул деген оңой маселе эмес да. Ар биризде мекенчилдик сезимдер да бар. Андан сырткары, жарандык алууга документтерибизди тапшырыш үчүн Кыргызстанда болгон бардык каттоолорубуздан чыгып, бул жакка алып келип бирөөгө тапшырышыбыз керек. Ал эми андай адамдар азыр абдан көбөйүп кетти. Алдап туруп документтерибизди, акчаларыбызды алып алышат, анан “Жарандык же туруктуу жашоого уруксат алып беребиз” деп убада берип коюшуп бир жылдап созуп жүрө беришет. Анын акчасы да оңой сумма эмес. 1000-1500 доллардай акчага жарандык алып беребиз дешет. Бирок ошолорго ишенип документтерин, акчаларын берип коюп көптөгөн кыргыз мигранттары кыйналып жүрүшөт. Биз ошондон коркобуз. Ошол себептүү биз жарандык алуу боюнча эч кандай кыймыл жасаган жокпуз.
- Сиздин өзүңүздүн Казакстанда мектепке барып аткан балдарыңыз барбы же бирөөлөрдөн угуп айтып атасызбы?
- Өзүмдүн кызым бар. Алтынчы класска көчтү. Биринчи класстан баштап Алматы шаарында 118-мектепте окуйт. Биринчи класстан баштап эле эң мыкты окугандардын бири. Эми мектебине барып жолуксам класс жетекчиси айтты, “Аябай өкүнүчтүү абал болуп атат. Мен бул кызды кетиргим келбейт. Эң жакшы окуган үч окуучумдун бирөө. Кандайдыр бир жол менен жок дегенде бир документ тапшырсаңар алып калат элек. Бизди шаардык прокуратурадан текшерип атышат. Эгерде биз Кыргызстандын атуулдарынын балдарын окутуп атканыбызды кармап калышса айып салат, сөгүш жарыялайт же жумуштан алып коюшу мүмкүн. Биз бир бала үчүн жумуштан айрылгыбыз келбейт”,- деп жооп беришти.
- Рахмат маегиңизге!
- Бул кыйынчылыктар Кыргызстандагы саясий туруксуздуктар башталгандан бери күчөдү. Мына апрель окуяларынан кийин Алматыдагы же бүткүл Казакстанда жүргөн кыргыз мигранттарынын абалы аябай начарлап, оорлоп кетти. Бизге карата кысуулар пайда болуп, айлабызды таппай калдык.
Азыр эми жакынкы абалды айта турган болсом, жаңы окуу жылы башталайын деп атканда Казакстандагы бардык кыргыз улутундагы балдарды, же болбосо Кыргызстандын жарандыгы бар кыргыз, дуңган улутундагы адамдардын Алматыда окуган балдарын мектептерге албоо иш-чаралары катуу жүрүп атат. Эми бул жакта жүргөн кыргызстандык жарандар Казакстандын жарандыгын албай турган болсо же туруктуу жашай тургандыгы тууралуу документтерин тапшырбаган болсо балдарын мектепке албай турган болуп атышат. Алматы шаардык прокуратурасынан мектептерге ушундай буйрук келген экен. Ошонун негизинде бизге мектептен телефон чалышып, “Ушундай болуп атат, документтериңерди оңдоп-түздөгүлө. Болбосо жарандык алганга же туруктуу жашоого уруксат алганга аракет алгыла”,- деп атышат.
Биз эми балдарыбыздын шылтоосу менен Казакстандын жарандыгын алышыбыз керек экен. Бул деген оңой маселе эмес да. Ар биризде мекенчилдик сезимдер да бар. Андан сырткары, жарандык алууга документтерибизди тапшырыш үчүн Кыргызстанда болгон бардык каттоолорубуздан чыгып, бул жакка алып келип бирөөгө тапшырышыбыз керек. Ал эми андай адамдар азыр абдан көбөйүп кетти. Алдап туруп документтерибизди, акчаларыбызды алып алышат, анан “Жарандык же туруктуу жашоого уруксат алып беребиз” деп убада берип коюшуп бир жылдап созуп жүрө беришет. Анын акчасы да оңой сумма эмес. 1000-1500 доллардай акчага жарандык алып беребиз дешет. Бирок ошолорго ишенип документтерин, акчаларын берип коюп көптөгөн кыргыз мигранттары кыйналып жүрүшөт. Биз ошондон коркобуз. Ошол себептүү биз жарандык алуу боюнча эч кандай кыймыл жасаган жокпуз.
- Сиздин өзүңүздүн Казакстанда мектепке барып аткан балдарыңыз барбы же бирөөлөрдөн угуп айтып атасызбы?
- Өзүмдүн кызым бар. Алтынчы класска көчтү. Биринчи класстан баштап Алматы шаарында 118-мектепте окуйт. Биринчи класстан баштап эле эң мыкты окугандардын бири. Эми мектебине барып жолуксам класс жетекчиси айтты, “Аябай өкүнүчтүү абал болуп атат. Мен бул кызды кетиргим келбейт. Эң жакшы окуган үч окуучумдун бирөө. Кандайдыр бир жол менен жок дегенде бир документ тапшырсаңар алып калат элек. Бизди шаардык прокуратурадан текшерип атышат. Эгерде биз Кыргызстандын атуулдарынын балдарын окутуп атканыбызды кармап калышса айып салат, сөгүш жарыялайт же жумуштан алып коюшу мүмкүн. Биз бир бала үчүн жумуштан айрылгыбыз келбейт”,- деп жооп беришти.
- Рахмат маегиңизге!