Ош шаарында жарыктын тынымсыз өчүрүлүшүнөн улам үйдө үшүбөй отуруунун түркүн амалын ойлоп тапкандар көбөйдү. Жаш аялмет үй-бүлөлөр арасында кадимки кабаттуу үйгө айласыз меш куруп алгандары да бар.
Ош аймагында он күндөн бери суук катуу болууда. Жарык баштагыдай эле суткасына милдеттүү түрдө он эки сааттан өчүрүлүп жатат. Шаардагы айрым кабаттуу үйлөрдөн кадимки эле мештин моору чыгып, буркурап түтүн булап жатканын көрүүгө болот.
Мирлан Шабаев аттуу тургун да бешинчи кабаттагы квартирасына меш коюп, көмүр калап балдарын жылытып жатат:
-Он жылдан бери үйгө жылуулук берилбейт. Жылда жылыткыч печка колдонсом, быйыл жарык өчкөнүнө байланыштуу кадимки эле темир печка орноттум. Жаш балам бар, ал үшүбөй калды.
Дагы бир жаш үй-бүлөнүн кожоюну Асылбек Сеитов кыштан үшүбөй чыгуунун башкача жолун таба алды. Жарык өчүрүлөр замат ал эки айлык маянасын топтоп сатып алган газ печкасын жага коет экен:
-Жылуулук жок. Айласыздан Кытайдан чыккан газ печканы 9500 сомго сатып алдым. Жарык өчүрүлөрү менен аны саям. Балам-чакам суукта ооруп кыйналды. Бирок бул жылуулук гана бере алат. Тамак бышырыш өзүнчө азап.
Кышты утурлап өлкө башчысы баш болгон бийлик өкүлдөрү элди кышка жакшы камданууга чакырык жасашкан эле. Ошол кезде президенттин сөзүн эки кылбай, жетээрлик тезек жыйнап, алдын ала эскерткени үчүн президентке ыраазычылык билдиргендер да жок эмес.
-Мен президенттин айткан сөзүн угуп, Алайдын көмүрүнөн эки тонна сатып алып, азыр жыргап жашап жатам. Президент айтпады беле, көмүрүңөрдү отунуңарды, тезегиңерди камдагыла деп. Аны да туура тушунуш керек да.
Адылбек Батыралиев белгилеген өлкө башчысынын кыштан чыгуу ыкмасын, шаарда көп кабаттуу үйлөрдө жашагандар аткара алышкан жок. Ошон үчүн жаңы эле үй-бүлө курган Айбек, чөнтөгү жукалар үчүн үйдү жылуу кармоонун өзүнүн ыкмасын ойлоп тапты:
-Жарык өчкөндө жылыткыч печкабыз да өчүп, үй заматта муздайт. Биз газга көп суу кайнатып туруп, кадимки эле жел шишелерге (боклашка) кайнак сууну куюп, бөлмөлөргө таштап коебуз. Жата турган жууркандарына да таштап койсоң, жылуулукту бир кыйла кармайт экен. Жок дегенде уктаганча үшүбөй туруунун айласы да.
Деген менен бардык эле шаардыктар үшүбөй калуунун түрдүүчө ыкмаларын колдоно билишпейт же ага да чамалары чак. Ушундан улам балдары тынымсыз суук тийип ооруп, чүрпөлөрүн кыш ичи аргасыз алыскы айылдарга жөнөткөндөр арбын.
-Мен эч эле жолун таба албай койдум. Алыскы айылдарга жөнөттүк бала-чакабызды. Бала-бакчада да, үйдө дагы жарык өчүп алар абдан эле кыйналып калышты. Кыш ичи айылда, көмүр бар жерде жүрүп келишсин.
Ошентип ызгаардуу суукта жарыктын жоктугу айрыкча шаардагы көп кабаттуу үйдө жашагандарды азапка салгандай. Ошондуктанбы, ашканага же балконго меш кура салып, же баклашкадагы ысык сууну жуурканга ороп, айтор суукка тоңбой жашоонун түрдүүчө жаңы ыкмаларды пайдаланган эл чамасы аргасыздан эпчил боло баштады көрүнөт.
Мирлан Шабаев аттуу тургун да бешинчи кабаттагы квартирасына меш коюп, көмүр калап балдарын жылытып жатат:
-Он жылдан бери үйгө жылуулук берилбейт. Жылда жылыткыч печка колдонсом, быйыл жарык өчкөнүнө байланыштуу кадимки эле темир печка орноттум. Жаш балам бар, ал үшүбөй калды.
Дагы бир жаш үй-бүлөнүн кожоюну Асылбек Сеитов кыштан үшүбөй чыгуунун башкача жолун таба алды. Жарык өчүрүлөр замат ал эки айлык маянасын топтоп сатып алган газ печкасын жага коет экен:
-Жылуулук жок. Айласыздан Кытайдан чыккан газ печканы 9500 сомго сатып алдым. Жарык өчүрүлөрү менен аны саям. Балам-чакам суукта ооруп кыйналды. Бирок бул жылуулук гана бере алат. Тамак бышырыш өзүнчө азап.
Кышты утурлап өлкө башчысы баш болгон бийлик өкүлдөрү элди кышка жакшы камданууга чакырык жасашкан эле. Ошол кезде президенттин сөзүн эки кылбай, жетээрлик тезек жыйнап, алдын ала эскерткени үчүн президентке ыраазычылык билдиргендер да жок эмес.
-Мен президенттин айткан сөзүн угуп, Алайдын көмүрүнөн эки тонна сатып алып, азыр жыргап жашап жатам. Президент айтпады беле, көмүрүңөрдү отунуңарды, тезегиңерди камдагыла деп. Аны да туура тушунуш керек да.
Адылбек Батыралиев белгилеген өлкө башчысынын кыштан чыгуу ыкмасын, шаарда көп кабаттуу үйлөрдө жашагандар аткара алышкан жок. Ошон үчүн жаңы эле үй-бүлө курган Айбек, чөнтөгү жукалар үчүн үйдү жылуу кармоонун өзүнүн ыкмасын ойлоп тапты:
-Жарык өчкөндө жылыткыч печкабыз да өчүп, үй заматта муздайт. Биз газга көп суу кайнатып туруп, кадимки эле жел шишелерге (боклашка) кайнак сууну куюп, бөлмөлөргө таштап коебуз. Жата турган жууркандарына да таштап койсоң, жылуулукту бир кыйла кармайт экен. Жок дегенде уктаганча үшүбөй туруунун айласы да.
Деген менен бардык эле шаардыктар үшүбөй калуунун түрдүүчө ыкмаларын колдоно билишпейт же ага да чамалары чак. Ушундан улам балдары тынымсыз суук тийип ооруп, чүрпөлөрүн кыш ичи аргасыз алыскы айылдарга жөнөткөндөр арбын.
-Мен эч эле жолун таба албай койдум. Алыскы айылдарга жөнөттүк бала-чакабызды. Бала-бакчада да, үйдө дагы жарык өчүп алар абдан эле кыйналып калышты. Кыш ичи айылда, көмүр бар жерде жүрүп келишсин.
Ошентип ызгаардуу суукта жарыктын жоктугу айрыкча шаардагы көп кабаттуу үйдө жашагандарды азапка салгандай. Ошондуктанбы, ашканага же балконго меш кура салып, же баклашкадагы ысык сууну жуурканга ороп, айтор суукка тоңбой жашоонун түрдүүчө жаңы ыкмаларды пайдаланган эл чамасы аргасыздан эпчил боло баштады көрүнөт.