Укук коргоочулар Аксы алааматынан жапа чеккендердин атынан дагы 33 арыз Улуттар уюмунун адам укугу боюнча комитетине даярдалып жатканын маалымдашууда.
Аксыдагы алааматта окко учкан Элдияр Үмөталиевдин ата-энеси Кыргызстандан адилеттик таба албай, адвокат Сартбай Жайчыбековдун көмөгү менен Улуттар уюмунун адам укугу боюнча комитетине 2003-жылдын жайында кайрылышкан. Комитет арызды кийинки жылдын январь айында кабыл алган.
Сартбай Жайчыбеков Аксыдагы аламааттан жапа чеккендер Улуттар уюмунун адам укугу боюнча комитетке арыз даярдап жатышканын маалымдады.
- Үркүнбаев Сатымбайдыкы даярдалып жөнөтүлгөн. Сатымбайдыкы менен кошо 16 кишиникин даярдаган. Азыр жалпысынан 33 кишиникин даярдоо болжолдонуп жатат. 33 кишиге Бириккен улуттар уюмунун комитетине арыз даярдалат. 16 кишиники жөнөтүлдү. Азыр бир кишиники даяр болуп калды. Аны жакын арада жөнөтөбүз.
Ошондой жөнөтүлчү арыздардын бири каргаша учурунда жарадар болуп, ушу тапта майыптыктын күнүн кечирип жаткан Сумсарбек Асылбековго таандык. 2002-жылдын 17-мартында Боспиектин жанында желдеттердин огунан курман болгон Сатымбай Үркүнбаевдин жакындарынын арызы да аз убактан соң комитетке жөнөтүлмөкчү.
Сартбай Жайчыбеков аламааттан бирөөлөр чырактай баласынан, экинчилери асыл жарынан ажырап, кан жутуп отуруп калышканын белгиледи. А.Бекназаровдун укугун коргоп саясий ачкалыктан айтылуу укук коргоочу Шералы Назаркулов көз жумган.
С.Жайчыбековдун ырасташынча, Улуттар уюмунун комитети Аксы алааматында жапа чеккендердин жарандык, саясий укугун ырастап берсе, алардын камкордугун мамлекет өзүнө алышка аргасыз болот.
- Өлгөн адамдын артында калгандарын окутуу, эгер кары адамдар кала турган болсо пенсия маселесин өзүнө алат. Моралдык чыгымы десе эле бир жолу акча төлөп кутулуп кетиш эмес. Социалдык жагынан жеңилдиктерди карайт. Бул Румынияда болгон. Азыркы Чилиде да бар ушундай окуялар. Бизде азыр 5-6 киши, ал жерлерде миңдеген адамдарга төлөп берген учурлар аз эмес,- дейт С.Жайчыбеков.
Кербенде окко учкан Элдияр Үмөталиевдин атасы Анарбай Үмөталиев мамлекет азырынча жооткоткондон башка эч нерсе жасай электигин айтты:
- Коменданттык саатты жарыялап коюшуп элди сыртка чыгарышпай, көчөмө-көчө кубалап жүрүп 18и күнү менин уулум Элдиярды атып өлтүрүшкөн. Ошондон бери биздин кайрылбаган жерибиз калбады. Кыргызстандын бардык жеринде: “биз чечебиз, табабыз” дегендердин баарына кайрылдык. Бирок бир да жыйынтык болбоду.
А.Үмөталиев иштин аныгына жетиштин минтип узакка созулуп кетишин тиешелүү кишилердин дагыле жооптуу кызматтарда отурушканына байланыштуу түшүндүрдү.
Э.Үмөталиевдин ата-энесинин арыздары калыс текшерилбей, укуктук баасы берилбей келгенине “Жарандар коррупцияга каршы” укук борборунун жетекчиси Төлөйкан Исмаилова да токтолду.
- Президентке чейин канча жолу кайрылышкан. Эми окуп отурса кишинин чачы тик турат да. С.Жайчыбеков айткандай, арызданбаган бир да институт калган эмес. Булар мыйзам чегинде талап кылып келишкен.
Мыйзам чегиндеги андай талаптын ишке ашырылышы Кыргызстанда мүмкүн болбой калганын Акыйкатчы Турсунбек Акун да бышыктап, кийинки жөнөтүлчү арыздар маалынан кечигип жатканына токтолду.
- Ошол иштердин баары Элдиярдыкындай документтери топтолуп, далилдүү, күбөлөрү менен толук берилиши керек. Анан эми убагында берилбей калды. Бул өтө кыйын нерсе.
Мамлекет Баш мыйзамында бакыйта жазып койгон жарандык, саясий укуктардын сакталышына жооптуу экенин Улуттар уюмунун адам укугу боюнча комитетинин 30-октябрдагы бүтүмү дагы бир ирет ырастап бергенин укук коргоочулар маалымат жыйынында баса белгилешти.