2009-жылдын башында Иран оппозициясы бөлүнүп-жарылып, ар башка майда топтун добушу пастап, элге жетпей калган эле. Бир жыл ичинде жагдай таптакыр өзгөрүп, оппозиция биригип чыйралды.
Өткөн жайдагы президенттик шайлоонун тегерегинде көчөгө чыккан миңдеген адамдардын айбаты менен оппозиция акыры Жашылдар кыймылы алдында бирикти. Жаңы жыл алдында Ирандык оппозициячылар бийликке каш кайтарып, каршылык көрсөтүүнүн бардык түрлөрүнө даяр экенин көргөздү.
24 жаштагы Хосейн өткөн жайда президенттик шайлоодо Махмуд Ахмадинежад жеңгенине нааразычылык билдирип көчөгө чыккан. Анда ал “добушубуз уурдалды, чынында оппозиция лидери Мир Хосейн Мусави жеңген” деп көчөгө агылгандарга кошулган. Коопсуздуктан улам толук атын айтуудан чочулаган Хосейн азыр эми анын максаты өзгөргөнүн айтат.
“Биз азыр Мир Хосейн Мусавинин президент болушун талап кылбайбыз, - дейт ал. - Мага окшогон жаштардын көздөгөнү башка, азыр биз көчөгө чыкканда Ирандын исламдык бийлиги өзгөрүшүн каалайбыз”.
Ошентип, 12-июндагы президенттик шайлоого удаа көчөгө чыккан ирандык демонстранттардын саясий көз караш, талаптары соңку алты ай ичинде калыптанып өнүгүп отурду. Алар менен кошо Мусавини колдоп чыккан оппозиция биригип, алдындагы максат, пландарын тактады.
Көчөдөгү элди, алар ишенген оппозиция лидерлерин айрыкча бийликтегилердин демонстранттарды уруп-сабаган ырайымсыз мамилеси, бейкүнөө адамдардын өлүмү бириктирип-чыйралтты. Президенттик шайлоодон эки күн өтпөй, 14-июнь күнү Тегеран университетинде студенттер көтөрүлүп-толкуган. Ал студенттердин бири Иран өкмөтүнө баш ийген Басижи жоокерлери аларга чабуул койгонун азыркыга дейре бүшүркөп эстейт. “Көргөн көзүмө азыр да ишене бербейм. Полициячылардын бири студент жигитти таяк менен уруп-сабап, каткырып күлүп: “сенин ушинтип таяк жегениңди энең көрсө болот эле, деп маашырланып жатты”.
Ал күндөрү Ирандын ар башка шаарларында көчөгө чыккан миңдеген эл арасынан кеминде ону ок жеп мүрт кетип, 100дөн ашууну жараат алды. Бардыгы 2000дин тегерегиндеги катардагы демонстрант, коомдук ишмер, активисттер камакка алынды. 100дөн ашууну соттолуп, мамлекеттик төңкөрүш даярдаган деген кине тагылды.
Азыр эми Ирандык бириккен оппозициянын башкы максаты – саясий туткундарды түрмөдөн бошотуп, сөз эркиндигин, адам укуктарын камсыздап, башка да демократиялык реформалар өткөрүү. Декабрда кайра көчөгө чыккан эл президент Ахмадинежаддын куугунтукчул өкмөтүн колдогон Руханий лидер Аятолла Хаменеиге өлүм деп кыйкырып жатышты. Махмуд Ахмадинежад аны эч ким көңүл бурбаган маанисиз акция деп атады. “Алар болгону кир менен чаңдай, улуттун дайрадай таза бөлүгү агымын улантып, баарын жууп кетет”, - деп ишендирди Ахмадинежад.
Ал анткен менен, тегерандык журналист бийликке каршылык көрсөтүп, көчөгө чыккан эл анык дайрага айланды, алар эми максатына жетмейинче тынчыбайт деп белгилейт. “Жакынкы келечекте чоң өзгөрүүлөр болот. Анын баасы кандай болот, канча кан төгүлөөрүн айтуу кыйын, - деп баш чайкайт ирандык журналист. - Бирок эл ойгонду, бийликтегилер канчалык тоскоолдук кылса да, эми элди токтото албайт”.
24 жаштагы Хосейн өткөн жайда президенттик шайлоодо Махмуд Ахмадинежад жеңгенине нааразычылык билдирип көчөгө чыккан. Анда ал “добушубуз уурдалды, чынында оппозиция лидери Мир Хосейн Мусави жеңген” деп көчөгө агылгандарга кошулган. Коопсуздуктан улам толук атын айтуудан чочулаган Хосейн азыр эми анын максаты өзгөргөнүн айтат.
“Биз азыр Мир Хосейн Мусавинин президент болушун талап кылбайбыз, - дейт ал. - Мага окшогон жаштардын көздөгөнү башка, азыр биз көчөгө чыкканда Ирандын исламдык бийлиги өзгөрүшүн каалайбыз”.
Ошентип, 12-июндагы президенттик шайлоого удаа көчөгө чыккан ирандык демонстранттардын саясий көз караш, талаптары соңку алты ай ичинде калыптанып өнүгүп отурду. Алар менен кошо Мусавини колдоп чыккан оппозиция биригип, алдындагы максат, пландарын тактады.
Көчөдөгү элди, алар ишенген оппозиция лидерлерин айрыкча бийликтегилердин демонстранттарды уруп-сабаган ырайымсыз мамилеси, бейкүнөө адамдардын өлүмү бириктирип-чыйралтты. Президенттик шайлоодон эки күн өтпөй, 14-июнь күнү Тегеран университетинде студенттер көтөрүлүп-толкуган. Ал студенттердин бири Иран өкмөтүнө баш ийген Басижи жоокерлери аларга чабуул койгонун азыркыга дейре бүшүркөп эстейт. “Көргөн көзүмө азыр да ишене бербейм. Полициячылардын бири студент жигитти таяк менен уруп-сабап, каткырып күлүп: “сенин ушинтип таяк жегениңди энең көрсө болот эле, деп маашырланып жатты”.
Ал күндөрү Ирандын ар башка шаарларында көчөгө чыккан миңдеген эл арасынан кеминде ону ок жеп мүрт кетип, 100дөн ашууну жараат алды. Бардыгы 2000дин тегерегиндеги катардагы демонстрант, коомдук ишмер, активисттер камакка алынды. 100дөн ашууну соттолуп, мамлекеттик төңкөрүш даярдаган деген кине тагылды.
Азыр эми Ирандык бириккен оппозициянын башкы максаты – саясий туткундарды түрмөдөн бошотуп, сөз эркиндигин, адам укуктарын камсыздап, башка да демократиялык реформалар өткөрүү. Декабрда кайра көчөгө чыккан эл президент Ахмадинежаддын куугунтукчул өкмөтүн колдогон Руханий лидер Аятолла Хаменеиге өлүм деп кыйкырып жатышты. Махмуд Ахмадинежад аны эч ким көңүл бурбаган маанисиз акция деп атады. “Алар болгону кир менен чаңдай, улуттун дайрадай таза бөлүгү агымын улантып, баарын жууп кетет”, - деп ишендирди Ахмадинежад.
Ал анткен менен, тегерандык журналист бийликке каршылык көрсөтүп, көчөгө чыккан эл анык дайрага айланды, алар эми максатына жетмейинче тынчыбайт деп белгилейт. “Жакынкы келечекте чоң өзгөрүүлөр болот. Анын баасы кандай болот, канча кан төгүлөөрүн айтуу кыйын, - деп баш чайкайт ирандык журналист. - Бирок эл ойгонду, бийликтегилер канчалык тоскоолдук кылса да, эми элди токтото албайт”.