Коомчулукта азыркы бийликке нааразы болгондор барган сайын көбөйүп баратканын айткан кыргыз оппозициясы жаз айларында ири иш-чаралар болушунан үмүттөнүүдө. Ал арада өлкө тышындагы кыргызстандыктар азыркы режимге каршы кыймылдарды уюштура башташты.
Мындан үч жыл мурдараак Бишкектин борбордук аянтына он миңдеген тарапкерлерин чыгарып, бийликти олуттуу саясий кадамдарды жасоого мажбурлай алчу күчкө ээ кыргыз оппозициясы кийинчерээк кыйла эле алдан тайып кеткен. Андай болушуна бир катар жүйөлүү себептер бар эле.
Маселен, жалпы оппозициянын башын бириктире алчу күчтүү лидер чыкпай койду. Бул арада оппозициянын дымагы күчтүү өкүлдөрү өз ара тирешип, аны бийлик өкүлдөрү усталык менен өз пайдасына колдонушту.
Айта кетсек, 2007-жылдын мартында оппозициядагы негизги лидерлердин бири Алмазбек Атамбаевге премьер-министрлик кызмат сунушталып, “Бакиев, кетсин!” деген ураандын баш каармандарынын бири бир заматта бийлик адамына айланган. А.Атамбаев кийинчерээк кайра оппозицияга өткөнү менен ошол кадамы үчүн дале сындарга кабылууда.
Былтыр январь айында Социал-демократтардын эң бай мүчөлөрүнүн бири, президент Курманбек Бакиевдин катаал сынчыларынан болгон Өмүрбек Бабановго биринчи вице-премьер-министрлик сунушталып, ал да бийлик тарапка өткөн.
Алардан тышкары Феликс Кулов, Өмүрбек Субаналиев сыяктуу көрүнүктүү саясатчылар да бийликтен оппозицияга, кайра бийликке өтө беришип, талдоочулар эл арасында оппозицияга болгон ишенич төмөндөп кеткенин айтышкан.
Акыркы үч жыл ичинде кыргыз оппозициясы бир катар акчалуу өкүлдөрүнөн да кол жууду. Социал-демократтардын айрым акчалуу мүчөлөрү бизнестеринин айынан саясий ишмердүүлүктөрүн ташташты. Бир катар оппозициялык саясатчылар чет өлкөлөргө баш калка сурап кетишти.
Жазында жанданууну күткөндөр...
Мурдагы коргоо министри, генерал Исмаил Исаковдун сегиз жылга эркинен ажыратылышы оппозицияны кыйла чыйралткандай болду. Бишкекте, Алайда кыйла адам дале ачкачылык акциясын улантып, чет мамлекеттердеги кыргыздар да Кыргызстандагы режимге каршы кыймылдарга бириге башташты.
Бириккен элдик кыймылдын саясий кеңешинин мүчөсү Топчубек Тургуналиев “Азаттыкка” билдиргендей, бүгүнкү күнү Кыргызстанда эле эмес чет мамлекеттерде да Курманбек Бакиевдин башкаруусуна каршы чыккан тилектештер бириге башташты. Чет мамлекеттерде кыргыз оппозициясын түзүү демилгелери АКШ, Европа өлкөлөрү, Орусия, Казакстан, Түркияда көтөрүлүүдө:
- Жалаң эле Кыргызстанда жашагандар эмес, чет өлкөдөгү кыргызстандыктар да кыймылдай башташты. Бизге ар кайсы өлкөлөрдөн чалып атышат. Эки жолу Вашингтондон чалышты. Ал жактагы саясатчылар, Равшан Жээнбеков, Руслан Исаковдор АКШда чет жердеги оппозициянын уюткусун түзүп атышат. Алар БЭК менен кеңешип иш жасап атышат. Европанын бардык өлкөлөрүндө кыргыздар бар. Швецияда Эдил Байсалов, Кубанычбек Кадыровдор аракет кылып атышат. Орусияда болсо Алайлыктар эле эмес көптөгөн башка кыргызстандыктар да ошол оппозициялык кыймыл боюнча аракет кылып атышат.
Ошондой эле Т. Тургуналиевдин пикиринде, чет жердеги кыргызстандыктардын бүгүнкү режимге каршы биригүүлөрү Кыргызстандагы оппозицияга чоң арка-жөлөк, дем болуп бермекчи.
Ал арада АКШнын борбору Вашингтон шаарында чет жердеги кыргызстандык оппозиция өкүлдөрүнүн алгачкы жыйыны болду. Жыйынды уюштуруучулардын бири Равшан Жээнбековдун айтымында, АКШда каттала турчу чет жердеги оппозициялык кыймылга дүйнөнүн башка жерлериндеги кыргызстандыктар да тартылмакчы.
Бийлик өкүлдөрү болсо соңку кездери Кыргызстандын экономикасында кыйла жылыштар болгонун, эл турмушу барган сайын жакшыруу үстүндө экендигин айтып, оппозицияны көпчүлүк эл колдобой турганын билдиришет.
“Ак жол” фракциясынын мүчөсү Бегалы Наргозуевдин пикиринде, президенттин соңку реформалары жана Максим Бакиев баштаган жаштардын бийликке келиши көп нерседен үмүттөндүрөт. Ошол эле фракция мүчөсү Бейшенбек Абдрасаков мындай дейт:
- Бизде алдыга жылган иштер көп. Мына, акыркы кездери Камбар-Атада жардыруу болуп, ГЭС курулуп атат. Кумтөрдө мурда он беш жылда берилчү акчаны он эсе көтөрүп, аны төлөй башташты. АКШ базасы 17 миллион төлөп келген болсо азыр 60 миллион доллар төлөп атат. Мунун бардыгы экономикалык өсүп-өнүгүү.
Мына, заводдор ачылып атат. Президентибиз кечээ эле Токмокко барып 2-3 завод ачып келди. Жалал-Абадда, Ошто заводдор ачылып атат. Жолдор курулуп атат. Мунун бардыгы фактылар. Ал эми жанагы нааразычылыктар боюнча, муну бир киши камалса эле аны саясатташтырып атышат. Ошолор жазында бир нерсе кылабыз деши мүмкүн. Бирок бүгүнкү күнү эл түшүнөт, эл билет. Алар мурдагыдай көтөрүлүп чыкпайт.
Айрым оппозиция өкүлдөрүнүн айтымында, эгер жаз айларында кырдаал курчуп кете турган болсо бийлик сыноодон өткөн технологияларын колдонуп, оппозиция өкүлдөрүн бийликке тартууга, аларды бөлүп-жарууга аракет кылат. Т. Тургуналиевдин божомолунда, андай учурда парламентти таркатып, жаңы шайлоо белгилөө аркылуу айрым оппозициялык партиялар менен соодалашуу жүрүшү да ыктымал. Бирок эл толкуп кетсе, айрым оппозиция өкүлдөрүн сатып алуу да жардам бербейт дешет.
Маселен, жалпы оппозициянын башын бириктире алчу күчтүү лидер чыкпай койду. Бул арада оппозициянын дымагы күчтүү өкүлдөрү өз ара тирешип, аны бийлик өкүлдөрү усталык менен өз пайдасына колдонушту.
Айта кетсек, 2007-жылдын мартында оппозициядагы негизги лидерлердин бири Алмазбек Атамбаевге премьер-министрлик кызмат сунушталып, “Бакиев, кетсин!” деген ураандын баш каармандарынын бири бир заматта бийлик адамына айланган. А.Атамбаев кийинчерээк кайра оппозицияга өткөнү менен ошол кадамы үчүн дале сындарга кабылууда.
Былтыр январь айында Социал-демократтардын эң бай мүчөлөрүнүн бири, президент Курманбек Бакиевдин катаал сынчыларынан болгон Өмүрбек Бабановго биринчи вице-премьер-министрлик сунушталып, ал да бийлик тарапка өткөн.
Алардан тышкары Феликс Кулов, Өмүрбек Субаналиев сыяктуу көрүнүктүү саясатчылар да бийликтен оппозицияга, кайра бийликке өтө беришип, талдоочулар эл арасында оппозицияга болгон ишенич төмөндөп кеткенин айтышкан.
Акыркы үч жыл ичинде кыргыз оппозициясы бир катар акчалуу өкүлдөрүнөн да кол жууду. Социал-демократтардын айрым акчалуу мүчөлөрү бизнестеринин айынан саясий ишмердүүлүктөрүн ташташты. Бир катар оппозициялык саясатчылар чет өлкөлөргө баш калка сурап кетишти.
Жазында жанданууну күткөндөр...
Мурдагы коргоо министри, генерал Исмаил Исаковдун сегиз жылга эркинен ажыратылышы оппозицияны кыйла чыйралткандай болду. Бишкекте, Алайда кыйла адам дале ачкачылык акциясын улантып, чет мамлекеттердеги кыргыздар да Кыргызстандагы режимге каршы кыймылдарга бириге башташты.
Азыркы режимге каршы чет өлкөлөрдөгү кыргызстандыктар да кыймылдай баштады. Алардын мындай кыймылдары Кыргызстандагы оппозицияга чоң жөлөк...
Т. Тургуналиев
Бириккен элдик кыймылдын саясий кеңешинин мүчөсү Топчубек Тургуналиев “Азаттыкка” билдиргендей, бүгүнкү күнү Кыргызстанда эле эмес чет мамлекеттерде да Курманбек Бакиевдин башкаруусуна каршы чыккан тилектештер бириге башташты. Чет мамлекеттерде кыргыз оппозициясын түзүү демилгелери АКШ, Европа өлкөлөрү, Орусия, Казакстан, Түркияда көтөрүлүүдө:
- Жалаң эле Кыргызстанда жашагандар эмес, чет өлкөдөгү кыргызстандыктар да кыймылдай башташты. Бизге ар кайсы өлкөлөрдөн чалып атышат. Эки жолу Вашингтондон чалышты. Ал жактагы саясатчылар, Равшан Жээнбеков, Руслан Исаковдор АКШда чет жердеги оппозициянын уюткусун түзүп атышат. Алар БЭК менен кеңешип иш жасап атышат. Европанын бардык өлкөлөрүндө кыргыздар бар. Швецияда Эдил Байсалов, Кубанычбек Кадыровдор аракет кылып атышат. Орусияда болсо Алайлыктар эле эмес көптөгөн башка кыргызстандыктар да ошол оппозициялык кыймыл боюнча аракет кылып атышат.
Ошондой эле Т. Тургуналиевдин пикиринде, чет жердеги кыргызстандыктардын бүгүнкү режимге каршы биригүүлөрү Кыргызстандагы оппозицияга чоң арка-жөлөк, дем болуп бермекчи.
Ал арада АКШнын борбору Вашингтон шаарында чет жердеги кыргызстандык оппозиция өкүлдөрүнүн алгачкы жыйыны болду. Жыйынды уюштуруучулардын бири Равшан Жээнбековдун айтымында, АКШда каттала турчу чет жердеги оппозициялык кыймылга дүйнөнүн башка жерлериндеги кыргызстандыктар да тартылмакчы.
Бийлик өкүлдөрү болсо соңку кездери Кыргызстандын экономикасында кыйла жылыштар болгонун, эл турмушу барган сайын жакшыруу үстүндө экендигин айтып, оппозицияны көпчүлүк эл колдобой турганын билдиришет.
Бизде алга жылган жакшы иштер көп, мына заводдор ачылып, жолдор курулуп атат. Муну эл түшүнөт, мурдагыдай көтөрүлүп чыкпайт.
Б. Абдрасаков
“Ак жол” фракциясынын мүчөсү Бегалы Наргозуевдин пикиринде, президенттин соңку реформалары жана Максим Бакиев баштаган жаштардын бийликке келиши көп нерседен үмүттөндүрөт. Ошол эле фракция мүчөсү Бейшенбек Абдрасаков мындай дейт:
- Бизде алдыга жылган иштер көп. Мына, акыркы кездери Камбар-Атада жардыруу болуп, ГЭС курулуп атат. Кумтөрдө мурда он беш жылда берилчү акчаны он эсе көтөрүп, аны төлөй башташты. АКШ базасы 17 миллион төлөп келген болсо азыр 60 миллион доллар төлөп атат. Мунун бардыгы экономикалык өсүп-өнүгүү.
Мына, заводдор ачылып атат. Президентибиз кечээ эле Токмокко барып 2-3 завод ачып келди. Жалал-Абадда, Ошто заводдор ачылып атат. Жолдор курулуп атат. Мунун бардыгы фактылар. Ал эми жанагы нааразычылыктар боюнча, муну бир киши камалса эле аны саясатташтырып атышат. Ошолор жазында бир нерсе кылабыз деши мүмкүн. Бирок бүгүнкү күнү эл түшүнөт, эл билет. Алар мурдагыдай көтөрүлүп чыкпайт.
Айрым оппозиция өкүлдөрүнүн айтымында, эгер жаз айларында кырдаал курчуп кете турган болсо бийлик сыноодон өткөн технологияларын колдонуп, оппозиция өкүлдөрүн бийликке тартууга, аларды бөлүп-жарууга аракет кылат. Т. Тургуналиевдин божомолунда, андай учурда парламентти таркатып, жаңы шайлоо белгилөө аркылуу айрым оппозициялык партиялар менен соодалашуу жүрүшү да ыктымал. Бирок эл толкуп кетсе, айрым оппозиция өкүлдөрүн сатып алуу да жардам бербейт дешет.