Укук коргоочу: Өзбекстанда молдолор да пара алат

"Көз карандысыз укук коргоочулардын демилгечи тобу" деп аталган уюм таркаткан билдирүүдө Өзбекстанда муфтият да, исламдык университеттин окутуучулары менен студенттери да, мечиттерде молдолор да коррупциялашып кеткендиги айтылат.

Уюмдун төрагасы, белгилүү укук коргоочу Сурат Икрамов аткаминерлерди чырмап алган ачкөздүк исламга кызмат өтөгөндөрдү да четте калтырган жок дейт.

Икрамовдун айтымында, иликтөөгө Ташкендеги «Имам Бухорий» атындагы Исламдык университеттин студенти Илхом Усмановдун арызы түрткү болгон.

Өзбекстанда бардык диний окуу жайларда акы төлөп окушат. Ошого карабастан Усманов окууга өтүш үчүн 4 миң доллар пара берген. Бирок параны ректордун өзүнө эмес, анын орун басарына берип, калпыстык кетирген.

Анын кесепетинен окуу жайда ага адам чыдагыс мамиле жасашкан. Ректор Хайдархон Юлдашкожаев өзү Илхомду сабактан кууп чыккан учурлар болгон. Кийин аны такыр эле лекцияга киргизбей, 4 миң долларды төлө деп ачык эле коркутушкан.

Укук коргоочу бул диний окуу жайлардагы паракорлук кадыресе университеттердегиден айырмаланбайт дейт:

- Адатта тааныштар аркылуу жасалат. Бирөө ректорду, экинчиси проректорду, дагы бири мугалимди тааныйт. Ошолорду ортого салышат. Аларга белгилүү сумма төлөнөт.

Балким Усманов окуй албай, амалданып, пара сурайт деп ойлоп чыгарган болушу мүмкүн. Бирок укук коргоочунун сөзү боюнча, Усманов сабаттуу студент, 2008-жылы Ташкендеги «Куколдаш» медресесин бүтүрүп, Сурхандарыя обласындагы мечиттердин биринде иштеп келген.


"Биз анын башына түшкөн мүшкүлдү укканда айран таң калдык", - дейт Сурат Икрамов.

Ал кесиптештери менен Исламдык институтта студенттер менен окутуучулардын арасында жабык сурамжылоо жүргүзүшкөн. Анын натыйжасында студенттердин басымдуу бөлүгү окууга тапшырганда 4 миң доллардан пара беришкенин айтышкан. Алтургай окууга өткөндөн кийин да пара берип окугандар бар. Бир да жолу окууга келбестен, такай "эң мыкты" деген баа алышат.

Усманов муфтиятка бир нече жолу кайрылган, бирок анын маселесине эч ким кызыккан эмес. Ал эми 29-январда ага эки бейтааныш адам келип, кекиртегине бычак такап, Ташкенден кетип калуусун талап кылышкан.

Алты ай ичинде жүргүзүлгөн иликтөөнүн натыйжасында Икрамов жана анын кесиптештери нике кыйуу, куран түшүрүү, баланы отургузуу жөрөлгөлөрүндө молдолор той же аш ээсинен 100дөн 500 долларга чейин акы алаарын да аныкташкан.

Икрамов молдо-имамдардын диний ырым-жырымга акча алган шариятка туура келбейт, ошондуктан бул паракорлуктун бир түрү деп эсептейт:

- Исламда буга жол берилбейт. Мен бир канча араб өлкөлөрүндө болгом, алар бизди (Өзбекстандык мусулмандарды) сындашат. Молдо, имамдар коомдук кызматкерлер. Алар дүкөндө соода жасап, же бир жерде иштешет. Ал эми бош убагында же керек болгондо куран түшүрүп, намазга баш-көз болушат, же шариятты чечмелеп беришет. Бул акча төлөнбөгөн коомдук иш болушу керек. Ал эми соопчулукка же зекетке акча түшсө, аны кедей-кембагалдар арасында бөлүштүрүштөрү керек.

Советтик доордо Кыргызстандын мусулмандар кеңсеси Ташкенде жайгашкан Орто Азия жана Казакстан башкармалыгына баш ийчү. Икрамов өзү жетектеген уюм азыр Өзбекстанды гана камтыган башкармалыктагы жана диний окуу жайлардагы динге шайкеш келбеген иштер тууралуу биринчилерден болуп жазып чыгышканын белгиледи.

Башкармалык уюмдун билдирүүсүн жоопсуз калтырган эмес, бирок коюлган айыптарга так жооп берген жок. Ошол эле мезгилде автору жазылбаган катта диний өкүлдөр көрсөткөн кызматтары үчүн акы алаары бышыкталды:

- Алар молдо-имамдар акы алаарын моюнга алышыптыр. Бирок мен айткандай 100-500 доллар эмес, 10-15 миң өзбек сомун алышат деп жазышыптыр. Бирок жок дегенде муну моюнга алышыптыр.

Анын аралыгында укук коргоочулардын кайрылуусуна карабастан, Ислам университетинин студенти Илхом Усманов дагы деле окуусуна кайтып келе элек.

Икрамовдун айтымында, азыр эми анын мамлекеттик кызматта иштеген атасы аркылуу кысым көрсөтүп, "университеттин жетекчилигине каршы арызыңды кайтарып ал" деп жатышат.