Былтыр мамлекеттик дин комиссиясы ажылык зыяратчылыкты уюштурууда кыңыр иштерге жол бергени тууралуу кабарлар тарагандан кийин депутаттар мыйзамга өзгөртүү киргизүүнү чечишкен.
“Дин тутуу эркиндиги жана диний уюмдар тууралуу” мыйзамга өзгөртүү киргизүү боюнча мыйзам долбооруна ылайык, ажылык сапарды уюштуруу иш-чарасына мамлекет кийлигишпейт. Мындай өзгөртүүлөрдү киргизүү демилгесин “Ар-намыс” фракциясынан депутаттар Каныбек Осмоналиев, Акылбек Жапаров жана Турсунбай Бакир уулу көтөрүп чыгышты. Демилгечилердин жүйөөсү боюнча, өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилген мыйзам долбоору ажылык зыяратчылыкты уюштуруудагы кыңыр иштерди алдын алуу, болтурбоо аракетин көрөт.
Курман айт, Бишкек, 16-ноябрь, 2010-жылБаш мыйзамда Кыргызстан дин иштерине кийлигишпеген мамлекет. “Ошол себептүү ажылык зыяратын уюштурууну муфтиятка же диний уюмдарга тапшыруу зарыл”,-деп эсептейт Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссияны мурдагы жетекчиси, депутат Каныбек Осмоналиев.
- Бул жерде конкреттүү түрдө бир гана нерсе айтылып атат: ажылыкты уюштуруу маселеси конституциялык нормага ылайык Кыргызстандагы мусулмандардын дин башкармалыгынын милдети болот деген сөз айтылып атат. Ушул кичинекей түзөтүү менен биз негизинен мамлекетти өзүнүн ордуна, дин уюмдарын өз ордуларына эле коюп жатабыз. Болгону эле ошол.
Кыргызстанда ажылык сапарын уюштуруу иштери бир топ убактан бери эле талаш маселелерди жаратып келет. Өткөн жылы ажылыкты уюштуруу муфтияттан дин иштери боюнча мамлекеттик комиссияга берилген. Ага чейин деле бул багытта муфтияттын дарегине бир топ сындар айтылып келген. Кыргызстан диний башкармалыгынын өкүлү Мамбетасан Ибраев мамлекет буга катуу көзөмөл кылып, муфтият уюштурса деген оюн ортого салды.
- Негизинен ажылыкты уюштуруп, алып барып, алып келүү муфтияттын мойнундагы иш болуш керек экен. Бардык ишти ийне-жибине чейин билгендиктен муфтият уюштуруп, мамлекет тараптан катуу көзөмөлдөш керек. Ушуна жакшылап карап берсеңиздер жакшы болот эле. Өкмөт келип ажылык иштерге аралашат. Андай болсо "мечитке келип да имамдык кылып берсин" деген сөздөр айтылып атат.
Парламенттин илим берүү, илим, маданият, маалымат жана дин саясаты комитетинин төрайымы Жылдызкан Жолдошева мыйзам долбооруна добуш берүүдөн мурда аны өкмөткө жөнөтүүнү сунуштады. Жолдошева ажылык зыяратын уюштуруудагы кыңыр иштерди, коррупциялык элементтерди аныктоо, тактоо үчүн мыйзамды коррупцияга каршы экспертизадан өткөрүү зарыл деп эсептейт.
- Акыйкат үчүн айтып коюш керек: ушул коррупцияга ажы башчылары да кошулган десем жаңылышпайм. Эмнеге ушул жагын айтпайсыңар, бир эле өкмөт жөнүндө айтып атасыңар. Ажыга барам дегендер көп. Керек болсо эки, үч жыл мурда тизмени алдын ала түзүп койсо болот. Эмне үчүн муфтият алдын ала тизме түзүп, катарга койбойт? Жок, ошол ажылыкка барардын алдында ажиотаж кылып, “бул барат, бул барбайт” деп коррупциянын башын кылтыйтып чыгарып жатат, ажы башчылары. Мына ошондой кыңыр иштер болбош үчүн, анын тамыры тереңдебеши үчүн коррупцияга каршы текшерүүдөн өткөрөлү деп жатабыз. Өкмөт да муну жойсун.
Комитет жыйынында ажылык зыяратты мындан ары Кыргызстан мусулмандар башкармалыгы же Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия эмес, атайын агенттик түзүлүп, ошол аркылуу уюштуруу сунушу айтылды. Мындай демилгени Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия көтөрүп чыкты. Ал ортодо Кыргызстан жана Орто Азия мусулмандар конгрессинин жетекчиси Бакыт Нурдинов айрым адамдардын кийинки ажылыкты көздөп турганына токтолду.
- Ажылыкты уюштуруу боюнча атайын агенттик, уюм түзсө деле бийликтен калгаалайт деп айтып атпайлыбы, ошол киши жок болмоюнча бул нерсе кайталана берет. Ошон үчүн буга жоопкерчиликтүү карасак. Кийинки ажылыкты азыр көздөп жатышат, сиздер билбей жатасыздар.
Бир топ талаш-тартыштардан кийин Жогорку Кеңештин Билим берүү, илим, маданият, маалымат жана дин саясаты комитети “Дин ишеним эркиндиги жана диний уюмдар тууралуу” мыйзамга өзгөртүү киргизүү боюнча мыйзам долбоорун жактырды. Эми аталган мыйзам долбоор алымча-кошумчалары менен парламенттин кеңейтилген жыйынына чыгарылмакчы.
“Дин тутуу эркиндиги жана диний уюмдар тууралуу” мыйзамга өзгөртүү киргизүү боюнча мыйзам долбооруна ылайык, ажылык сапарды уюштуруу иш-чарасына мамлекет кийлигишпейт. Мындай өзгөртүүлөрдү киргизүү демилгесин “Ар-намыс” фракциясынан депутаттар Каныбек Осмоналиев, Акылбек Жапаров жана Турсунбай Бакир уулу көтөрүп чыгышты. Демилгечилердин жүйөөсү боюнча, өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилген мыйзам долбоору ажылык зыяратчылыкты уюштуруудагы кыңыр иштерди алдын алуу, болтурбоо аракетин көрөт.
- Бул жерде конкреттүү түрдө бир гана нерсе айтылып атат: ажылыкты уюштуруу маселеси конституциялык нормага ылайык Кыргызстандагы мусулмандардын дин башкармалыгынын милдети болот деген сөз айтылып атат. Ушул кичинекей түзөтүү менен биз негизинен мамлекетти өзүнүн ордуна, дин уюмдарын өз ордуларына эле коюп жатабыз. Болгону эле ошол.
Кыргызстанда ажылык сапарын уюштуруу иштери бир топ убактан бери эле талаш маселелерди жаратып келет. Өткөн жылы ажылыкты уюштуруу муфтияттан дин иштери боюнча мамлекеттик комиссияга берилген. Ага чейин деле бул багытта муфтияттын дарегине бир топ сындар айтылып келген. Кыргызстан диний башкармалыгынын өкүлү Мамбетасан Ибраев мамлекет буга катуу көзөмөл кылып, муфтият уюштурса деген оюн ортого салды.
- Негизинен ажылыкты уюштуруп, алып барып, алып келүү муфтияттын мойнундагы иш болуш керек экен. Бардык ишти ийне-жибине чейин билгендиктен муфтият уюштуруп, мамлекет тараптан катуу көзөмөлдөш керек. Ушуна жакшылап карап берсеңиздер жакшы болот эле. Өкмөт келип ажылык иштерге аралашат. Андай болсо "мечитке келип да имамдык кылып берсин" деген сөздөр айтылып атат.
- Акыйкат үчүн айтып коюш керек: ушул коррупцияга ажы башчылары да кошулган десем жаңылышпайм. Эмнеге ушул жагын айтпайсыңар, бир эле өкмөт жөнүндө айтып атасыңар. Ажыга барам дегендер көп. Керек болсо эки, үч жыл мурда тизмени алдын ала түзүп койсо болот. Эмне үчүн муфтият алдын ала тизме түзүп, катарга койбойт? Жок, ошол ажылыкка барардын алдында ажиотаж кылып, “бул барат, бул барбайт” деп коррупциянын башын кылтыйтып чыгарып жатат, ажы башчылары. Мына ошондой кыңыр иштер болбош үчүн, анын тамыры тереңдебеши үчүн коррупцияга каршы текшерүүдөн өткөрөлү деп жатабыз. Өкмөт да муну жойсун.
Комитет жыйынында ажылык зыяратты мындан ары Кыргызстан мусулмандар башкармалыгы же Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия эмес, атайын агенттик түзүлүп, ошол аркылуу уюштуруу сунушу айтылды. Мындай демилгени Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия көтөрүп чыкты. Ал ортодо Кыргызстан жана Орто Азия мусулмандар конгрессинин жетекчиси Бакыт Нурдинов айрым адамдардын кийинки ажылыкты көздөп турганына токтолду.
- Ажылыкты уюштуруу боюнча атайын агенттик, уюм түзсө деле бийликтен калгаалайт деп айтып атпайлыбы, ошол киши жок болмоюнча бул нерсе кайталана берет. Ошон үчүн буга жоопкерчиликтүү карасак. Кийинки ажылыкты азыр көздөп жатышат, сиздер билбей жатасыздар.
Бир топ талаш-тартыштардан кийин Жогорку Кеңештин Билим берүү, илим, маданият, маалымат жана дин саясаты комитети “Дин ишеним эркиндиги жана диний уюмдар тууралуу” мыйзамга өзгөртүү киргизүү боюнча мыйзам долбоорун жактырды. Эми аталган мыйзам долбоор алымча-кошумчалары менен парламенттин кеңейтилген жыйынына чыгарылмакчы.
