Тасмада: Араб бийи
Маданий иш-чара Гапар Айтиев атындагы Көркөм өнөр музейинде ачылды. Залдын ичинде чыгыш татымдарынын жыты аңкып, келген коноктор дасторкон үстүндөгү араб даамдарынан ооз тийип жатышты.
Араб маданияты тууралуу радио баянды бул жерден угуңуз
Араб аялдары адатта кара хижаб, ал эми эркектери ак көйнөкчөн жүрүшөт эмеспи. Бирок көргөзмөдөгү кооз жасалгалар, улуттук оймолор, алтын менен шөкөттөлгөн азем кийимдер табышмактуу араб дүйнөсүнөн кабар берип турат.
Аталган элдин өкүлү Али Дошаринин айтымында, арабдар бул адеми кийимдерди үйүндө жүргөндө жана жакындарына конокко барганда кийишет.
- Бул көйнөктү Сауд Арабиянын түштүк жагындагы аялдар кийет. Бул болсо айылда жашагандар үчүн. Андан сырткары бий учурунда, эс алып жүргөндө кийе турган көйнөктөр бар. Бизде түштүк-түндүк, чыгыш-батыш жана борбордон деген аз-маз маданий бөлүнүүлөр бар болгондуктан, ар аймактын кийимдери бири-биринен айырмаланып турат. Азыр менин үстүмдөгү ак көйнөк жана жоолук арабдардын күнүмдүк кийими. Мунун өзгөчөлүгү өтө ысыкта тердетпейт, салкын жүрөсүң.
Сауд Арабиянын калкы азыр көп кабаттуу, же бардык шарттар түзүлгөн жер тамдарды байырлайт. Ата-бабалары чөлдө, төө менен ары-бери көчүп жүргөндөн уламбы, азыркы арабдардын көбү чатырды жакшы көрөт экен. Көргөзмөдө турган ошондой чатырдын бирине баш бактык.
Босогону аттаганда эле эмнегедир чөлгө келгендей сезимге кабылдык. Түркүн килемдер жайылган, кооз буюм-тайымдарга толо чатырдын төрүндө араб карыя улуттук аспап - рубабда (бир кылдуу, биздин кыякка окшошкон аспап) элдик күүлөрдү ойноп, ырдап жатты. Коломтодо темирден жасалган шайман турду. Арабдар буга чай кайнатып, тамак бышырат экен. Капшытта хижабчан аял ийик ийрип жатты.
Араб маданият күндөрүнүн Бишкектеги ачылышына көп киши келди. Арабдар бардык конокторго ыйык суу, тесме, куран, китеп, таттуу жана башка буюм-тайымдарды белекке берип жатышты.
Сауд Араб Падышачылыгында Кыргызстандын элчилиги бар. Жакында эле Падышачылыктын элчилиги Бишкекте ачылды.
Анын ыйгарым өкүлү Марий Барака Дербас Сауд Арабия менен Кыргызстандын ортосунда мамиле бекемделип жатканын, бирок аны ар тараптан күчөтүү үчүн ар кандай экономикалык жана маданий долбоорлор ишке ашырылаарын “Азаттыкка” айтты:
- Эки элдин ортосунда мамиле бекем болуш үчүн, маданият жана башка жактарынан байланышты күчөтүү үчүн ушундай жумалык өткөрөлү деп чечтик. Анын үстүнө Кыргызстанда Сауд Арабияга кызыккандар көп экен. Маданий иш-чаралар аркылуу жергиликтүүлөр көп маалымат ала алышат.
Исламда адамдын элесин кагазга түшүрүп, андай сүрөттөрдү үйдө илүүгө тыюу салынат эмеспи. Ушундан улам арабдарда көркөм сүрөт өнөрү жок болсо керек деп ойлогондор бар. Бирок бул жаңылыш пикир.
Көргөзмө залындагы араб сүрөтчүлөрүнүн чыгармаларынын өз керемети, терең мааниси бар экенин маданият министри Султан Раев минтип белгиледи:
- Көргөзмө мага абдан жакшы таасир калтырды. Мурда исламдык, шарият боюнча жашаган мамлекет болгондон кийин кайсыл маданият болмок эле деген оюм бар болчу. Бирок бул жерге келгенде ушул стереотип бузулгандай болду. Себеби дегенде, эми көргөн салттуу өнөрүн айтпай эле коёлу, мени өзгөчө сүрөт искусствосу кызыктырды. Анткени сүрөтчүлөрдүн ой жүгүртүүсү, боёкторго мамилеси, кабылдоосу светтик мамлекетте жашагандардыкындай эле кең экен. Жакшы-жакшы эмгектери бар экен. Ошонусу менен кызыктырды.
Маданий күндөрдүн ачылышына жергиликтүүлөр эле эмес, Сауд Арабиянын өзүнөн да толтура коноктор келди. Чырайлуу араб жаштары улуттук кийимдери менен таң калтырып, ар кандай суроолорго жооп берип жатышты. Бул майрамды сөз менен жеткирүү кыйын. Миң уккандан бир көргөн дейт.
Сауд Араб Падышачылыгын Бишкектеги Маданий күндөрү 6-майдан 9-майга чейин созулат. Анын алкагында концерттер жана кинотасмалар көрсөтүлөт.
Маданий иш-чарадан сүрөт баян
Саудиянын Бишкектеги маданият күндөрү
