Жарандардын телефон аркылуу сүйлөшүүсүн жашыруун тыңшоо мүмкүнчүлүгү УКМКга гана ыйгарылганы турат.
Жогорку Кеңеш 30-январда тийиштүү мыйзамдарга өзгөртүү жана кошумчаларды киргизүүнү колдоп, долбоорду биринчи окууда кабыл алууга жолдоду.
Азыркы кезде Кыргызстанда соттун уруксаты менен бир катар күч структуралары жарандардын телефон сүйлөшүүлөрүн тыңшап, электрондук почталарды карай алат. Ал эмес кээ бир жарандар легалсыз түрдө өздөрүнүн менчик жабдуулары менен тыңшоолорду жүргүзүп жүргөнү маалым дейт Жогорку Кеңештин депутаты Курманбек Осмонов. Ошондуктан депутат бул тарапта тартип киргизүү үчүн тыңшоо иштерин техникалык жактан камсыздоону УКМКга гана берүү керек деп эсептейт:
- Улуттук коопсуздук боюнча кызматта бардык шарттар жана адистер бар. Жашыруун тыңшоого биринчи соттун чечими болуш керек. Тыңшоо жургүзүүнү бир органга берсек баары бир жерден болот. Бир органдын көзөмөлүндө болбосо, башаламандык, жөнсүз атаандашуулар болуп кетиши мүмкүн.
Осмоновдун айтымында, мыйзам долбоору жактырылып, биринчи окууда кабыл алуу үчүн жөнөтүлдү. Мыйзам долбооруна карата Ички иштер министрлиги өз пикирин айтып, жашыруун тыңшоо мүмкүнчүлүгүн аларга да калтырууну сурап жатат.
Кыргызстандагы эксперттер бул мыйзам долбоору боюнча бир жактуу пикирде эмес. Бир тарабы жашыруун тыңшоо укугу УКМКга берилип, жыйнактуу болушун колдосо, экинчи тарап мындай чектөө башка органдардын оперативдүү ишине терс таасирин тийгизет деген пикирде.
Мына ошондой пикирин генерал Артур Медетбеков билдирди:
- Эгерде бир эле Улуттук коопсуздук кызматына берип койсо, анда монополизация болот. Башка органдардын укугуна да доо кетет. Экинчиден, көптөгөн операцияларды жүргүзүүгө, криминал, баңгизаттары менен алектенгендерге каршы күрөшүүдө абдан көп талаш-тартыштар жаратып, туура эмес иштер болуп калышы мүмкүн. Андан сырткары кечигип калышы мүмкүн.
Атайын кызматтардын дагы бир генералы Марат Иманкулов бул тармакты тартипке салуу үчүн жашыруун тыңшоо укугун бир органга берүү туура деп эсептейт:
- Бул туура. Анткени башаламан болуп кетпесин деген нерсе. Ар бир орган эле уюлдук компанияларга барып, алар менен кыжыңдашып, мен тыңшаймын деп жүрсө, таптакыр эле чаташып калышы мүмкүн да.
Иманкулов ошондой эле жашыруун тыңшоочу жабдууларды чет өлкөлөрдөн ташып келүү абдан күчөп, алар мыйзамсыз пайдаланылып жатканын кошумчалады.
Кыргызстанда жергиликтүү тартип коргоо органдары эле эмес, чет өлкөлүк атайын кызматтар да жашыруун тыңшоолорду жүргүзөрү айтылып келет. Андай иштерди жүргүзүү азыркы техникалык мүмкүнчүлүктөр менен оор эмес дейт Иманкулов.
Кыргызстандагы адам укугун коргоочулар жашыруун тыңшоолор кылмыштуулукка каршы күрөшүү үчүн зарыл нерсе деп билет. Бирок андай угуулар соттун чечими менен гана жүргүзүлүш керек дешет.
