- Абдухалим мырза, операция ийгиликтүү болду десек болобу?
- Операция, буйруса, ийгиликтүү өттү. Бирок берилген дарылардын таасири 2-3 күндө абдан катуу болот. Бүт кандын даначелери, лейкациттер нөлгө түшүп кетет. Трамбоциттер, гранулациттер абдан азаят. Ушул кездерде биз дарылардын он түрүн берип атабыз.
- Бул Кыргызстанда жасалып жаткан экинчи операция экен. Биринчиси качан, кимге жасалды эле?
- Биринчиси 2007-жылы мугалим аял кишиге жасалган. Ал экинчи топтогу майып болуп, үйдө отуруп калган болчу. Ошондон бери мына үч жыл өттү бир да жолу ооруканага жатып, дарыланган жок. Кудайга шүгүр, жумушка кайтып барды, мектепте сабак берет.
- Рак деген дарт абдан коркунучтуу угулат. Ак кан деген айыккыс оору катары кабыл алынат. Демек муну Кыргызстанда деле дарылоо мүмкүн болуп калса кыргыз медицинасынын чоң жетишкендиги деп айтсак болобу?
- Чоң жетишкендиги деп айтсак болот. Бул операция ак кандуу ооруларга, лейкоз, лейкимия, кандын рагына жасалат. Өткөн жылы депутаттарга, өкмөткө кайрылып, Саламаттыкты сактоо министрлиги болуп биздин клиникага 17 млн. сом бөлүп беришти. Бул борбордун тарыхында биринчи болду. Азыр биз 25 кишини атайын токтом менен дарылап жатабыз. Америка, Германия, Орусия, Жапония биргелешип жасаган токтом. Ошону менен дарылап жатабыз. Бир оорулууга бир жылга өмүрүн узартыш үчүн 15 миң доллар кетет.
- Мындай операцияга Кыргызстанда канча адам муктаж?
- Көп. Мисалы, бизде каттоодо эки миң оорулуу бар. Алардын 650дөн ашууну эң кыйын оорулар десек болот. Мен жалаң гана 15 жаштан улууларын айтып жатам. Жаш балдар онкология институтунда дарыланат.
- Демек бул оору жаштар арасында, жалпы эле адамдар арасында көбөйүп жатабы?
- Көбөйүп атат. Жылдан жылга көбөйүп баратат.
- Көбөйүп баратканын белгилеп жатасыз. Эмнеге 2007-жылдан бери эки гана операция болду? Же мүмкүнчүлүк чектелүүбү?
- Бул операциянын баасы Германияда жасаса 340 миң евро, Түркияда 200-250 миң, Москвада 100 миң долларга чейин. Кыргызстанда 25 миң доллар. Бизде каражат болбой эки жыл кыйнылдык. Быйыл 3 млн. сом бөлүнүп берилди. Азыр биринчисин жасадык, 2011-жылы, бйруса, министрлик да жардам берсе 5-6 кишиге операция жасап коебуз деген ойдобуз.
- Кыргызстан мээ чучугун которуу операциясы боюнча Борбор Азия өлкөлөрүнөн алдыда турат экен. Болгону эки жолу гана операция жасалса, эмнеси менен алдыда турат?
- Мындай операция Өзбекстан, Казакстан, Түркмөнстан жана Тажикстанда да жасала элек. Муну биринчи мен долбоор жазып интернет аркылуу жибергенде Түркия көрүп колдогон. Бул жакта ТИКА (түрк ишкерлер кызматташтыгы жана өнүгүү) деген уюм бар, алар менен келишим түзүп, Кыргыз-Түрк чучук алмаштыруу борборун ачтык. Алар расмий түрдө биздин долбоорду колдоп 100 миң долларлык жабдык алып келип беришти.
- Экинчи операцияга канча дарыгер катыштыңыздар? Түркиядан да профессор Сулейман Динчер да келген экен. Ал кандай көмөк көрсөттү?
- Сулейман Динчер келбесе деле өзүбүз эле операция жасоо даражага жеткенбиз. Бизде жети доктур, үч медайым Түркиядан үйрөнүп, окуп келген. Азыр бардык керектүү жабдуулар, дары-дармектер жетиштүү, сатып алганбыз. Динчерге телефон чалсам "мен жетим барам" деп калды. Анын жардамы - биздин доктурлар кантип иштеп атканын карап турду. Кээ бир кичине туура эмес жерлеринде айтып турду.
- Ушундай операция жасатуу үчүн демейде чет өлкөгө барышат. Көбүнчө Москва, Германияга. Демек бизде деле тажрыйбалуу доктурлар бар экен да?
- Бар. Кудай буйруса бул биринчи этабы аутотрансплантация. Бул оорулууну өзүн дарылап туруп өзүнүн чучугун, кемигин алып, кайра өзүнө берип атабыз. Экинчи операция бар -аллагендик трансплантанция. Эгер иниси ооруса кан, клеткалар, же кан тобу туура келсе агасынын инисине, атасынан баласына чучугун куюп бере турган дагы бир түрү бар. Бул кичине оор операция.
- Сизге чоң рахмат, ишиңизге ийгилик!
- Мен да ушул убактан пайдаланып Кыргыз жергесинде жашап жаткан бардык улуттук өкүлдөрүн Жаңы жыл майрамы менен кутуктайм. Доктур катары баарына чын ден соолук каалайм. Ылайым элибизде, жерибизде тынчтык, амандык болсун. Улуттар аралык достук чыңдасын.
- Операция, буйруса, ийгиликтүү өттү. Бирок берилген дарылардын таасири 2-3 күндө абдан катуу болот. Бүт кандын даначелери, лейкациттер нөлгө түшүп кетет. Трамбоциттер, гранулациттер абдан азаят. Ушул кездерде биз дарылардын он түрүн берип атабыз.
- Бул Кыргызстанда жасалып жаткан экинчи операция экен. Биринчиси качан, кимге жасалды эле?
- Биринчиси 2007-жылы мугалим аял кишиге жасалган. Ал экинчи топтогу майып болуп, үйдө отуруп калган болчу. Ошондон бери мына үч жыл өттү бир да жолу ооруканага жатып, дарыланган жок. Кудайга шүгүр, жумушка кайтып барды, мектепте сабак берет.
- Рак деген дарт абдан коркунучтуу угулат. Ак кан деген айыккыс оору катары кабыл алынат. Демек муну Кыргызстанда деле дарылоо мүмкүн болуп калса кыргыз медицинасынын чоң жетишкендиги деп айтсак болобу?
- Чоң жетишкендиги деп айтсак болот. Бул операция ак кандуу ооруларга, лейкоз, лейкимия, кандын рагына жасалат. Өткөн жылы депутаттарга, өкмөткө кайрылып, Саламаттыкты сактоо министрлиги болуп биздин клиникага 17 млн. сом бөлүп беришти. Бул борбордун тарыхында биринчи болду. Азыр биз 25 кишини атайын токтом менен дарылап жатабыз. Америка, Германия, Орусия, Жапония биргелешип жасаган токтом. Ошону менен дарылап жатабыз. Бир оорулууга бир жылга өмүрүн узартыш үчүн 15 миң доллар кетет.
- Мындай операцияга Кыргызстанда канча адам муктаж?
- Көп. Мисалы, бизде каттоодо эки миң оорулуу бар. Алардын 650дөн ашууну эң кыйын оорулар десек болот. Мен жалаң гана 15 жаштан улууларын айтып жатам. Жаш балдар онкология институтунда дарыланат.
- Демек бул оору жаштар арасында, жалпы эле адамдар арасында көбөйүп жатабы?
- Көбөйүп атат. Жылдан жылга көбөйүп баратат.
- Көбөйүп баратканын белгилеп жатасыз. Эмнеге 2007-жылдан бери эки гана операция болду? Же мүмкүнчүлүк чектелүүбү?
- Бул операциянын баасы Германияда жасаса 340 миң евро, Түркияда 200-250 миң, Москвада 100 миң долларга чейин. Кыргызстанда 25 миң доллар. Бизде каражат болбой эки жыл кыйнылдык. Быйыл 3 млн. сом бөлүнүп берилди. Азыр биринчисин жасадык, 2011-жылы, бйруса, министрлик да жардам берсе 5-6 кишиге операция жасап коебуз деген ойдобуз.
- Кыргызстан мээ чучугун которуу операциясы боюнча Борбор Азия өлкөлөрүнөн алдыда турат экен. Болгону эки жолу гана операция жасалса, эмнеси менен алдыда турат?
- Мындай операция Өзбекстан, Казакстан, Түркмөнстан жана Тажикстанда да жасала элек. Муну биринчи мен долбоор жазып интернет аркылуу жибергенде Түркия көрүп колдогон. Бул жакта ТИКА (түрк ишкерлер кызматташтыгы жана өнүгүү) деген уюм бар, алар менен келишим түзүп, Кыргыз-Түрк чучук алмаштыруу борборун ачтык. Алар расмий түрдө биздин долбоорду колдоп 100 миң долларлык жабдык алып келип беришти.
- Экинчи операцияга канча дарыгер катыштыңыздар? Түркиядан да профессор Сулейман Динчер да келген экен. Ал кандай көмөк көрсөттү?
- Сулейман Динчер келбесе деле өзүбүз эле операция жасоо даражага жеткенбиз. Бизде жети доктур, үч медайым Түркиядан үйрөнүп, окуп келген. Азыр бардык керектүү жабдуулар, дары-дармектер жетиштүү, сатып алганбыз. Динчерге телефон чалсам "мен жетим барам" деп калды. Анын жардамы - биздин доктурлар кантип иштеп атканын карап турду. Кээ бир кичине туура эмес жерлеринде айтып турду.
- Ушундай операция жасатуу үчүн демейде чет өлкөгө барышат. Көбүнчө Москва, Германияга. Демек бизде деле тажрыйбалуу доктурлар бар экен да?
- Бар. Кудай буйруса бул биринчи этабы аутотрансплантация. Бул оорулууну өзүн дарылап туруп өзүнүн чучугун, кемигин алып, кайра өзүнө берип атабыз. Экинчи операция бар -аллагендик трансплантанция. Эгер иниси ооруса кан, клеткалар, же кан тобу туура келсе агасынын инисине, атасынан баласына чучугун куюп бере турган дагы бир түрү бар. Бул кичине оор операция.
- Сизге чоң рахмат, ишиңизге ийгилик!
- Мен да ушул убактан пайдаланып Кыргыз жергесинде жашап жаткан бардык улуттук өкүлдөрүн Жаңы жыл майрамы менен кутуктайм. Доктур катары баарына чын ден соолук каалайм. Ылайым элибизде, жерибизде тынчтык, амандык болсун. Улуттар аралык достук чыңдасын.
