Жаңы өкмөттүн өзгөчөлүгү - мурда иштеп кеткен жетекчилердин кайрадан кызматка дайындалышы болду. Министрлер кабинетин Жогорку Кеңеш талдап жаткан учурда муну депутат Рыскелди Момбеков алгачкылардан болуп айтып, кемчилик катары белгилеген. Ал жаңы түзүлүп жаткан өкмөткө министрлик кызматта мурда иштеп, бирок өзүн көрсөтө албаган министрлер кайра дайындалып келгени купулуна толбой жатканын айткан.
Чынында эле өкмөттүн курамына жаңы жүздөрдөн болгону эки вице-премьер, төрт министр кирди. Алардын катарында вице-премьерликке "Республика - Ата Журт" фракциясынын депутаты Алтынай Өмүрбекова, Ош шаарынын вице-мэри Замир Аскаров дайындалды.
Министрлерден болсо Космосбек Чолпонбаев саламаттык сактоо министри, Нурболот Мирзахметов өзгөчө кырдаалдар министри болду. Ошондой эле УКМКнын төрагалыгына Идрис Кадыркулов менен Коргоо иштери боюнча комитеттин башчылыгына Эрлис Тердикбаев келди.
"Келген кадрлар өз кызматын камчы салдырбай аткарып кете алабы?" деген суроолор азыр орчундуу болуп турат. Маселен, вице-мэрликтен вице-премьерликке жылган Замир Аскаровдун талапкерлиги кандай негизде көрсөтүлгөнүн түшүнбөгөндөр бар. Аскаров Ноокат районунун акимдигинен ишиндеги кемчиликтери үчүн кеткенин эстегендер да чыкты. Премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиев Аскаров аймактын маселелерин жакшы билгени үчүн ушул кызматка көрсөтүлгөнүн парламентте билдирген.
Калган министрлик орундарга мурда иштеп кеткендер эле келип, иштеп жаткандары ордунда калды. Аларды премьер-министр "буга чейин өз жөндөмүн жана деңгээлин көрсөткөн аткаминерлер" деп баалап жатат. Маселен, вице-премьер Жеңиш Разаков, ички иштер министри Кашкар Жунушалиев, экономика министри Олег Панкратов, Маалыматтык технологиялар жана байланыш боюнча комитеттин төрагасы Бакыт Шаршембиев буга чейин дал ушул кызматтарды ээлеген.
Бирок сөз болуп жаткан жетекчилердин буга чейинки иши боюнча бир катар суроолор бар экенин парламентте депутаттар да кеп кылышты. Маселен, ИИМдин башына келген Кашкар Жунушалиевди мурдагы президент Алмазбек Атамбаев “Коопсуз шаар” долбоорун ишке ашыра албаганы үчүн кызматтан алган. Эми Жунушалиевдин алдында кайрадан эле ушул долбоорду ишке ашыруу милдети турат.
Ал эми Маалыматтык технологиялар жана байланыш боюнча комитеттин төрагасы Бакыт Шаршембиевге буга чейин бул кызматта турган учурунда мыйзам бузганы үчүн кылмыш иши козголгону да парламентте кеп болду.
Мурдагы вице-премьер, экономика министри Олег Панкратовго кайрадан эле экономика тармагын тескөө жоопкерчилиги жүктөлгөнү көптөгөн суроолорду жаратты. Панкратов Кыргызстан ЕАЭБге кошулуп жатканда өлкө кызыкчылыгына жооп бербеген келишимди түзүүгө көз жумганын депутаттар айтып чыгышты.
Прагматик өкмөт келдиби?
Бирок буга карабай Жогорку Кеңештин бир добуштан колдоп берген депутаттары "өкмөт курамына иштин көзүн билген жетекчилер келди" деп ишендирүүдө. Маселен, оппозициялык "Ата Мекен" фракциясынын лидери Алмамбет Шыкмаматов популизмден алыс прагматик өкмөт келди деген ойдо:
- Мурдагы эле кадрлар келди. Бирок алардын арасынан татыктуулары тандалды. Мисалы, Боронов жакшы иштеген, Кудайбердиева, Панкратов сыяктуу министрлер деле жаман иштеген эмес. Ошондуктан бул жерде 100 пайыз болбосо да 50-60 пайыз команда жакшы десек болот. Калган 40 пайызын "алты ай ичинде карап, чечим чыгарам" деп премьер-министр убакыт сурады. Бул өкмөт прагматикалык саясат жүргүзгөн, куру убададан алыс өкмөт болот деп күтөбүз.
Жаңы өкмөт өз программасын "Биримдик. Ишеним. Жаратмандык" деп атады. Эксперттер "бул программада деле өзгөчө дымактуу пландар айтылган жок, премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиевдин программасында өзгөчө максат, пландар жок" деп чыгышты. Абылгазиев өзү болсо программасы өтө чукул жазылганын парламентте моюнга алып, мурдагы иштер улантыларын билдирген.
- Убакыт жана каржы талап кылынса да, өкмөт башкаруу системасында компетенттүүлүк жана кесипкөйлүк принцибине басым жасашы керек. Ошондой эле мурунку программалардын, анын ичинде "Таза коом" долбоорунун алкагындагы башкаруу процесстерин автоматташтыруу жана санариптештирүү программаларын улантышыбыз керек.
Өкмөттүн курамына жана программасына байланыштуу эмитен эле ага ишенбегендер бар. Маселен, мурдагы премьер-министр Амангелди Муралиев мурда өз ишин жакшы көрсөтө албаган кадрлардан батыл реформаларды күтүү мүмкүн эместигин билдирүүдө.
- Бул өкмөттүн курамында ар кайсы партиялардын талапкерлери, кадрлары бар экен. Албетте, тажрыйбалары бар кишилер, мурдагы жаш өкмөткө караганда түзүгүрөөк, бирок күчтүү команда чогулду деп айта албайм. Абылгазиевди деле премьер-министрлик кызматка толук ылайыктуу деп эсептебейт элем. Ошондуктан мен бул өкмөттү жөн гана компромисттик вариант деп айта алам. Булар эми кызматтан кеткен өкмөттөн айырмаланып элге жакыныраак иш алып барышса болгону.
Ал эми оппозициячыл саясаты Равшан Жээнбеков бул өкмөт деле мурдагы жылдардай азыркы президент жана президенттик администрациянын айтканынан чыкпай иш алып барат деп божомолдойт. Саясатчынын пикиринде, мындай кырдаал бийлик ортосундагы туруктуулукту камсыз кылганы менен тең салмактуулукту жоготот:
- Бул өкмөттүн курамына жаңы көз карашты кабыл албаган, ага көнбөгөн адамдар кирди. Мындай болгон соң баарыбыз басым кылып айтып жаткан экономикалык реформаны, административдик реформаны күтпөй эле койсок болот. Бул өкмөт мурунку күүсү менен иштей турган өкмөт болот. Президент менен бардык кадамын, сүйлөгөн сөзүн да кеңешип, өз алдынча иш кыла албайт.
Сапар Исаков жетектеген өкмөттү 19-апрелде Жогорку Кеңештин депутаттары ишеним көрсөтпөө аркылуу кызматтан кетирген. Мындай чечим президент Сооронбай Жээнбеков менен премьердин ортосундагы тирештен улам кабыл алынганы айтылган.
Кыргызстан 2016-жылы өзгөрткөн Баш мыйзамга ылайык өкмөт башчынын ыйгарым укуктары кеңейтилген.
