Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитет (УКМК) Кумтөр алтын кенине байланыштуу кылмыш иши козголгон адамдарды суракка чакыра баштайт. Бул тууралуу 17-майда парламенттин Кумтөр боюнча кезексиз жыйынга чакырылган жыйынында УКМК төрагасы Камчыбек Ташиев билдирди:
“Тергөөнүн кызыкчылыгы үчүн фамилияларын ачык айтпайбыз. Бирок бүгүн токтом кабыл алынса эртеңден баштап бул адамдарды тергөөгө чакыра баштайбыз. Ачык айтыш керек, кээ бирлерин эртеңден баштап жоопко тарта баштайбыз, алар мамлекеттен чыгып кетпеши үчүн”.
Атайын кызматтын төрагасы билдиргендей, бүгүнкү күндө бул мекемеде Кумтөргө байланыштуу бир нече кылмыш иши тергелүүдө.
Алар: Жаратылыш ресурстарына байланыштуу мурдагы премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиев жана башка бир топ кызмат адамдары, депутаттар коррупция үчүн айыпталып жаткан иш, Жети-Өгүз райондук администрациясы айыл чарба жерлерин бөлүп берүүдө 390 миллион сомдук зыян келтиргени боюнча иш, Салык кызматы менен Социалдык фонд аркылуу мамлекетке түшпөй калган 1,5 миллиард сом боюнча жана “Кумтөр Голддун” жетекчилеринин экологияга келтирилген зыян боюнча чечимдерине байланыштуу иштер.
Парламент бүгүн кезексиз жыйынга чогулуп, Кумтөрдүн тегерегиндеги соңку кырдаалды талкуулап жатат.
Кумтөр алтын кениндеги ишмердикти текшерген мамлекеттик комиссиянын мүчөсү, Жогорку Кеңештин депутаты Рыскелди Момбеков «Kумтөр Голд» ишканасын улутташтырууну сунуштады. Бул тууралуу ал 17-майда парламентте Кумтөргө байланыштуу чакырылган кезексиз жыйында сүйлөп жатып айтты:
«Элди убара кылбай, элге убада кылбай улутташтырып салалы. Ошону кылалы, кылбасак "кысалы". Башка сөз жок. Биз эмне үчүн 2003 жана 2009-жылкы келишимдер тууралуу учкай кеп кылып калгандарына басым жасап жатабыз? Бул саясат да».
Рыскелди Момбеков комиссиянын мүчөсү катары кабыл алынган токтом долбоорун колдоп кол коюп бергенин, бирок өзгөчө пикирин билдиргенин кошумчалады.
Мамлекеттик комиссия министрлер кабинетине Кумтөргө убактылуу тышкы башкаруу киргизүү сунушун берди.
Ошондой эле укук тартибин коргоо органдарына, Башкы прокуратурага кенге байланыштуу буга чейин жетишилген келишимдерге кол койгон, аларга катышкан мурдагы президенттерге, премьер-министрлер менен тиешелүү жетекчилерге юридикалык баа берүү сунушталды.
Комиссиянын дагы бир мүчөсү, депутат Каныбек Иманалиев да Кумтөр кенин улутташтырууну сунуштады.
Кыргызстандагы Кумтөр алтын кенин иштеткен канадалык "Центерра" компаниясынын директорлор кеңешине Кыргызстандан мүчө Тенгиз Бөлтүрүк кендин айланасындагы соңку окуяларга байланыштуу кызматын тапшырды. Бул тууралуу ал өзү 17-майда Жогорку Кеңештин Кумтөргө байланыштуу чакырылган кезексиз жыйынында сүйлөп жатып айтты.
Тенгиз Бөлтүрүк "Центерранын" директорлор кеңешине 2020-жылдын декабрь айында дайындалган. Быйыл май айында бул кызматка кайра тандалган.
Ушул тапта кыргыз тараптан директорлор кеңешинде Дүйшөн Касенов жана Нурлан Кыштообаев иштеп жатышат.
"Центерра" ишканасынын директорлор кеңешинде Канададан сегиз, Кыргызстандан үч өкүл бар. Кеңешке мүчөлөр жыл сайын май айында шайланып турат.
Кумтөрдөгү ишмердүүлүктү текшерип жаткан мамлекеттик комиссия кыргыз өкмөтүнө кенге убактылуу тышкы башкаруу киргизүүнү сунуш кылды. Бул тууралуу 17-майда парламенттин Кумтөр боюнча кезексиз жыйынында маалымат берип жатып комиссиянын төрагасы, депутат Акылбек Жапаров билдирди.
Жапаровдун айтымында, мамлекеттик комиссия кыргыз өкмөтүнө Кумтөр боюнча концессиясынын күчүн токтотууну жана “Кумтөр Голд” ишканасына убактылуу тышкы башкаруу киргизүүнү сунуш кылып жатат:
“Мамлекеттик комиссия 1992, 2003, 2009 жана 2017-жылдары Кумтөр боюнча түзүлгөн келишимдер Кыргызстандын кызыкчылыктарына жооп бербейт, мамлекеттик суверенитетти бузууга багытталган, Кыргызстандын расмий өкүлдөрү коррупциялык мотивдер менен кабыл алынган деп эсептейт. Мамлекеттик комиссия “Кумтөр оперейтинг компани” боюнча 2013-жылы Жогорку Кеңештин токтомдорун аткаруу багытында кыргыз өкмөтүнүн 2013-2020-жылдардагы ишин натыйжасыз жана Кыргызстандын мыйзамдарына туура келбейт деп табат”.
Концессия – инвесторго мүлктү, жерди жана анын ички казнасын убактылуу пайдаланууга берүү менен ээлик кылуу ишинин белгилүү бир түрүн жүргүзүүгө уруксат берүү.
“Кыргыз Республикасындагы концессиялар жана концессиялык ишканалар жөнүндө” мыйзамынын 22-беренесинде концессионердин иши элдин жашоо турмушуна жана ден соолугуна же экологияга реалдуу коркунуч келтирсе, ал ошол коркунучту четтетүү үчүн зарыл чара көрүү боюнча талапты аткарбаса өкмөт анын административдик-чарбалык ишине кийлигише алары жазылган.
“Кумтөр Голд” ишканасына убактылуу тышкы башкаруу киргизүүгө жол ачкан "Акционердик коомдор жөнүндө" мыйзамга жана Жазык кодексине өзгөртүү киргизүү жөнүндөгү мыйзамга президент Садыр Жапаров кол койгону 14-майда белгилүү болгон.