Окуя Талас районунун Кара-Суу айылында 20-февраль күнү болгон. Электр энергиясына эки жарым миң сомдой карызы үчүн бир күн мурун 19-февралда Избасаровдордун үйүнүн жарыгы өчүрүлгөн эле. «Түнкүсүн үшүп калбайлы» деген Фарида Ичимова үйдүн бир бөлмөсүнө эле мискейге көң калап, анын үстүнө көмүрдөн таштап коюп, үйдөгүлөрдүн баары уктап калышкан.
Түн ичинде алар иске ууланып, апасы Фарида Ичимова менен жетинчи класстагы кызы каза тапты. Үйдүн дагы эки баласы ооруканага жеткирилген. Облустук оорукананын башчысы Нурдин Усупбековдун билдиргени боюнча 13 жаштагы бала палатага которулду, ал эми беш жашар кыздын абалы дагы эле оор.
Үй-бүлөнүн кожоюну, Кара-Суу айылдык кеңешинин депутаты Теңдик Избасаров кырсыктын чоо-жайы тууралуу маалымат берүүнү каалаган жок. Анын жездеси Марат Ыйманбеков бул каргаша үчүн электр энергиясына карызды доолап келген инспекторду айыптады:
- Бул батир эмес, өздөрүнүн эле үйү. Болгону электр энергиясы менен гана жылытылат. Электрди кыркып кетишкенден кийин булар от жагышкан. Өлгөн келиндин күйөөсү улуу баласы операция болгондуктан, Бишкекке ошону ооруканадан чыгарганы кеткен. Үйдө келинчеги үч баласы менен калган. Окуядагы жоопкерчиликти контролер алышы керек. Ал күнү үйдө эч ким болгон эмес. Кичинекей кызы «айланайын эжеке, бир-эки саатта апам келет, карызды берет» дегенине болбой эки миң сомго жетпеген акча үчүн электрди кыркып кеткен.
«Түндүк электр» ачык акционердик коомунун басма сөз катчысы Гуля Мураталиева болсо электр жарыгы кандай учурда өчүрүлөрү туурасында маалымат берип, Таластагы окуянын чоо-жайы так аныкталгандан кийин гана комментарий берилерин билдирди:
- Негизи электр өчүрүлгөндө биз чоң сумма, аз сумма экенине карабай эле төлөө тартибин карайбыз. Электр энергиясын пайдалануу эрежеси боюнча ар бир абонентке келген дүмүрчөктө эсепти кайсы учурда төлөш керек экендиги жазылган. Ошол учурда төлөш керек. Мөөнөтү болжол менен беш, жети күн болот. «Акылдуу эсептегичтер» болсо электр автоматтык түрдө өчүрүлөт, болбосо аймактык инспектор барып өчүрүп кетет.
Жергиликтүү активисттер иске уулануу боюнча бул алгачкы окуя эмес экенин белгилеп, маселенин себебин иликтеп чыгып, тийиштүү чара көрүү зарыл деп эсептешет. Алардын бири Бектур Медетов мындай деди:
- Электр энергиясын бөлүштүргөн компаниялар зым тартпайт, көмөкчордон орнотпойт, бүт баары республикалык жана жергиликтүү бюджеттен каржыланат да. Булар даяр зымга эле ток бөлүштүрүп, акча алып отурушат. Булар аябай көөп кеткен. Жүз сомдук карыз болсо эле кесип кете беришет. Эки миң сом үчүн эки адамдын өмүрү кыйылып жатат. Муну мамлекеттик деңгээлде карап чыгыш керек. Бул системаны өзгөртүш керек. Маселен, беш айга чейин дайыма төлөп жүргөн болсо, карыздын суммасы беш миң сомдон ашпаса, жарыкты өчүрбөш керек деген маселени кабыргасынан коюш керек. Антпесе «бюджетти толуктайлы» деп эле элди кыйнап жатышат.
Талас райондук ички иштер бөлүмүнүн башчысы Болот Өмүралиев кырсык боюнча тиешелүү материалдар топтолуп бүткөнүн кабарлады. Анын айтымында, азыр окуяга укуктук баа берүү боюнча маселе каралып жатат.
- Бул жерде адам фактору роль ойногон, - дейт ал. - Атасы Бишкекте жүргөндөн кийин инспектор жарыкты өчүрбөй турса болмок. Ошол эле учурда ал үй-бүлө өз коопсуздугу үчүн чара көргөн эмес. Жарыкты өчүрбөгөн күндө деле, авариялык кырдаал болуп калса кандай кылышмак? Асты алюминий сыяктуу мискей, анын үстүнө бетон түтүк коюп туруп, мискейдин капкагын жаап койгон. Эч кандай мор, эч нерсе жок. Мешке деле от жагышса болмок да. Эми сот күнөөлүүнү далилдемейинче бир тарап күнөөлүү деп айта албайбыз. Прокуратура менен кеңешебиз.
Буга чейин, 11-февралда Бишкектин четиндеги Келечек жаңы конушунда үйлөрдүн биринде өрт чыгып, андан эки-үч жашар үч бала ууланган. Кырсык учурунда балдардын атасы жумушта болуп, ал эми кош бойлуу энеси поликлиникага кеткен.
Расмий маалымат боюнча 2019-жылдын январында 190дон ашык өрт катталган. Анын ичинен 136сы турак жайда болсо, 76 учурда электр жабдыктарын туура эмес пайдалануудан келип чыккан.
