Бычакталган журналист ооруканга алынып келинген учур.
Казакстан: Көз карандысыз журналист бычакталды
Батыш Казакстандын Орал шаарында бычакталган журналист оор абалда ооруканада жатат. Жергиликтүү жана эл аралык медиа уюмдар бул окуяны кескин айыптап, казак бийликтеринен кылдат, ачык-айкын иликтөөнү талап кылышты.
“Уральская неделя” гезитинин журналисти Лукпан Ахмедьяровго белгисиз бирөөлөр бейшембинин кечинде өзү жашаган көп кабаттуу үйдүн алдына тамеки чеккени чыкканда кол салышкан.
Ахмедьяров иштеген гезиттин башкы редактору Тамара Еслямованын бычак жеген журналисттин коңшуларына шилтеме жасап “Азаттыкка” айтканына караганда, кол салгандар бешөө болгон.
Казакстандын Журналисттер союзунун төрагасы Сейтказы Матаев атайын Алматыда чакырылган басма сөз жыйында калемгердин абалы тууралуу буларды айтты:
- Биз билгенден оболу трамватикалык тапанчадан атышкан. Андан кийин сегиз ирет жаракат (бычактан) сайылган. Өлтүрбөсө да, абалын өлүмгө жакындатышкан. Оролда үч саат операция кылышыптыр, абалы абдан оор.
Оролдук журналисттер, активисттер Лукпан Ахмедьяровдун өмүрүнө кол салынышын анын журналисттик жана жарандык ишмердиги менен байланыштырууда. Алардын ырастоосунда, бычакталган журналист “Макул эместер” кыймылынын 28-апрелге белгиленген митингин колдоого агитация жүргүзүп жаткан.
Орал шаардык полициясынын билдиргенине караганда, окуя боюнча Кылмыш кодексинин “атайлап өлтүрүү үчүн кол салуу” беренеси боюнча кылмыш иши козголду. Кылмыш иш ИИМдин жетекчилигинин көзөмөлүндө турат.
Журналистке кол салынат, бирок кесибине байланыштырылбайт
Казакстанда сөз эркиндигин коргоо менен алектенген бейөкмөт уюм – “Адил сөз” корунун төрайымы Тамара Калиева Алматыдагы басма сөз жыйынында белгилегендей, Казакстанда журналисттерге кол салуулар көп кездешкени менен, адатта анын себеби башкача чечмеленип жүрөт:
- Бул акыркы чек. Мындан кийин эгер биз азыр “Токтотуу керек!” деп чогуу жана катуу айтпасак, тикелей өлтүрүүлөр кетет. Андыктан биз ички иштер министрине, Башкы прокуратурага, журналисттерге жасалган кол салууларды, өзгөчө өлтүрүү үчүн жасалган кол салууларды алардын кесиптик ишмердиги аркылуу караганга мезгил келди деп кайрылып жатабыз. Бизде журналисттерге кол салуулар такай болот. Жылына биз ондон жыйырмага чейинки учурду каттайбыз. Уруп-согушат, жабдууларын сындырышат, майып кылып коюшат. Эреже болгондой, андан кийин кылмыш ишин козгошпойт, кол салууларды журналисттердин кесиптик иши менен эч качан байланыштырышпайт.
“Адил сөз” корунун төрайымы Тамара Калиева кошумчалгандай, бычакталган журналист Лукпан Ахмедьяров иштеген “Уральская неделя” гезити бийликтин "баш оорусу" болуп келген:
- Биз “Уральская неделя” тагдыры оор, бирок суктанарлык басылма деп көп айтканбыз. Ал чындап көз карандысыз саналуу басылмалардын бири. Анткени акимчиликке же демөөрчүсүнө тизе бүкпөйт. Себеби алардын мындайлары жок. Ушундан улам аларды жыл сайын банкрот кылып, жабууга аракеттенишет. Лукпан Ахмедьяровго карата да буга чейин сот өкүмдөрү чыккан. Сотту урматтабаган, кандайдыр бир нааразылык акцияларына катышкан деген жүйө менен камакка да алышкан. Алар көз-карашын айтуудан коркпогон, өз көз-караштары үчүн күрөшкөн адамдар.
Лукпан Ахмедьяров Орал шаарындагы митингде сүйлөөдө. 24-март, 2012-жыл.
Маалыматтарга караганда, 2009-жылдын соңунда эле Лукпан Ахмедьяровдун курч макалаларынан улам бийлик өкүлдөрү тарабынан “жалган жалаа жапты” деген жүйө менен сотко үч ирет доо арыз жолдонгон.
Казакстандык журналисттин бычакталышын эл аралык медиа уюмдар да кескин айыпташты. Журналисттерди коргоо боюнча Нью-Йорктогу комитет казак бийликтерин күнөөлүүлөрдү жоопко тартууга чакырды.
Бул уюмдун директорунун орун басары Роберт Махони өз билдирүүсүндө белгилегендей, Ахмедьяровдун иши Казакстанда көз карандысыз журналист болуу канчалык опурталдуу экендигин көрсөттү.
Европадагы Коопсуздук жана кызматташтык уюму болсо кол салууну “үрөй учурарлык” деп мүнөздөп, анын журналисттин кесиптик ишмердигине байланышы бар же жогун аныктоо абдан маанилүү экендигин белгилейт.
"Азаттыктын" Прагадагы кеңсесинин кызматкери, журналист, саясат жана экономика тармактары боюнча адис. Кыргыз улуттук университетинин журналистика факультетин аяктаган.
