Британия Евробиримдиктен чыгып жаткан учурда көз карандысыздык боюнча жаңы референдумду талап кыларын Шотландиянын биринчи министри Никола Стерджен дүйшөмбү күнү Эдинбургдагы атайын пресс-конференцияда жарыялады:
- Ушул айдын аягына чейин, балким эң тез дегенде эртең премьер-министр Лиссабон келишиминин 50-беренесин күчүнө киргизүү менен Британияны 2019-жылдын мартында Евробиримдиктен чыгаруу жолуна салганы жатат. Андыктан мен үчүн шотланд өкмөтүнүн британ өкмөтү менен мунаса табуу аракеттери жана Шотландиянын кызыкчылыктарын коргоо боюнча биздин планды мерчемдөө абдан маанилүү. Азыркы абалда калууну биз тандаган жокпуз, өлкөдөгү көп адамдардай эле биздин азыркы кырдаалга кириптер болгонубуз мен үчүн өкүнүчтүү. Брекситтин натыйжасында биз келечекте Евробиримдиктин эле сыртында калбастан, дүйнөдөгү эң ири орток базардын да тышында калабыз.
Брексит же Британиянын Евробиримдиктен кетишине алып бараткан былтыркы июндагы референдумда Түндүк Ирландия менен Шотландиянын калкынын көпчүлүгү өлкөнүн биримдикте калуусун жактап добуш берген.
Биримдиктен чыгуу шарттары али анык эместигине, бул жараянды расмий баштоо алдында Лондондогу өкмөт Шотландиянын кызыкчылыктарын жерип жатканына, ортодо өнөктөштүк жоголгонуна көңүл бурган биринчи министр Никола Стерджендин ишениминде, шотланддар да 2018-жылдын күзүндө же 2019-жылдын жаз айынан калбай өз тагдырын аныктоосу абзел:
- Бул жалгыз саясатчынын, атүгүл биринчи министрдин чечими болбошу керек. Бүгүн мерчемделген кадамдарды жасоо аркылуу мен Шотландиянын келечеги өкмөт же Улуттук партия тарабынан эмес, шотланд эли тарабынан чечиле турганын кепилдейм. Бул Шотландиянын тандоосу болот, мен элдин тандоосуна ишенем, - деген Никола Стерджен келерки аптада референдумга даярдыкты баштоо үчүн аймактык парламенттен уруксат сурай турганын кошумчалады.
Шотландия буга чейин көз карандысыздык боюнча референдумду 2014-жылдын сентябрында өткөргөндө идеяны добуш бергендердин 45% гана жактап, колдоо тапкан эмес.
Бирок Британиянын премьер-министри Тереза Мэй Евробиримдиктен чыгууда өлкө орток базардан эле эмес, балким Бажы союзунан да кетерин айткандан бери Шотландияда көз карандысыздыкты колдогондор саны көбөйө түшкөндөй.
Коомдук пикирди сурамжылоонун "Рейтер" агенттиги келтирген соңку көрсөткүчтөрүнүн бирине караганда, бул азыр 50-50% болуп турат.
Премьер-министр Тереза Мэй жакында Шотландиянын өкмөтүн жана бийликтеги Улуттук партияны көз карандысыздык менен “ооруп жатканы” үчүн айыптаган эле.
Евробиримдиктен чыгууда шотландиялыктардын да кызыкчылыгы эске алынат деп ырастаган Мэй расмий Эдинбургдун соңку жарыясын да кескин сынга алды:
- Шотландиянын Улуттук партиясы бүгүн шардана кылган көз караш абдан өкүнүчтүү. Ал Шотландияны дагы көбүрөөк белгисиздикке, терең ажырымга алып келет. Бул шотланд элинин көпчүлүгү көз карандысыздык боюнча экинчи референдумду каалабаганынын далилдери бар учурда жасалууда. Биздин өлкөнүн келечегин саясий оюнга салгандын ордуна, шотланд өкмөтү калкка мамлекеттик жана коомдук кызматтарды жакшылап көргөзүүгө көңүл буруусу керек. Саясат - бул оюн эмес.
Тарыхты караганда, Англияга саясий жактан тээ 1707-жылы кошулган Шотландиянын өкмөтү жана парламенти көз карандысыздык боюнча референдум өткөрүү маселесин британ өкмөтү менен макулдашып чечүүсү керек. Андай болбогон шартта Лондондогу өкмөт Шотландияны сотко бере алат.
