Айрым депутаттар кымбатчылыкка жол бербеш максатында үчүнчү тараптан ташыла турган товарлардын бажы төлөмүн убактылуу алып салуу өтүнүчү менен ЕАЭБ уюмуна кайрылууну сунуштап чыгышты.
Өзгөртүүлөрдү караган мыйзам долбоорлору
Жогорку Кеңеш "Социалдык-экономикалык кырдаалды турукташтыруу максатында айрым мыйзамдарга өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндөгү” мыйзам долбоорун карады.
Парламенттин экономикалык жана фискалдык саясат комитетинин төрагасынын орун басары Дастан Бекешев бул мыйзам долбоорунун негизинде өкмөткө антикризисттик чараларды көрүү укугу берилгенин белгиледи:
"Өкмөт азыркы кырдаалга жараша бул мыйзамдын негизинде салыктарды төлөөнү артка жылдырып же болбосо алдын ала төлөтүп алуу сыяктуу чечимдерди кабыл ала алат. Ошондой эле ал салыктардын чендерин түшүрүү жана туумдарды жоюу боюнча маселелерди чечип, кырдаалга карата чараларды көрө алат".
Буга чейин премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиев кризис учурунда өкмөт анын кесепеттеринен ишкерлерди каражат жагынан колдой албасын ачык айткан. Бирок экономиканы сактап калуу үчүн ишкерлерге салыктан жеңилдиктер бериле турганын белгилеген.
Бажы тарифин түшүрүү сунушу
Депутат Абдувахаб Нурбаев өлкөдөгү пандемия коркунучунан келип чыккан социалдык-экономикалык каатчылыкты ооздуктоо үчүн күндөлүк зарыл товарларды үчүнчү өлкөлөрдөн кенен ташып келүүгө ишкерлерге мүмкүнчүлүк түзүп берүү маселесин айтып чыкты.
Ал бул үчүн өкмөткө ЕАЭБ уюмуна кайрылып, бажы төлөмдөрүнөн бошотуу демилгесин көтөрүү керектигин сунуштады:
"Сүйлөшүп, бизге үчүнчү өлкөлөрдөн кирип жаткан товарлардын бажы тарифтерин түшүрө алабызбы? Анткени бул абдан маанилүү. Муну кыла албасак, анда экономиканы отургузуп, ишкердикти биротоло өлтүрүп алабыз. Биз буга абдан катуу турушубуз керек. Эгерде ага каршы болсо, ушундай кыйын маалда жардамы тийбесе, анда “бизге мындай уюмдун кереги жок” дегенге чейин баруу зарыл".
Экономика министри Санжар Муканбетов мындай сунуш Евразия экономикалык комиссиясынын күн тартибине киргенин жана жакынкы коллегияда караларын айтты.
Вице-премьер-министр Эркин Асрандиев комиссиянын коллегиясында андай жеңилдиктер каралып жатканын билдирди:
"Өткөн жумада Евразия экономикалык комиссиясы COVID-19 илдетине каршы күрөшүүнүн чаралары боюнча видео-конференция өткөргөн. Анда уюмга мүчө беш мамлекеттин өкмөттөрүнүн өкүлдөрү тарабынан эки чечим кабыл алынды. Биринчиси - ЕАЭБ уюмуна тыштан кире турган медициналык каражаттарга жана дары-дармектерге бажы тарифтери алынып салынды. Экинчиси - биримдиктин аймагында азык-түлүктү жана дары-дармектерди эч кандай тоскоолдуксуз алып өтүүнү макулдаштык".
Биримдиктин кереги барбы?
Ал эми депутат Алтынбек Сулайманов ЕАЭБ уюмунун талаптары ансыз деле бузулуп жатканын айтып, Казакстан жакында дан жана дан азыктарын сатууга чектөө койгонун мисал келтирди.
Алтынбек Сулайманов уюмга мүчө өлкөлөр убактылуу өз арабасын өз алдынча тартканы оң деген пикирде:
"Азыр ЕАЭБ иштеп жатабы? Иш жүзүндө ал бүгүнкү күндө иштеген жок да. Ошондуктан сиздер маселе коюшуңуздар керек. Ал же иштеш керек, же ушул кырдаалдан чыкканга чейин аны токтото туруп, ар кимибиз өз алдыбызча оокат кылышыбыз зарыл. Буудайды, унду казак туугандар бербесе, анда аны башка жактан алуунун жолун ойлоп таап, өз тиричилигибизди өзүбүз кылалы да".
Анткен менен вице-премьер-министр Эркин Асрандиев Казакстан Кыргызстанга карата кандайдыр бир товарларга расмий чектөө киргизбегенин айтты.
Бирок анын айтымында, коңшу мамлекет буудайды тышка чыгарууга лимит киргизип, өзүндөгү коронавирус илдетине байланышкан кырдаалга байланыштуу жүк ташууга убактылуу чектөө коюп жатканын белгиледи:
"Ушул убакытка чейин Казакстандан ун жана буудай ээн-эркин эле ташылып келип жаткан. Бирок өткөн бейшемби күнү буудай менен унду сыртка чыгарууга чектөө киргизип, Кыргызстанга сатканга айына 30 миң тоннага квота берген. Өзгөчө кырдаалдын шартына байланыштуу жүк ташуучуларга белгилүү бир убакытта өтүүгө чектөө коюлган. Бул маселе боюнча биздин премьер-министр менен Казакстандын премьери сүйлөшкөн".
Ишкер чөйрөнү гана коргогон чаралар
Жогорку Кеңеш аталган мыйзам долбооруна ылайык, салык төлөө мөөнөтүн үч айга чейин жылдырып, туумдарды жоюуга өкмөткө укук берди. Анан сырттан буудай ташып, өлкөнүн ичинде ун чыгарган ишканалар кошумча нарк салыгынан бошотула турган болду.
Депутат Рыскелди Момбеков өкмөттүн антикризисттик деп аталган бул чараларын ишкерлердин гана кызыкчылыгын коргогон иш-аракеттер катары кабыл алды:
"Мунун карапайым калкка кандай тиешеси бар? Биз азыр байлардын салыктарын 1-октябрга чейинкиге жылдырдык. Бирок азыр жумушу жок, акчасы жок, үйүндө отуруп калган карапайым адамдардын маселесин чечкен жокпуз. Аларга кандай жеңилдик болот? Мыйзамга өзгөртүүлөр мына ошондой миллиондогон биздин жарандарга жеңилдиктерди карашы керек эле да".
Баш-аягы байкалбаган антикризисттик план
Парламенттин спикери Дастан Жумабеков ишкерлерге берилген жеңилдиктер калкты каатчылыктан коргоп, жалпы элге таасири тийет ишендирди.
Бирок депутат Акылбек Жапаров өкмөттүн антикризистик чараларына ичи чыкпай турганын жашырган жок:
"Азыр биз күнүнө 200-300 млн. сомдук ички дүң өнүмдү жоготуп жатабыз. Коронавирус деген экономиканы корона кризиске алып келе жатат. Ал эми сиздер чалажан жана так эсептери жок антикризистик планды иштеп чыгып коюпсуздар. Биз элге жакшылап түшүндүрүп бере ала турган антикризистик план качан пайда болот?".
Ал эми экономика министри Санжар Муканбетов бул антикризистик чаралар жасала турган иштердин биринчи гана топтому экенин айтты. Ал экономикалык көрсөткүчтөр чукулунан өзгөргөнүн белгиледи:
"Биз жыл башында экономикада 5 пайыз өсүү боло турганын болжолдоп жатканбыз. Анан февраль айында аны кайра караганда 3 пайызга чейин ылдыйлоо күтүлүп жаткан. Март айынын башында 2,8 пайызды түзүп, валюта рыногундагы абалдан улам 1,8 пайызга түшүү болду. Азыркы биздин божомол боюнча өзгөчө абал улана берсе, анда 6,8 пайыз минуска кетебиз. Ошондуктан ишкерлерди колдоо боюнча азыр каралып жаткан экономиканы жандандыруучу чаралардын биринчи топтому. Мыйзам долбоорлорунун экинчи жана үчүнчү топтомдорунда антикризистик фонддорду түзүү сыяктуу экономикага реалдуу түрдө таасир эте турган чараларды көрөбүз".
Пандемияга байланыштуу ички дүң өнүм азайып, бюджетке 28 миллиард сом түшпөй калышы буга чейин болжолдонгон. Бирок көз карандысыз эксперттер чыгым андан бир топ эсе жогору экенин айтышууда. Ошондуктан президент Сооронбай Жээнбеков жакында бир нече эл аралык каржы институтуна жардам сурап, кайрылган.
Эскертүү!
«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: кайсы бир саясий партияга, топко үгүттөгөн, же каралаган, бир нече жолу кайталап жиберилген, адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлер жарыяланбайт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер сайтка чыкпайт. Модератор пикирлерди жарыялоо же андан баш тартуу укугун өзүнө калтырат.
