Үсөнбаев: Адамдар ооруну кайдан жуктурганын билбей калышууда
Саламаттык сактоо министринин орун басары Нурболот Үсөнбаевдин 28-майда билдиргенине караганда, вирустун симптомдору менен медициналык мекемелерге кайрылган айрым адамдар вирусту кайдан, кимден, кандай жол менен жугузуп алганын билишпейт. Дарыгердин айтымында, бул оорунун очогун аныктоо кыйын.
«Ошого карабай, биз иликтөөлөрдү кеңейтип, оорунун булагын табууга аракет кылып жатабыз. Ооруган адам менен байланышта болгондорду аныктоо иштерин жүргүзүп жатабыз», - деди ал.
Бул маалыматтан улам коронавируска каршы республикалык ыкчам штабдын жыйынында биринчи вице-премьер-министр Кубатбек Боронов вирустун жайылышына каршы иштерди күчөтүүнү тапшырды. Боронов обсервация, үй карантин эрежелери, санитардык-эпидемиологиялык талаптарды бекем сактоону талап кылды.
«Шалаакылык кылып ооруну жайылткандар жоопкерчиликке тартылат. Кырдаал көзөмөлдөн чыкпашы керек, биз оорунун күч алып кетишине жол бербөөгө тийишпиз. Жарандар өзүнүн, жакындарынын коопсуздугу үчүн коомдук транспортто, эл көп чогулган жерлерде сөзсүз беткап кийиши зарыл», - деди Кубатбек Боронов.
Парламенттин 28-майдагы жыйынында спикер Дастанбек Жумабеков да коронавирус илдетине байланыштуу кыргызстандыктарга, ишкерлерге кайрылды. Ал вирустун алдын алыш үчүн өкмөткө жардам берүүгө, коомдук жайларда беткап менен жүрүүгө, тазалык эрежелерин сактап, антисептик каражаттарын колдонууга, коомдук транспортто жана башка эл көп жерлерде аралыкты сактоого чакырды:
«Биз бул илдеттин туу чокусуна жете элекпиз. Аны жеңе элекпиз. Дүйнө жеңе элек. Качан гана тийиштүү вакцина чыкканда жеңе алабыз. Өкмөт, штаб, медицина тармагы эрежелерди сактоо тууралуу кайрылып атат. Чоң базарлар, соода борборлору ачылып, ишканалардын ишине уруксат берилди. Бирок «ачылды» деп эле мурдагыдай мамиле кылуу туура эмес. Режимди, эрежелерди сактасак вирус менен күрөш оңой болот. Сиздерден ушуну суранам».
28-майга карата коронавирус жугузуп алгандардын көбү 35 адам Ош шаарында катталган. Алардын 34ү 15 медицина кызматкери, 14 эне жана беш ымыркайга вирус төрөт үйүнөн жуккан.
Маалыматка ылайык, шаардык төрөт үйүндө мурда да вирус жуккан учур катталып, төрөткана карантинге жабылган. Кийинчерээк ал жерге обсерватор ачылган.
Жалпысынан Ош шаарында бул ооруга чалдыккандардын саны - 177 адам. Өлкө боюнча COVID-19 илдетине кабылган 1594 адамдын 6% жашы жетек элек балдар. Алардын ичинен 20га жакыны ымыркайлар.
Ошондой эле коронавирус чет мамлекеттерден келген кыргызстандыктардан чыгууда.
Саламаттык сактоо министринин орун басары Нурболот Үсөнбаевдин 28-майдагы берген маалыматына караганда, бүгүнкү күнгө карата Кыргызстанда коронавирус илдети менен катталган 1594 адамдын 450сү чет өлкөлөрдөн кайтып келген. Алардын ичинен басымдуу бөлүгү Орусиядан келген. Соль-Илецк шаарынан келген мекендештердин арасынан 101 адамдан вирус табылган.
Мындан тышкары чартердик учак, автобус менен келгендердин ичинен илдет сегиз адамдан табылган. Орусиянын аскердик окуу жайларында окуган курсанттардын арасынан коронавируска кабылган 52 учур катталды. Үсөнбаевдин айтымында, учурда лабораториялык тастыктоо уланууда.
Кыргыз өкмөтү коронавирус күчөгөн февраль айынан берки убакта чет мамлекеттерден он миңден ашуун кыргызстандык алынып келгенин кабарлаган. Тышкы иштер министрлиги учурда дүйнөнүн 50дөн ашуун өлкөсүндө жети миңдей адам Кыргызстанга кайтууну көздөп турганын билдирүүдө.
Кызыл Чырым уюму: Дарыгерлерге чабуул күчөдү
Эл аралык Кызыл Чырым уюму март айынан бери коронавируска каршы күрөшкөн медицина кызматкерлерине каршы 208 чабуул катталганын маалымдады.
Уюмдун президенти Питер Маурер Жакынкы Чыгыш, Азия-Тынч океан, Түштүк жана Түндүк Америка, ошондой эле Африкада чөлкөмдөрүндөгү 13 өлкөгө мониторинг жүргүзүлгөнүн 27-майда билдирди.
Маурер саламаттык сакчылары алардын кызматы эң зарыл болуп турган учурда катаал мамилеге дуушар болуп жатышканын белгилейт. Катталган окуялардын 23% медицина кызматкерлерин уруп-сабоо, 20% дискриминациялоо көрүнүштөрү болгон. Андан тышкары атайын эле жардам берүүдөн баш тартуу, коркутуу жана башка терс аракеттер болгон.
Коронавируска каршы күрөшкөн дарыгерлерге орой мамиле кылуу Кыргызстанда да бар экени, обсервацияда жаткан жарандар аларга кол көтөргөн учурлар кездешкени буга чейин расмий айтылган.
Ал эми орусиялык дарыгерлердин 80% жакыны өз өлкөсүндөгү коронавируска байланыштуу өлүмдүн расмий статистикасына ишенбейт. Бул тууралуу Орусиянын медицина тармагында социалдык жана маркетинг кызматын көрсөткөн «RNC Pharma» жана «Доктор на работе» компанияларынын орток сурамжылоосунда маалымдалат.
Сурамжылоого катышкан адистердин 17% статистика менен диагноз коюудагы манипуляция фактыларын ырастап берүүгө даяр экенин билдирген.
Дарыгерлердин 9% гана расмий статистикага толук ишенерин айткан.
Орусиянын бийлиги статистиканын толуктугу жана тактыгы, атайын өзгөртүлгөнү боюнча күмөн санаган пикирлерди четке кагып келет.
Расмий маалыматка караганда Орусияда коронавирус жуккандар 370 миңден ашты. Алардын ичинен көз жумгандар төрт миңге жакын. Ал эми айыгып чыккандары 142 миңден ашты.
Тажикстандагы кырдаал: Жергиликтүү кыргыздарга жардам керек
Кыргызстандын Жогорку Кеңештин 28-майдагы сессиясында «Республика - Ата Журт» фракциясынын депутаты Экмат Байпакбаев коронавирус илдетине байланыштуу Тажикстандагы кыргыздар жардам сурап кайрылып жатканын билдирди.
Депутат өкмөттү, Тышкы иштер министрлигин дипломатиялык жолдорду колдонуу менен тажикстандык кыргыздарга гуманитардык жардам берүүгө чакырды.
COVID-19 дарты Тажикстандын кыргыздар байырлаган аймактарына жеткени, ал жактагы адамдар дары-дармек, тамак-аш, тазалык каражаттарына муктаж экени буга чейин айтылган.
Алардын үнүн Тажикстандан Кыргызстанга келип, отурукташып калган жарандар жеткиришкен. «Азаттык» алардын кайрылуусу боюнча Тышкы иштер министрлигине кайрылып, жооп ала алган эмес.
Тажикстандын Жерге-Тал районундагы калктын 70% кыргыздар. Ал эми Мургаб районунда жашаган кыргыз улутундагы жарандар андан көп.
Ал эми Тажикстандын өзүндө айрым дарыгерлер ишеним телефону аркылуу элге кеңеш берүүгө тартылды. Догдурлар 511 жана 311 деген номурлар аркылуу күнүндө эки миңдей телефон чалууну кабыл алып жатат.
311 номурунда иштеген дарыгер Шабнам Муродова күнүнө 200гө жакын чалууну кабыл алып, кеңеш берип жатканын айтты.
"Бизге ар кандай суроолор менен чалышат. Дене табы көтөрүлүп атканда эмне кылуу керек? Жөтөлүп атканда эмне кылуу керек? Коронавируска чалдыккан адам менен байланышканда кантип жуктурбай койсо болот?", - деген суроолор көп берилет.
Мына ушундай суроолорго жооп берген ишеним телефону май айынын башында, бийлик коронавирус бар экенин расмий мойнуна алгандан кийин уюштурулган. Ишеним телефонду элүүдөн ашык дарыгер тейлейт. Бир суткада үч нөөмөт менен иштеген ишеним телефондун ар бир нөөмөтүндө сегизден дарыгер отурат.
Дарыгерлердин айтымында, алгачкы күндөрү адамдар катуу дүрбөлөңгө түшкөн. Шабнам ал күндөрү суткасына 4 миңдей чалууга жетип турганын айтты.
"Азыр чалуулар кыйла азайды. Суткасына 2-2,5 миң адам чалып атат. Оору кээде жеңил формада өтүп, белгиси билинбей калышы да мүмкүн экенин түшүнүп калышты. Кээде коронавирустун эч кандай белгиси жок экенине карабай абдан катуу коркуп, чалгандар да болуп жатты. Алар менен сүйлөшүп, кеңеш бергенден көңүлдөрү тынчып, жаны жай алып калат".
Ишеним телефонунун негизги максаты - COVID-19 илдети боюнча кеңеш жана маалымат берүү. Бирок айрым учурларда дарыгерлер бейтаптын арыз-арманын угуп чыгып, телефон аркылуу дары дайындап берген учурлары да болуп жатат.
Учурда Тажикстанда COVID-19 илдетине чалдыккандардын саны 3424 адамга жетти. Расмий маалымат боюнча 1575 адам айыгып чыгып, 47 киши өлгөнү айтылууда. Бирок жарандык активисттер каза тапкандардын саны мындан да көп экенин айтышууда.
- автор Санжар Эралиев
Кыргызстанда карантин алынып, пандемияга каршы эрежелер жумшартылгандан тартып коронавирус жугузуп алгандар көп аныктала баштады.
Адистер коомдо ооруга кенебес мамиле күч алып кеткенине тынчсызданып, саламаттыкка көңүл бурууга чакырышууда. Ал арада түрмөдө отурган айрым жарандардын жакындары COVID-19ду жугузгандар жабык жайларда да бар болушу мүмкүн экенин айтып, маселеге көңүл бурууну суранышты.
Чектөөдөн кийинки өсүш
Илдетти жугузуп алгандар 18-марттан 28-майга 1594 кишиге жетти. Алардын 1066сы айыгып, 16 киши жашоо менен кош айтышты. Учурда ооруканада 512 бейтап жатат. Бул - Кыргызстанда илдет аныкталгандан берки жогорку көрсөткүч.
Бейтаптардын саны карантин эрежелери алынган соң, май айынын ортосунан бери көбөйдү. Айыккандарга караганда, оору жугузгандардын көбөйүшү жалпы медицина тармагына оорчулук келтирери айтылууда.
Дартка чалдыккандардын жарымынан көбү 30-64 жашта. Өспүрүмдөр 11%, балдар 6% түзөт.
- Ооругандардын 35% Бишкекте.
- Нарын облусуна 19%,
- Ош облусуна 15%,
- Жалал-Абад облусуна 13%,
- Чүй облусуна 11%,
- Ош шаарына 9%
- Баткен облусуна 2%,
- Ысык-Көл облусуна 1% туура келет.
Төрөт үйүндөгү тополоң
28-май күнү аныкталган 74 кишинин 34ү Ош шаардык төрөт үйүнөн чыкты. Алардын 15и медицина кызматкерлери, 14 эне жана беш ымыркай. Бул төрөт үйүндө мурда оору жуккан адам табылып, карантинге жабылган жана обсервация ачылган эле.
Оору жукту деп шек саналган энелер эки жолу тапшырган тесттери таза чыкканын белгилеп, обсервацияда жаңы туулган ымыркайды карап-багууга шарты жок экенин айтып даттанган видеону «T-Media» басылмасы жарыялады.
Ош шаардык мэриясынын социалдык өнүгүү бөлүмүнүн башчысы Салтанат Аманова аларды шарты жакшы обсервацияга которуу маселеси чечилип жатканын билдирди.
Жогорку Кеңештин мурдагы депутаты Дамира Ниязалиева соңку күндөрү дарт жугузуп алгандардын көбөйүшүн адамдардын карантинден соң эрежелерди кенебей койгонуна жана өкмөт түшүндүрүү иштерин жакшы жүргүзө албаганына байланыштырды:
«Эгер күнүгө ушинтип 50-70 кишинин тегерегинде аныктала берсе, кайра жаңы чечимдерди кабыл алыш керек. Кайра карантин киргизгенге болбойт. Бирок чектөөлөрдү жумшартууда кандай каталарга жол берилгенин тактап, ошого жараша кадам таштоо зарыл болуп турат».
Биринчи вице-премьер-министр Кубатбек Боронов вирустун өлкөдө жайылышына каршы чараларды күчөтүүнү тапшырды. Штабдын 27-майдагы жыйынында ал обсервация, үй карантин эрежелерин, санитардык-эпидемиологиялык талаптарды бекем сактоо зарыл экенин айтып, шалаакылык менен ооруну жайылткандар жоопкерчиликке тартыларын эскертти.
Камактагылардын жакындары кабатыр
Чүйдүн Молдовановка айылындагы №27 колонияда отургандардын жакындары «Азаттыктын» социалдык түйүндөгү баракчалары аркылуу кайрылып, абакта коронавирус менен ооругандарга көңүл бурулбай жатканына даттанышты.
Атын жашыруун калтырууну каалаган аял ал жакта бир тууганы жаза өтөп отурганын, ондогон адам дене табы көтөрүлүп, санитардык бөлүмдө экенин билдирди.
Жаза аткаруу мамлекеттик кызматынын (ЖАМК) басма сөз катчысы Самат Калыков аны четке кагып, «чагым» деп сыпаттады жана жабык жайларда илдеттин алдын алыш үчүн медициналык даярдык жетиштүү экенин айтты.
Илдетке каршы республикалык штаб Кыргызстандагы түрмө кызматкерлеринин арасынан сегиз кишиден коронавирус чыкканын, төртөө айыгып, төртөө дарыланууну улантып жатканын билдирди.
Самат Калыков төрт бейтап №27 колониянын кызматкерлери экенин ырастады:
«Катуу ооруп, жатып калышкан жок. Изоляцияда жатышат. Дарттын коркунучтуу белгилери да аларда байкалган жок».
Акыйкатчынын абактардагы адамдардын укуктарын сакталышын көзөмөлдөө бөлүмүнүн башчысы Альберт Колопов бардык абактардан такай кабар алынып жатканын, олуттуу мүшкүл жок экенин белгиледи:
«Бизге да ар кандай кайрылгандар болду. Текшердик, азырынча оору жок деп ишенип турабыз. Белгилей кетчү нерсе - мындай жагдайда соттор айыпталуучулардын бөгөт чарасын камабагандай чечим чыгарышы керек. БУУнун да ушундай чакырыгы бар».
Дүйнөдөгү кырдаал
АКШдагы Жон Хопкинс университетинин маалымат базасы көрсөткөндөй, дүйнөдө коронавирус жуккандар 28-майда беш миллион 700 миңден ашты. Алардын 356 миңден көбү көз жумуп, эки миллион 362 миллиондон көбү айыкты.
Оору эң көп жуккандар АКШда, ал жакта илдетке чалынгандар бир миллион 700 миңге чамалады.
Бразилияда оору жуккандар 400 минден ашты, Орусияда 380 миңге жакын.
Британияда илдетке кабылгандар 268 миңден көп, Испания менен Италияда 230 миңден ашты.
Германия, Франция, Түркия, Иран, Индия жана Перу мамлекеттери да коронавируска чалдыккандар 100 миң кишиден ашкан өлкөлөрдүн катарын толуктайт.
Борбор Азия мамлекеттеринен Казакстанда 9576 адам COVID-19га чалдыгып, 4768 бейтап айыкты, 37 адам көз жумду.
Тажикстанда 3424 кишиден кишиден бул вирус аныкталды, алардын 1576сы айыкты, 47си каза болду.
Өзбекстанда 3396 адамда аныкталып, 2668и айыкты, 13ү жашоо менен кош айтышты.
Түркмөнстандын бийлиги «мамлекетте бул оору жок» деп келатат.