Соңку бир сутка ичинде эки өлүм катталганын Саламаттык сактоо министрлиги 25-майда кабарлады.
24-майда Жогорку Кеңештин мурдагы төрагасы, белгилүү коомдук жана саясий ишмер Мукар Чолпонбаев Бишкектеги жугуштуу илдеттер ооруканасында 70 жашында көз жумду. Ошол эле күнү Республикалык штаб коронавирус жуккан бейтап эки тараптуу пневмония, дем алуу жетишсиздиги жана башка бир катар өнөкөт оорулар өрчүп кеткенден көз жумганын кабарлады.
Мукар Чолпонбаев ооруканага 5-майда жаткырылган. 12-майда жандандыруу бөлүмүнө которулуп, жасалма дем алдыруучу аппаратка туташтырылган.
Коронавирус Чолпонбаевдин аялына да жуккан. Ал өткөн аптада ооруканадан айыгып чыккан.
Соңку суткада каза болгон экинчи адам – 67 жаштагы эркек бейтап. Ал Чүй облусуна караштуу Жайыл аймактык ооруканасында жаткан. Маркум тууралуу башка маалымат берилген жок.
Кыргызстанда коронавирус жуккандан кийин абалы начарлап, каза болгондордун саны 16га жетти.
Испаниянын Мадрид жана Барселона шаарларында 25-майдан тартып жоро-жолдош, тууган-урук менен жолугушууларга тыюу салган эреже жоюлду. Барлар менен ресторандардын жайкы террасалары кайра ачылды. Ортодогу эки метр аралыкты сактоо шарты менен пляждарга барууга уруксат берилди.
Италияда спорт залдар менен бассейндер иштей баштады. Бир катар аймактарда көңүл ачуучу жайлардын, мейманканалардын жана машинелерди ижарага бере турган жайлардын иши жанданды.
Чехияда башталгыч класстар үчүн мектептер кайра ачылды, көчөдө сөзсүз беткап кийиш керек деген талап жоюлду. Германия менен Грекияда ресторан, кафе жана башка кызмат көрсөтүүчү жайларды ачууга уруксат берди.
Украинанын ири шаарларындагы метро кайра иштей баштады.
Европанын бир топ өлкөлөрүндө соңку күндөрү коронавирус жуккан жана бул илдеттен каза болгон адамдар азайып жатат.
Шенген аймагындагы бир катар мамлекеттер 15-июндан тартып ички чек араларын ачышат. Европа Биримдигинин сырткы чек аралары да 15-июнга чейин жабылган, мындай чектөөнүн мөөнөтү дагы узартылабы же жокпу, азырынча белгисиз.
Дүйнө жүзүндө коронавирус жуккандар 5,5 миллион адамга жетип калды, өпкөнү сезгенткен илдеттен 345 миңден көп киши көз жумду.
Соңку күнү Москвада COVID-19 себеп болгон 41 өлүм расмий катталып, илдеттен каза болгон адамдардын саны эки миңден ашты.
Оору жаңыдан тогуз миң кишиде аныкталып, өлкөдө вирус жуккандардын саны 353 миңден ашты.
Орусия илдеттин жайылышы боюнча АКШ менен Бразилиядан кийинки эле орунда турат. Бразилияда ооруга чалдыккандардын саны 349 миң кишиден ашып, 22 миңден ашуун адам илдеттен көз жумду.
Москвадагы коронавирус боюнча маалымат борборунун башчысы Александр Мясников башка өлкөлөргө салыштырмалуу Орусияда коронавирустан өлгөндөрдүн төмөнкү көрсөткүчүн «орус керемети» деп атаган. Дарыгер бул «орус кереметинин» сыры ачылса, «дүйнө COVID-19га каршы дары табат» деп федералдык телеканалга айткан.
Буга чейин бир катар адистер менен дарыгерлер Орусияда каза болгондордун анык саны жашырылып жатканын айтып келишкен. Молекулярдык биолог Ирина Якутенко эч кандай «орус керемети» жок, өкмөт эсепти өзүнө ыңгайлаштырып жүргүзүп жатат деп эсептейт.
«Кээ бир өлкөлөрдө COVID аныкталган адам эмнеден каза болбосун, өлүмдүн себебин COVID-19 деп көрсөтүп жатышат, - деди ал. - Ушундай эле экинчи ыкма бар. Мисалы, бир адамда COVID-19 аныкталып, анан ал көп жылдык өнөкөт оорусунан же организми вирусту көтөрө албай инфаркттан каза тапса, өлүмдүн себебин инфаркт деп каттап коюп жатышат. Албетте, экинчи ыкманы колдонгондо, COVID-19дан өлүм аз катталат. Ошон үчүн азыр биз акыркы айларда каза болгондор боюнча жалпы маалымат чыкмайынча бир чечим чыгарууга шашылбашыбыз керек».
Кээ бир өлкөлөрдө COVID аныкталган адам эмнеден каза болбосун, өлүмдүн себебин COVID-19 деп көрсөтүп жатышат.
Ал арада Москвадагы Эпидемиология жана микробиология боюнча Улуттук изилдөөчү борбордун окумуштуулары коронавируска каршы вакцина ойлоп таап, өздөрү эмдөөдөн өткөнүн үч күн мурда айтып чыгышты.
«Алар өздөрүн коргоодон эмес, биринчи кезекте пандемия маалында илимий иштерин улантыш үчүн эмдөөдөн өтүштү», - дейт Николай Гамалей атындагы борбордун директору Александр Гинцбург.
Гинцбург жаңы вакцинаны канча кызматкер колдонгонун ачык айткан эмес. Бирок Саламаттык сактоо министрлиги калкты эмдөө июль айында башталарын ишенимдүү кабарлаган.
Орусиянын Илимдер академиясынын академиги, Вакцина боюнча Улуттук изилдөө университетинин илимий жетекчиси Виталий Зверев өтө шашылыш иштелип чыгып, клиникалык сыноодон өткөрүлө элек дарыны адамдарга колдонуу өтө коркунучтуу кесепеттерге алып келиши мүмкүн деп чочулаганын жашырган жок:
«Буга чейин мындай прецеденттер болгон. Полиомиелитке каршы иштелип чыккан вакцина башка ооруларды козгоп, эмдөө дароо токтотулган. Денге безгегине каршы жасалган вакцинадан жүздөгөн адамдар өлгөн. Ротавируска каршы вакцина да балдарда ичеги-карын ооруларын жараткан. Бул олуттуу нерсе. Бир топ убакытта гана аныкталчу кесепеттери болот. Организмге зыяндуулугу жок дегенде жарым жыл бою жаныбарларда изилдениши керек. Андан кийин ал жаныбарлардын органдарын ачып, кандай өзгөрүүлөр болгонун аныкташ керек. Ошондон кийин гана адамдарга колдоно баштаса болот».
Саламаттык сактоо министрлиги Орусияда коронавирустун жугуу темпи басаңдаганын билдирди. Оору көп катталган күндөрү вирус 10-11 миң кишиде аныкталып жаткан.
Орусия президент Владимир Путин да жалпысынан өлкөдө абал турукташканын айтып, бирок коронавирустун жайылышынын экинчи толкунуна даяр турууга чакырды.
Ал эми илдеттен айыгып, кызматына кайткан премьер-министр Михаил Мишустин орусиялыктарга чет өлкөлөрдө эс алуу менен саякаттоону токтотуп турууну сунуш кылды.
Акыркы күндөрү Кыргызстанда коронавирус табылгандардын көбү Бишкек шаарынын жана Нарын облусунун тургундары болуп жатат. Буга карантиндин жеңилдеши жана баш калаага чет жактан келип жаткан кыргызстандыктар себеп болгону айтылууда.
Маселен, 25-майда карата COVID-19 илдети жаңы табылган 30 адамдын тогузу Бишкек шаарында, бешөө Нарын облусунда катталды. Ушуну менен аталган илдетке чалдыккандар Чүй облусунда 619 адамга жетсе, 250 миңден бир аз ашыгыраак калкы бар Нарын облусунда эле 272 кишиге жукту.
25-майда саламаттык сактоо министринин орун басары Нурболот Үсөнбаев өлкөдөгү соңку кырдаал тууралуу буларды айтты:
«Бир суткада коронавирус жуккан эки бейтап каза болду. Бири - Бишкектеги Инфекциялык ооруканада - Жогорку Кеңештин мурдагы төрагасы Мукар Чолпонбаев (70 жашта). Экинчиси - Чүй облусуна караштуу Жайыл районунун бириккен аймактык ооруканасында - 67 жаштагы эркек бейтап. Кыргызстан боюнча бир сутка ичинде 12 бейтап айыгып чыкты».
Буга чейин Саламаттык сактоо министрлиги май айынын соңунда Кыргызстанда оору басаңдай турганын билдирген болчу. Бирок коронавирустун жаңы очогу улам бир жерден табылып жатат. Вирустун мындан аркы көбөйүшүнө же азайышына байланыштуу атайын эксперттик топ талдоо жүргүзүүдө.
Ушул күндөрү Нарында эпидемиологиялык абал оор деп бааланып жатат. Облустук бийлик кырдаал оңолбосо, Нарын шаарына карантин режимин киргизүүнү караштыра турганын билдирүүдө. Ошентсе да көчөдө элдин аягы суюлбай, базарларда беткап тагынбай, бейкапар жүргөндөр арбын. 24-майда Орозо айт майрамында нарындыктар бири-бирине конокко барып эле айттап жүргөнү байкалды.
Нарын шаарынын тургуну Саламат Жангазиев коронавируска байланыштуу элдин кайдыгер мамилеси ооруну жайылтып жатат деген пикирде.
«Көңүл бурбай жатабыз. «Вирус жок» деген сөздөргө көпчүлүк ишенип алды. Эми мындай боло берсе ооруну токтото албай калабыз», - деди ал.
10-майда өлкө боюнча өзгөчө абал режими алынган кезде жергиликтүү бийлик Нарын облусунда абал турукташып калганын билдирген болчу. Бирок андан бери Нарын шаарында коронавирус жуккандар көбөйүп, эки очогу табылды. Бири - Нарын облустук ички иштер башкармалыгы, экинчиси - Нарын облустук төрөт үйү болду.
Ак-Талаа районунда катталган COVID-19 илдетинин 18 учуру мына ушул төрөт үйүнөн чыгып барган бир аялдан тараганы белгилүү болду.
Өкмөттүн Нарындагы өкүлү Эмилбек Алымкулов облуста болуп жаткан кырдаал тууралуу маалдымат берди:
«Акыркы учурда Нарындан чыгып жаткан коронавирус илдетинин жаңы учурлары - буга чейин төрөт үйүндө жугузуп алган адамдар менен байланышта болгондор. Анткени төрөт үйүндөгү бардык медкызматкерлерден жана ошол кезде ооруканада жаткан бейтаптардын жакындарынан жалпысынан 1000ден ашык анализ алганбыз. Көбү таза чыкты. Кырдаал көзөмөлдө турат. Тыштан жугузуп келген жаңы учурлар катталган жок. Азыр коронавирус жуккан адамдар менен байланышта болгондорду тактап алсак, андай кийин тазаланып чыкканга мүмкүнчүлүк түзүлөт. Ал эми азыр шаардагы элдин баскан-турганын чектей албайбыз. Алар ансыз деле 2,5 ай карантинде жатты. Бир топ ишкерлер зыянга учурады. Ошондуктан бул кырдаалдан элге түшүндүрүү иштерин жүргүзүү менен чыгып кетебиз деп ишенип турабыз».
Элдин кайдыгер мамилеси оболу дарыгерлерди кыйнап жаткан экен. Адистер элдин мындай мамилеси вирустун жайылышына шарт түзүп жатканын байма-бай айтып эле келатышат. Алар эгер оор абалдагы бейтаптар көбөйүп кетсе медициналык жабдуу жетишсиз болорун, аларды дарылоо оорчулукка алып келерин белгилешет. Адистер элдин баскан-турганын чектеш керек деп жатышат.
Ат-Башы райондук ооруканасынын башкы дарыгери Илим Бейшеналиев мындай деди:
«Коронавирустун айынан башка оорулар каралбай калды. Сокур ичеги болгондор, колу-бутун сындырып алгандар кыйналып жатышат. Нарынга же башка ооруканаларга убара болуп барууга аргасыз болушууда. Бара албай үйүндө кыйналып жатканы канча? Азыр эл ооруга олуттуу мамиле кылбаса болбойт. Мисалы, биздин ооруканага коронавирус жуккан, оор акыбалдагы он бейтап келсе, ИВЛ аппараттарыбыз жетпей калат. Керек болсо медкызматкерлер аларды тейлей да албай калат».
Коронавирус коркунучуна байланыштуу Кыргызстандын айрым аймактарында март айынын аягында өзгөчө абал режими жарыяланып, коменданттык саат киргизилген. Бул эреже 11-майдан тартып токтоду, бирок өзгөчө кырдаал режими уланууда.
Карантин режиминде киргизилген чектөөлөр бара-бара алынып жатат. Коронавирус коркунучуна байланыштуу Бишкекте марттын соңунда токтогон коомдук транспорт 25-майдан тартып иштей баштады. Дарыгерлер COVID-19 эл көп топтолгон жерде тез тарай турганын белгилеп жүрүшөт.
Саламаттык сактоо министрлигинин Оорулардын алдын алуу, профилактикалык медицина борборунун вирусологу Зуридин Нурматов оорудан сактануунун эрежелерин кеп кылды:
«Коомдук транспортко түшкөндө сөзсүз беткап тагыныш керек. Эгер мүмкүнчүлүк болсо аралыкты сактоо зарыл. Анткени бул оорунун таркап кетүү коркунучу дагы эле бар. Карантин менен кошо оору да токтоп калган жок. «Мен ооруган жокмун, мага жукпайт» деген ойдон алыс болуш керек. Мен элге дагы бир жолу эскертким келет. Коронавирус алгач Кытайдын Ухань шаарынан чыкканда Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун адистери «коронавируска чалдыккан адамдардын 20% илдет жугузуп алганын өздөрү деле байкабай калышы мүмкүн. Бирок алар башкаларга жугузуп жүрө беришет» деп айтышкан. Андан кийин деле Европада АКШда бир катар изилдөөлөр жүрдү. Ошондуктан мен жалпы эле медиктердин, өкмөттүн, республикалык штабдын айткандарын уккула деп чакырам».
Жалпысынан 25-майга карата Кыргызстанда коронавирус 1433 адамдан табылды, алардын ичинен 16 бейтап кайтыш болду, 992 бейтап айыгып чыкты.
Жалпысынан бул илдетке чалдыккан медицина өкүлдөрүнүн саны 280 кишиге жетти, алардын 231и айыккан.