Ал согушкерлер жанкечтиликке даярдап жатканын, өзүн курмандыкка чалуу кезеги жакындап калганын баса белгилеген.
Тажикстандык Маржона Аланазарова аттуу 27 жаштагы келин 2014-жылдын сентябрында үч баласы менен Москвада жашаган таэжесиникине келип, тигүү ишканасына жумушка кирет. Бирок Тажикстанда калган күйөөсүнө эч ооз ачпастан, быйыл сентябрдын башында Сирияга жол тартат. Үч баласын болсо Москвадагы таэжесине калтырат.
"Жанкечтиликке барчу кезек келатат"
Ошентип Маржона “Ислам мамлекети” экстремисттик тобунун катарына кошулгандан көп өтпөй, 15-сентябрда интернеттеги “Одоклассники” социалдык тармагы аркылуу күйөөсү менен байланышып, тезинен эптеп Тажикстанга алып кетүүнү, болбосо согушкерлер аны жанкечтиликке даярдап жатканын айтат.
Тажикстандын Шахритус районунда жашаган анын күйөөсү Фарух Аланазаров аялы Сирияга азгырылып кеткенин билген соң жергиликтүү бийликке кайрылат. Ал Шахритуста зер дүкөнү бар экенин, үй-бүлөсүндө сырттан жумуш издеп кетүүгө эч кандай муктаждык болбогонун, аялы Москвадагы эжесиникине барам деп туруп алгандыктан аргасыздан макул болуп, балдарын кошо жөнөткөнүнө токтолду:
- Ал былтыр Москвага кеткен эле. Таэжесиникине баргандыктан мен ага ишенген элем. Ошол жакта жүрүп Сирияга азгыргандардын торуна чалдыгыптыр. Ага жакшы төлөнгөн жумуш убада кылышкан экен. Азыр балдарым мени менен үйдө.
Фарух ошондой эле аялы өзү менен чогуу жүргөн бир аял жанкечтилик чабуул жасап мерт болгонун, эми анын кезеги жакындап калганын айтып, жан соога сураганын кошумчалады. Тажик бийликтери ага Москвадан балдарын алып келүүгө жардам бергени менен аялын кайтарып келүү өтүнүчүнө эч кандай убада берген эмес.
Аталган райондун акимчилиги 27 жаштагы Маржона Аланазарованын чын эле Сирияда жүргөнүн, азыр мекенине кайтып келген жети жаштагы чоң уулу Москванын бир мектебинде окуганын, беш жана эки жаштагы калган балдары бала бакчага барып турганын ырастады. Фарух Аланазаровдун өзүн Мавжуда деп тааныштарган бир кошунасы мындай кабарга аң-таң болуп турганын жашырган жок:
- Кошунабыз өздөрүнө тың, байгер үй-бүлөлөрдүн бири. Биринен-бири татынакай, үч баласы да бар. Маржона Сирияга кантип кетип калганына жана анын бул кылыгына аябай таң калып турабыз.
Шахритус райондук прокуратурасынан болсо Маржона Аланазарованын туугандары суралып, бардык документтери топтолгонун, азырынча мындан ашык маалымат бере албастыгын билдиришти.
Бирок райондук бийликтин жаштар иши, спорт жана туризм боюнча бөлүмүнүн адиси Муродбек Давлатов бул аял интернет аркылуу күйөөсүнөн жардам сурап кайрылганынан кабары бардыгын айтат:
- Ал “Одноклассники” сайты аркылуу бул жакта калган күйөөсү менен байланышып, эптеп алып кетпесең болбойт деп жалынып жалбарыптыр. Жанында жүргөн бир тажик аял жанкечтиликтин курмандыгы болгонун, кийинки кезек аныкы экенин да айтыптыр.
Бирок райондук бийликтин өкүлү Маржонанын сөзүнө таянып айтып жаткан жанкечтиликке барган тажик аял тууралуу башка эч кандай маалымат жок.
Расмий маалыматтарга караганда, Тажикстандын Шахритус районунан 20 чакты тургуну Сирия менен Ирактын бир канча бөлүгүн ээлеп алган “Ислам мамлекети” экстремисттик тобунун катарына кошулуп кеткен. Алардын ичинен Парвиз Набиев менен Мавзуна Мурзаева аттуу эки тургун жарым жолдон – Түркиядан кайтарылган. Тажик бийликтери кийинчерээк аларды мунапыс менен бошоткон.
Бир үй-бүлөдөн сегиз жан Сирияда
Мунун алдында Тажикстанда бир эле үй-бүлөдөн сегиз жан Сириядагы согушка кеткени белгилүү болгон. Хатлон облусундагы Кубодиен районунда жашаган Шариф Ширбековдун үч уулу, бир келини жана төрт небереси акыркы бир жарым жыл ичинде биринин артынан бири Сирияга кетип калышкан. 60 жаштагы Шариф аксакалдын айтымында, алардын баары Орусия аркылуу кетишкен. Азыр ал балдарынан эч кандай кат-кабар жок. Ал Орусияда иштеп жүргөн балдары өзбекстандык мигранттардын торуна чалынган болушу мүмкүн деп боолголойт.
Ширбеков өзү өзбек тилдүү үй-бүлөдөн. Мына ушул тил жагынан жакындык балдарын Наманган менен Анжияндан барган өзбек мигранттары менен байланышууга түрткү берип, акыры алардын тузагына илинсе керек деп ойлойт.
Шариф аксакалдын 7 баласы – 5 уулу жана 2 кызы бар. Анын үч уулу азыр Сирияда. 30 жаштагы чоң уулу аялы менен төрт баласын да кошо ала кеткен. 25 жаштагы Абубакр менен 20 жаштагы Рахматулло деген уулдары өздөрү кетишкен.
“Азаттыктын” тажик кызматынын кабарчысы Шариф Ширбековдун үйүнө барган учурда Абубакрдын келинчеги пахта талаасында экен. Рахматуллонун аялы болсо үй түйшүгү менен алектенип жүрүптүр. Алар маектешүүдөн караманча баш тарткан.
Шариф аксакал болсо уулу Умар 8-кластты бүткөн соң, 15 жылдай мурда Орусияга иш издеп кетип, кийин Сирияга кетип калганын муңкана айтып орду:
- Ал бир канча жыл өзбекстандык мигранттар менен бир батирде чогуу жашап, намаз окуганды үйрөнөт. Кийин кимдир бирөөлөрдүн сөзүнө кирип, Сирияга кетиптир. Ал бир жолу телефондон сүйлөшкөндө бирөөлөр ага “бул дүйнө жалган, дүйнөнүн бардык мусулмандары чогула турган "Ислам мамлекетин" курабыз” деп айтып жатышканын, өзү да ошол жакка барууну самап жатканын айтты. Анан биз каршы болгонубузга карабай кетип калыптыр.
Шариф Ширбековдун айтымында, уулу Умар ошентип 2014-жылдын башында үй-бүлөсү менен Сирияга кетет. Эки айдан кийин кийинки уулу Абубакр, төрт айдан кийин дагы бир уулу Рахматулла агасынын артынан жол тартат. Рахматулло бирок агаларынан айырмаланып, Сирияга жихадга кетип жатканын ачык айтат.
“Уулум, андай кылба, энең бул жакта көз жашы токтобой калды, жаш аялың менен кичинекей кызыңды ойло дегениме карабай, агаларым чакырып жатат деп кетип калды” дейт зар какшаган ата.
Азыр эми ал балдарынан эч кандай кабар жок. Сирияга кеткен бул үч бир туугандын тең жогорку билим жок эле, армияга да барган эмес. Орусияда алар негизинен курулушта иштеп, көчө шыпырып жан бакчу.
60 жаштагы ата өзү айдоочу болуп иштейт. Бирок тапканы айдан айга араң жетерин, Сирияга кеткен эки баласынын үй-бүлөсүн багуу да анын мойнуна түшкөнүн айтат. Кемпири болсо балдары Сирияга кеткен соң ооруга чалдыгып, азыр такай дарыгерлердин көзөмөлүндө. Эми бул ата-эне Сирияга кеткен балдары аман-эсен келишин Кудайдан тиленип, үмүттүү жол карап отурушат.
Өлкө бийликтери болсо Сирия менен Ирактын бир канча бөлүгүн ээлеп алган, өздөрүн “Ислам мамлекети” деп атаган экстремисттик топтун курамына тажик жарандары да кошулуп жатышына катуу кабатыр.
Жогоруда сөз болгон Шариф Ширбеков жашаган Кубодиен районунун бийлиги аймактын 10 тургуну азыр Сириядагы согушка катышып жүргөнүн, айрымдары үй-бүлөсү менен кошо кеткенин билдирди. Тажикстан боюнча жалпысынан беш жүздөн ашуун жаран Сирия менен Ирактагы согушка кеткени, алардын 200 чактысы туулган жеринен миңдеген чакырым алыстагы ошол араб өлкөлөрүндө сөөгү сөпөт болгону буга чейин расмий кабарланган.
