Ынтымак курултайы март айында, Нооруз майрамы менен катарлаш өткөрүлөрүн, ага өлкөдөгү баардык жамааттардын өкүлдөрү, абройлуу инсандар топтолорун айткан президент К.Бакиев, аталган жалпы улуттук акыл кеңеши болчу жыйынга баш-аягы 750 делегат кирерин айтты.
Ынтымак курултайына 441 айыл округунан жана 18 шаардан бирден делегат, райондук жана облустук маанидеги 23 шаардын ар биринен үчтөн делегат, Бишкек шаарынан он жана Ош шаарынан жети делегат жергиликтүү курултайлар аркылуу шайланып келишмекчи.
Андан тышкары Ынтымак курултайына чет жактагы эмгек мигранттарынан 35 делегат, диний конфессиялардан 20 делегат шайланып келмекчи. Ал эми курултайдын 150 делегаты президенттин квотасы аркылуу маданий, коомдук жана илимий ишмерлерден, бизнесмендерден турмакчы.
Ынтымак курултайы тууралуу айтып жатып президент К.Бакиев буларга токтолду:
- Көчүрүп алгыдай даяр чечимдер эч жерде жок. Ошондуктан, элибиздин акыл-ою менен тажрыйбасына гана таянуу керек. Бизге демократия түспөлүндөгү декоративдик орган керек эмес. Бизге жагдайды калыс талдоо жана ар түркүн социалдык, этникалык топтордун ачык-айкын баарлашуусу керек.
Т.Акеров: Кийинки президенттик шайлоого даярдык
Саясий серепчи Табылды Акеровдун пикиринде, аталган курултайдын түптөлүшү кийинки президенттик мөөнөткө кам көрүүдөн кабар берип турат. Аталган курултай аркылуу жер-жерлердеги уруулардын лидерлерин, таасирлүү адамдарды, акчалуу бизнесмендерди колго алуу максаты жаткандай. Адистин пикиринде, ал гана эмес Ынтымак курултайы убагында Түркмөнстанда түзүлгөн Халк Маслахатындай (Элдик кеңеш) эле роль ойноп калуусу да мүмкүн:
Табылды Акеров- Карап көргүлө. Буга чейин эмнелер болду? Экономикалык тармактын бардыгы бир түзүмгө, Өнүктүрүү агенттигине баш ийип калды. Банк системасында “АзияУниверсалБанк” негизги ролду ойноп калды. Мына эми Ынтымак курултайы 23-мартта чакырылган турат. Муну кандайдыр бир деңгээлде саясий жактан коомду бир колго алуу аракети десек болот.
Мындайча айтканда, буга чейин болуп көрбөгөндөй коомдук түзүлүштүн түспөлүшү пайда болууда. Ушундай түзүм буга чейин Түркмөнстанда курулган.
Андан тышкары Т.Акеровдун божомолунда, парламенттин бир катар ыйгарым укуктары Ынтымак курултайына берилиши мүмкүн. Кайрылуусунда деле президент ошого кыйытып жаткандай.
Курултайдын мүчөлөрү - айтканды эки кылбаган адамдардан куралары турган иш экендигин айткан Т.Акеров, жаңы президенттик мөөнөт К.Бакиевдин өзүндө же үй-бүлө мүчөлөрүнүн биринде сакталып калгандан кийин Ынтымак курултайы таркатыларын болжойт.
Ж.Жоробеков: Түпкүлүгүбүзгө кайрылуу, ал жактан жакшы нерселерди алуу...
Ал эми саясий илимдердин доктору, профессор Жолборс Жоробековдун пикиринде, 20 жылга жакын убактан берки жүргүзүлгөн саясат, батыштын өнүгүү моделдерин алуу анчалык натыйжалуу болбостугун көрсөттү. Ошентип ушул мөөнөт кыргыз элинин илгерки тарыхына, түпкүлүгүнө кайрылууга, ал жактан жакшы нерселерди алууга үйрөтүүдө:
- Башкаруу системабыз, ишигылса бардыгы батыштын формасында келатпайбы. Ошондуктан, менин оюмча ушул жыйырма жылдык кичинекей тарыхыбыз - мурдагы тарыхыбызга кайрылып, мурдагы тарыхтагы жакшынакай нерселерди алымча-кошумчасы менен алуу керек деген максат менен, президент ушул Ынтымак курултайын түзүп атат деп ойлойм.
Эми демократия деле ар түрдүү да. Айталы, Малайзия, Индонезия, Сингапур деле өздөрүн демократиялуу мамлекетпиз дешет. Ошол эле учурда батыш өлкөлөрү ошондой дешет.
Президент өз кайрылуусунда айткандай, Ынтымак курултайы мамлекеттик маанидеги чечимдерди кабыл алууда, тагдыр чечер маселелерди кароодо чогула турчу жалпы улуттук акыл кеңеши болмокчу.
Талдоочулар аталган курултай, убагында түркмөнбашы Сапармурат Ниязов түзгөн Халк Маслахатына окшоп турганын белгилешүүдө.
Айта кетсек, Түрмөнстандын Халк Маслахаты 1992-жылы ошондогу түркмөн президенти Сапармурат Ниязовдун демилгеси менен түзүлүп, элдик бийликтин жогорку органы катары конституциялык орган болуп калган. Халк Маслахатынын жыйындарында кабыл алынган чечимдер түркмөн парламенти менен өкмөтүнүн иштеринин негизин түзүп турган.
Халк Маслахаты С.Ниязовго “түркмөнбашы” деген ат берип, 1999-жылы аны өмүрү өткөнчө президент болуп калары тууралуу чечим кабыл алган. 2006-жылдын 21-декабрында түркмөнбашы жүрөгү кармап каза таап, анын ордуна президент болгон Гурбангулы Бердымухаммедов 2008-жылы Халк Маслахатын жоюп, мажилистин ыйгарым укуктарын кайтарган.
Ынтымак курултайына 441 айыл округунан жана 18 шаардан бирден делегат, райондук жана облустук маанидеги 23 шаардын ар биринен үчтөн делегат, Бишкек шаарынан он жана Ош шаарынан жети делегат жергиликтүү курултайлар аркылуу шайланып келишмекчи.
Бизге демократия түспөлүндөгү декоративдик орган керек эмес. Бизге жагдайды калыс талдоо жана ар түркүн социалдык, этникалык топтордун ачык-айкын баарлашуусу керек.
К.Бакиев
Андан тышкары Ынтымак курултайына чет жактагы эмгек мигранттарынан 35 делегат, диний конфессиялардан 20 делегат шайланып келмекчи. Ал эми курултайдын 150 делегаты президенттин квотасы аркылуу маданий, коомдук жана илимий ишмерлерден, бизнесмендерден турмакчы.
Ынтымак курултайы тууралуу айтып жатып президент К.Бакиев буларга токтолду:
- Көчүрүп алгыдай даяр чечимдер эч жерде жок. Ошондуктан, элибиздин акыл-ою менен тажрыйбасына гана таянуу керек. Бизге демократия түспөлүндөгү декоративдик орган керек эмес. Бизге жагдайды калыс талдоо жана ар түркүн социалдык, этникалык топтордун ачык-айкын баарлашуусу керек.
Т.Акеров: Кийинки президенттик шайлоого даярдык
Саясий серепчи Табылды Акеровдун пикиринде, аталган курултайдын түптөлүшү кийинки президенттик мөөнөткө кам көрүүдөн кабар берип турат. Аталган курултай аркылуу жер-жерлердеги уруулардын лидерлерин, таасирлүү адамдарды, акчалуу бизнесмендерди колго алуу максаты жаткандай. Адистин пикиринде, ал гана эмес Ынтымак курултайы убагында Түркмөнстанда түзүлгөн Халк Маслахатындай (Элдик кеңеш) эле роль ойноп калуусу да мүмкүн:
Мындайча айтканда, буга чейин болуп көрбөгөндөй коомдук түзүлүштүн түспөлүшү пайда болууда. Ушундай түзүм буга чейин Түркмөнстанда курулган.
Андан тышкары Т.Акеровдун божомолунда, парламенттин бир катар ыйгарым укуктары Ынтымак курултайына берилиши мүмкүн. Кайрылуусунда деле президент ошого кыйытып жаткандай.
Курултайдын мүчөлөрү - айтканды эки кылбаган адамдардан куралары турган иш экендигин айткан Т.Акеров, жаңы президенттик мөөнөт К.Бакиевдин өзүндө же үй-бүлө мүчөлөрүнүн биринде сакталып калгандан кийин Ынтымак курултайы таркатыларын болжойт.
Ж.Жоробеков: Түпкүлүгүбүзгө кайрылуу, ал жактан жакшы нерселерди алуу...
Ал эми саясий илимдердин доктору, профессор Жолборс Жоробековдун пикиринде, 20 жылга жакын убактан берки жүргүзүлгөн саясат, батыштын өнүгүү моделдерин алуу анчалык натыйжалуу болбостугун көрсөттү. Ошентип ушул мөөнөт кыргыз элинин илгерки тарыхына, түпкүлүгүнө кайрылууга, ал жактан жакшы нерселерди алууга үйрөтүүдө:
- Башкаруу системабыз, ишигылса бардыгы батыштын формасында келатпайбы. Ошондуктан, менин оюмча ушул жыйырма жылдык кичинекей тарыхыбыз - мурдагы тарыхыбызга кайрылып, мурдагы тарыхтагы жакшынакай нерселерди алымча-кошумчасы менен алуу керек деген максат менен, президент ушул Ынтымак курултайын түзүп атат деп ойлойм.
Эми демократия деле ар түрдүү да. Айталы, Малайзия, Индонезия, Сингапур деле өздөрүн демократиялуу мамлекетпиз дешет. Ошол эле учурда батыш өлкөлөрү ошондой дешет.
Ж.Жоробеков
Президент өз кайрылуусунда айткандай, Ынтымак курултайы мамлекеттик маанидеги чечимдерди кабыл алууда, тагдыр чечер маселелерди кароодо чогула турчу жалпы улуттук акыл кеңеши болмокчу.
Талдоочулар аталган курултай, убагында түркмөнбашы Сапармурат Ниязов түзгөн Халк Маслахатына окшоп турганын белгилешүүдө.
Айта кетсек, Түрмөнстандын Халк Маслахаты 1992-жылы ошондогу түркмөн президенти Сапармурат Ниязовдун демилгеси менен түзүлүп, элдик бийликтин жогорку органы катары конституциялык орган болуп калган. Халк Маслахатынын жыйындарында кабыл алынган чечимдер түркмөн парламенти менен өкмөтүнүн иштеринин негизин түзүп турган.
Халк Маслахаты С.Ниязовго “түркмөнбашы” деген ат берип, 1999-жылы аны өмүрү өткөнчө президент болуп калары тууралуу чечим кабыл алган. 2006-жылдын 21-декабрында түркмөнбашы жүрөгү кармап каза таап, анын ордуна президент болгон Гурбангулы Бердымухаммедов 2008-жылы Халк Маслахатын жоюп, мажилистин ыйгарым укуктарын кайтарган.
