У.Барктабасов деген ким?
Урмат Барктабасов - көпчүлүк үчүн табышмактуу фигура. Ал 1963-жылы 15-сентябрда Балыкчыда төрөлгөн. 1985-жылы Фрунзе (азыркы Бишкек) шаарында Политехникалык институтту бүтүрүп, жол куруучу деген кесипти алып чыккан.
Өзүнүн өмүр-баянында ал 1990-жылдан тарта бизнес кыла баштаганын, 1991-жылы эле долларлуу миллионерге айланганын, ошондон бери миңдеген кыргызстандыктарды бутуна тургузганын айтат. 1995-жылы ал Жогорку Кеңештин депутаттыгына ат салышып, бийликтин кысымынан улам Казакстанга качканын, бирок ал жакта да ийгиликтүү ишкерлик кылып кеткенин, 1999-жылы кайра Кыргызстанга келип, “Кыргызгаз” мамлекеттик ишканасын башкарганын, 2003-жылы Казакстандагы “Астанаэнергосервис” мамлекеттик холдингин жетектегенин баса белгилейт.
У.Барыктабасов өзүн таанытууда гезит-журналдардан башка Facebook, Twitter сыяктуу интернеттеги социалдык тармактарды да кеңири пайдаланып келет.
А.БекназаровОшентсе да анын кандай жол менен байыганы бүдөмүк экенин жана шек туудурарын айткандар бар. Анын Кыргызстандагы жана чет элдеги ийгиликтери тууралуу өзү жана партиясы тараткан маалыматтардан башка эч кандай маалыматтын жоктугунун өзү эле шек санатпай койбойт дешет. Маселен “БЭК” партиясынын лидери Азимбек Бекназаров мындан 2-3 жыл мурда эле У.Барыктабасовго каршы бир катар кылмыш иштери бар экенин айткан болчу. Ал эми Казакстандын Экономикалык жана коррупциялык кылмыштарга каршы күрөшүү агенттиги У.Барыктабасовго издөө жарыялады. Анын изделип атканын www.finpol.kz интернет сайтында көрүүгө болот.
“Интербилим” борборунун жетекчиси Асия Сасыкбаеванын айтымында, У.Барктабасовдун Казакстандын жараны болуп туруп Кыргызстанда курултай уюштурам дегени, аткарылгыс талаптарды коюп атканы, 7-апрель же июндагы коогалаңда элге жардам бергендин ордуна эми бийликти тартып алууга умтулганы - анын кандай адам экендигинен кабар берет.
А.Сасыкбаева
У.Барыктабасов алгачкы жолу 2005-жылдагы президенттик шайлоонун алдында коомчулукка белгилүү болуп, президенттикке талапкер катары кыска аралыкта тааныла алган. Акчанын күчү менен шайлоо алдында кымбатка бааланган түрдүү кампанияларды уюштуруп, бир катар саясатчыларды өзүнө имерген. Бирок анын Казакстандын жараны экендиги аныкталып, Борбордук шайлоо комиссиясы аны президенттикке талапкерлер тизмесинен алып салган. 2005-жылдын 17-июнунда анын тарапкерлери митинг өткөрүп, өкмөт үйүнө кирип барышкан. Натыйжада күч органдары аларды кууп таркатып, У.Барктабасов өзү өлкөдөн качып кеткен. Ага карата “мамлекеттик төңкөрүш уюштурууга аракет кылган”, “куралдарды мыйзамсыз сактаган” деген сыяктуу айыптар тагылып, кылмыш иши козголгон.
7-апрелде К.Бакиевдин бийлиги кулап, 13-июнда түштүктө коогалаң болуп аткан маалда ал Бишкекке кайрадан кайтып келип, ошондон бери Балыкчы шаарында жаткан.
5-август: У.Барктабасовду кармоо операциясы!
У.Барыктабасовду кармоо операциясы. 05.08.2010 Ошентип 5-августка пландалган “Мекен туу” партиясынын лидери У.Барыктабасовдун Бишкектеги курултайы болбой калды. Аталган курултайга чейин “5-августта бийлик алмашат экен”, “баш-аламандык болот экен” деген сыяктуу кеп сөздөр таркап, өлкөнүн күч органдары Бишкекке кирген чоң жолдордун баарын катуу кайтарып, жалпы тогуз өткөрмө бекеттерин коюшкан. 5-августта саат эртең мененки 10:00дө Балыкчы шаарынан ондогон жеңил унааларга, кичи жана ири автобустарга түшкөн миңге жакын У.Барыктабасовдун тарапкерлери Бишкекти көздөй чыгышкан. Ал арада Бишкектеги Горький атындагы гүл бакта 2000 чамалуу адам топтолуп, курултайды баштоо үчүн У.Барыктабасовду күтүп калышкан.
Өлкөнүн күч органдары болсо Бишкектин кире беришиндеги Ново-Покровка айылынын жанында Балыкчы-Бишкек жолун тосуп, аскердик унааларды, атайын бөлүктөрдүн аскерлерин, милицияны жолго тизип койду. Балыкчыдан келаткан У.Барыктабасовдун авто колоннасы аталган тосмого келип такалып, бийлик өкүлдөрү аларды тынч таркатуу боюнча сүйлөшүүлөрдү башташты.
Т.ТургуналиевСүйлөшүүгө түштөн кийин президенттин саясий иштер боюнча кеңешчиси, Убактылуу өкмөттүн мүчөсү Топчубек Тургуналиев келип, жарым саатча У.Барыктабасов менен сүйлөшүү жүргүздү. Сүйлөшүүдөн кийин Т.Тургуналиев “Азаттыктын” суроолоруна жооп берип, К.Барыктабасов бийликке үч талап койгонун билдирген. Биринчиси, токтоосуз түрдө премьер-министр болуу, экинчиси, ага карата козголгон кылмыш иштерин дароо жабуу, үчүнчүсү, курултайга тоскоол болбоо талабы. Мындай талаптарды анын Бишкек шаарына чогулган тарапкерлери да айтып турушту.
“Мекен туу” партиясынын негиздөөчүсү менен Бишкек шаардык ички иштер башкы башкармалыгынын жетекчиси Зарылбек Рысалиев да сүйлөшүү жүргүзүүгө аракет кылды. Бирок аталган сүйлөшүүлөр натыйжасын бербей, жолду ачууну талап кылгандар түш оой тосмодо турган күч органдарын таш менен ургулай башташты. Жыйынтыкта алар толугу менен кууп-таркатылып, курултайчыларга каршы көздөн жаш агызчу газ, кулак тундурган гранаталар колдонулду.
Күч органдары болсо У.Барктабасов менен кошо 27 адамды кармап, алардын жанынан автоматтар, тапанчалар, мылтыктар, гранаталар, ок-дарылар чыкты. Ошентип апта башынан бери бийликтин тынчын алып, “5-август күнү бийликти тартып алат” делип аткан У.Барктабасовду кармоо операциясы ишке ашты.
5-август күнү бийликти басып алуу пландалганбы?
5-августка чейин эле күч структураларынын жетекчилери У.Барктабасовдун Бишкектеги курултайы учурунда баш-аламандыктар уюштурулушу мүмкүн экенин айтып, даярдыктарды көрө башташкан. Башкы прокуратура болсо У.Барктабасов алты жолу тергөөгө келбей койгонун айтып, соттун санкциясы боюнча ага издөө салынганын билдирген. Санкциянын негизинде Балыкчыдагы “Мекен туу” партиясынын штабына барган милициянын үч кызматкеринин кызматтык куралдарын У.Барктабасовдун адамдары 4-август күнү тартып алышкан.
5-август күнү кечке жуук ал кармалгандан кийин президент Роза Отунбаева баштаган күч органдарынын жетекчилери маалымат жыйынын өткөрдү. Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик кызматынын төрагасы Кеңешбек Дүйшөбаевдин айтымында, У.Барктабасов тынч курултай өткөрөм демиш болуп бийликти күч менен басып алууну көздөгөн. Анын бул планын ишке ашырууну Бакиевдердин үй-бүлөсү каржылап турган:
- Курманбек Бакиевдин туугандарынын түздөн-түз байланышы бар. Каражаттар ошол жактан келген. Мындан үч күн мурда келген. Каражаттар бизге кайсы жол менен келгени, ким алып келип, кантип таратканынын бардыгы белгилүү. Биз бул боюнча иликтөө жүргүзүп атабыз. Анын бардыгы тергөө учурунда ачыкка чыгат.
Президент Р.Отунбаева да У.Барыктабасовдун жалгыз гана мүдөөсү – бийликке келүү болгонун ачыктады:
Р.Отунбаева- Шайлоого баралы деп турабыз, шайлоо жакшы өтсүн. Эл азыр кандай болот деп бизден да сурап атат. Биз коопсуздукту камсыз кылабыз. Андан кам санабай эле койгула. Анын өзү кылмышкер экени боюнча бизде иштери бар. Бул экинчи жолу ушундай жолго барып атат. Беш жыл бир жерде жүрдү, бир жактан учуп келип эле анан “бийлик мага арналган, мен бийликти алышым керек, отуруп калышым керек” десе эле биз аны алып келишибиз керекпи? Бийликти күч менен тартып алам деген аракеттерине биз ушундай жооп бергенибиз туура деп эсептейм.
“Мекен туу” партиясынын лидерлери бийлик коюп аткан айыптардын бардыгын четке кагып, 5-августта тынч курултай өткөрүүнү гана көздөшкөнүн айтышат. Аталган партиянын төрагасы Кенжалы Сарымсаковдун айтымында, 2005-жылы бийликтегилер У.Барыктабасовго каршы жасалма кылмыш ишин козгоп, аны жөн жеринен куугунтукка алышкан. Азыркы бийлик да партия лидери тууралуу туура эмес маалымат таратып, тынч курултайды каралады:
- Эмнеге бийлик дүрбөп, ушунчалык элди дүрбөлөңгө салып, “куралчан келет экен, тигинтет экен, минтет экен, басып алат экен” деп эфир аркылуу айтып атканы мени таң калтырып атат. Мен бул боюнча атайын маалымат жыйын өткөрүп айттым. Курултайда жөн гана кеңешелик, чогулуп элге айталык дегендей эле сөз болмок.
У.БарыктабасовУ.Барыктабасов өзү да 5-августтун алдында “Азаттыктын” суроосуна жооп берип, так талашпай эле элдин таламын талашып атканын, эл бүгүнкү күнү калыстыкка, адилеттикке муктаж болуп турганын айткан.
Башкы прокурордун милдетин аткаруучу Байтемир Ибраев билдиргендей, У.Барыктабасовго каршы Казакстанда да кылмыш иши козголгон. Бирок анын Кыргызстанда да кылмыш иштери болгондуктан азырынча аны өткөрүп берүү маселеси каралбайт:
- У.Барыктабасовдун Казакстандын жараны экени тууралуу массалык маалымат каражаттарына тарап кетпедиби. Бул маселе азыркы күндө биздин карообузда эмес. Бирок Казакстандын прокуратурасы тарабынан “У.Барыктабасов Казакстандын жараны, ал кылмыш жасаган. Эгер сиздер тарабынан кармалса, бизге кабар берип коюңуздар”,- деп айтылган Казакстан тараптын кагазы бизде бар. Биз эми аны кармадык. Бул маселени биз Казакстандын прокуратурасы менен дагы талкуулайбыз. Азырынча ал маселе жок. Биздеги кылмыш иштери боюнча тергөө жүрүшү керек. Андан кийин гана каралышы керек.
Эми У.Барыктабасовго каршы 2005-жылы козголгон кылмыш иштерине азыркысы кошулду. Азыр ага “бийликти күч менен тартып алууга аракет кылган”, “массалык баш аламандык уюштурган”, “куралдарды мыйзамсыз алып жүргөн” деген беренелер боюнча кылмыш иштери козголууда. Башкы прокурордун милдетин аткаруучу Б.Ибраев билдиргендей, мурда У.Барыктабасовдун жогорудагылардан башка да кылмыш иштери болгон. Эми прокуратура ошол кылмыш иштерди да кайра карап, ачуусу мүмкүн.
Т.Акун
Кыргызстандын Акыйкатчысы Турсунбек Акун У.Барыктабасовдун кармалышы боюнча билдирүү таратып, күч органдары анын укуктарын тебелегенин айтат. Акыйкатчы өз билдирүүсүндө У.Барыктабасовдун токтоосуз түрдө премьер-министр болуу талабын, референдум жана парламенттик система тууралуу пикирлерин колдобой турганын, бирок 2005-жылы бийлик У.Барыктабасовдон корккондуктан ага бут тосушту деп эсептээрин, ошол себептүү Исмаил Исаков, Аликбек Жекшенкуловдор сыяктуу эле аны да актап койсо болмоктугун баса белгилейт.
Акыйкатчы ошондой эле К.Бакиев учурунда оппозиция Түп районунда курултай өткөрмөкчү болгонун эске салып, анда да күч органдары курултайды өткөртпөй койгонун, ошондогу оппозиционерлер деле жандарында курал алып жүрүшкөнүн белгилейт. Ошол себептүү 5-августтагы күч органдарынын аракети Акаев менен Бакиевдин маалындагыдан айырмасы жок болуп атканын билдирет.
Кантсе да чет жерлерде жашырынып жүрүп бийлик кулаган маалда пайда боло калчу, кыска аралыкта тарапкерлерин көчөгө чыгара койчу, өзүн улуттун бирден бир лидери атап жүргөн У.Барыктабасов кармалып, камакка алынды. Кыргызстанда, Казакстанда да бир катар кылмыш иштери козголуп, өтө олуттуу айыптар тагылган У.Барыктабасов бул жолу буйтап кетүүгө үлгүрбөдү. Кокус эле ири суммадагы каражат жең алдынан сунулуп кетпесе, жакын арада ал темир тордон чыкпай турган өңдүү.
Урмат Барктабасов - көпчүлүк үчүн табышмактуу фигура. Ал 1963-жылы 15-сентябрда Балыкчыда төрөлгөн. 1985-жылы Фрунзе (азыркы Бишкек) шаарында Политехникалык институтту бүтүрүп, жол куруучу деген кесипти алып чыккан.
Өзүнүн өмүр-баянында ал 1990-жылдан тарта бизнес кыла баштаганын, 1991-жылы эле долларлуу миллионерге айланганын, ошондон бери миңдеген кыргызстандыктарды бутуна тургузганын айтат. 1995-жылы ал Жогорку Кеңештин депутаттыгына ат салышып, бийликтин кысымынан улам Казакстанга качканын, бирок ал жакта да ийгиликтүү ишкерлик кылып кеткенин, 1999-жылы кайра Кыргызстанга келип, “Кыргызгаз” мамлекеттик ишканасын башкарганын, 2003-жылы Казакстандагы “Астанаэнергосервис” мамлекеттик холдингин жетектегенин баса белгилейт.
У.Барыктабасов өзүн таанытууда гезит-журналдардан башка Facebook, Twitter сыяктуу интернеттеги социалдык тармактарды да кеңири пайдаланып келет.
“Интербилим” борборунун жетекчиси Асия Сасыкбаеванын айтымында, У.Барктабасовдун Казакстандын жараны болуп туруп Кыргызстанда курултай уюштурам дегени, аткарылгыс талаптарды коюп атканы, 7-апрель же июндагы коогалаңда элге жардам бергендин ордуна эми бийликти тартып алууга умтулганы - анын кандай адам экендигинен кабар берет.
У.Барыктабасов алгачкы жолу 2005-жылдагы президенттик шайлоонун алдында коомчулукка белгилүү болуп, президенттикке талапкер катары кыска аралыкта тааныла алган. Акчанын күчү менен шайлоо алдында кымбатка бааланган түрдүү кампанияларды уюштуруп, бир катар саясатчыларды өзүнө имерген. Бирок анын Казакстандын жараны экендиги аныкталып, Борбордук шайлоо комиссиясы аны президенттикке талапкерлер тизмесинен алып салган. 2005-жылдын 17-июнунда анын тарапкерлери митинг өткөрүп, өкмөт үйүнө кирип барышкан. Натыйжада күч органдары аларды кууп таркатып, У.Барктабасов өзү өлкөдөн качып кеткен. Ага карата “мамлекеттик төңкөрүш уюштурууга аракет кылган”, “куралдарды мыйзамсыз сактаган” деген сыяктуу айыптар тагылып, кылмыш иши козголгон.
7-апрелде К.Бакиевдин бийлиги кулап, 13-июнда түштүктө коогалаң болуп аткан маалда ал Бишкекке кайрадан кайтып келип, ошондон бери Балыкчы шаарында жаткан.
5-август: У.Барктабасовду кармоо операциясы!
Өлкөнүн күч органдары болсо Бишкектин кире беришиндеги Ново-Покровка айылынын жанында Балыкчы-Бишкек жолун тосуп, аскердик унааларды, атайын бөлүктөрдүн аскерлерин, милицияны жолго тизип койду. Балыкчыдан келаткан У.Барыктабасовдун авто колоннасы аталган тосмого келип такалып, бийлик өкүлдөрү аларды тынч таркатуу боюнча сүйлөшүүлөрдү башташты.
“Мекен туу” партиясынын негиздөөчүсү менен Бишкек шаардык ички иштер башкы башкармалыгынын жетекчиси Зарылбек Рысалиев да сүйлөшүү жүргүзүүгө аракет кылды. Бирок аталган сүйлөшүүлөр натыйжасын бербей, жолду ачууну талап кылгандар түш оой тосмодо турган күч органдарын таш менен ургулай башташты. Жыйынтыкта алар толугу менен кууп-таркатылып, курултайчыларга каршы көздөн жаш агызчу газ, кулак тундурган гранаталар колдонулду.
Күч органдары болсо У.Барктабасов менен кошо 27 адамды кармап, алардын жанынан автоматтар, тапанчалар, мылтыктар, гранаталар, ок-дарылар чыкты. Ошентип апта башынан бери бийликтин тынчын алып, “5-август күнү бийликти тартып алат” делип аткан У.Барктабасовду кармоо операциясы ишке ашты.
5-август күнү бийликти басып алуу пландалганбы?
5-августка чейин эле күч структураларынын жетекчилери У.Барктабасовдун Бишкектеги курултайы учурунда баш-аламандыктар уюштурулушу мүмкүн экенин айтып, даярдыктарды көрө башташкан. Башкы прокуратура болсо У.Барктабасов алты жолу тергөөгө келбей койгонун айтып, соттун санкциясы боюнча ага издөө салынганын билдирген. Санкциянын негизинде Балыкчыдагы “Мекен туу” партиясынын штабына барган милициянын үч кызматкеринин кызматтык куралдарын У.Барктабасовдун адамдары 4-август күнү тартып алышкан.
- Курманбек Бакиевдин туугандарынын түздөн-түз байланышы бар. Каражаттар ошол жактан келген. Мындан үч күн мурда келген. Каражаттар бизге кайсы жол менен келгени, ким алып келип, кантип таратканынын бардыгы белгилүү. Биз бул боюнча иликтөө жүргүзүп атабыз. Анын бардыгы тергөө учурунда ачыкка чыгат.
Президент Р.Отунбаева да У.Барыктабасовдун жалгыз гана мүдөөсү – бийликке келүү болгонун ачыктады:
“Мекен туу” партиясынын лидерлери бийлик коюп аткан айыптардын бардыгын четке кагып, 5-августта тынч курултай өткөрүүнү гана көздөшкөнүн айтышат. Аталган партиянын төрагасы Кенжалы Сарымсаковдун айтымында, 2005-жылы бийликтегилер У.Барыктабасовго каршы жасалма кылмыш ишин козгоп, аны жөн жеринен куугунтукка алышкан. Азыркы бийлик да партия лидери тууралуу туура эмес маалымат таратып, тынч курултайды каралады:
- Эмнеге бийлик дүрбөп, ушунчалык элди дүрбөлөңгө салып, “куралчан келет экен, тигинтет экен, минтет экен, басып алат экен” деп эфир аркылуу айтып атканы мени таң калтырып атат. Мен бул боюнча атайын маалымат жыйын өткөрүп айттым. Курултайда жөн гана кеңешелик, чогулуп элге айталык дегендей эле сөз болмок.
Башкы прокурордун милдетин аткаруучу Байтемир Ибраев билдиргендей, У.Барыктабасовго каршы Казакстанда да кылмыш иши козголгон. Бирок анын Кыргызстанда да кылмыш иштери болгондуктан азырынча аны өткөрүп берүү маселеси каралбайт:
- У.Барыктабасовдун Казакстандын жараны экени тууралуу массалык маалымат каражаттарына тарап кетпедиби. Бул маселе азыркы күндө биздин карообузда эмес. Бирок Казакстандын прокуратурасы тарабынан “У.Барыктабасов Казакстандын жараны, ал кылмыш жасаган. Эгер сиздер тарабынан кармалса, бизге кабар берип коюңуздар”,- деп айтылган Казакстан тараптын кагазы бизде бар. Биз эми аны кармадык. Бул маселени биз Казакстандын прокуратурасы менен дагы талкуулайбыз. Азырынча ал маселе жок. Биздеги кылмыш иштери боюнча тергөө жүрүшү керек. Андан кийин гана каралышы керек.
Эми У.Барыктабасовго каршы 2005-жылы козголгон кылмыш иштерине азыркысы кошулду. Азыр ага “бийликти күч менен тартып алууга аракет кылган”, “массалык баш аламандык уюштурган”, “куралдарды мыйзамсыз алып жүргөн” деген беренелер боюнча кылмыш иштери козголууда. Башкы прокурордун милдетин аткаруучу Б.Ибраев билдиргендей, мурда У.Барыктабасовдун жогорудагылардан башка да кылмыш иштери болгон. Эми прокуратура ошол кылмыш иштерди да кайра карап, ачуусу мүмкүн.
Кыргызстандын Акыйкатчысы Турсунбек Акун У.Барыктабасовдун кармалышы боюнча билдирүү таратып, күч органдары анын укуктарын тебелегенин айтат. Акыйкатчы өз билдирүүсүндө У.Барыктабасовдун токтоосуз түрдө премьер-министр болуу талабын, референдум жана парламенттик система тууралуу пикирлерин колдобой турганын, бирок 2005-жылы бийлик У.Барыктабасовдон корккондуктан ага бут тосушту деп эсептээрин, ошол себептүү Исмаил Исаков, Аликбек Жекшенкуловдор сыяктуу эле аны да актап койсо болмоктугун баса белгилейт.
Акыйкатчы ошондой эле К.Бакиев учурунда оппозиция Түп районунда курултай өткөрмөкчү болгонун эске салып, анда да күч органдары курултайды өткөртпөй койгонун, ошондогу оппозиционерлер деле жандарында курал алып жүрүшкөнүн белгилейт. Ошол себептүү 5-августтагы күч органдарынын аракети Акаев менен Бакиевдин маалындагыдан айырмасы жок болуп атканын билдирет.
Кантсе да чет жерлерде жашырынып жүрүп бийлик кулаган маалда пайда боло калчу, кыска аралыкта тарапкерлерин көчөгө чыгара койчу, өзүн улуттун бирден бир лидери атап жүргөн У.Барыктабасов кармалып, камакка алынды. Кыргызстанда, Казакстанда да бир катар кылмыш иштери козголуп, өтө олуттуу айыптар тагылган У.Барыктабасов бул жолу буйтап кетүүгө үлгүрбөдү. Кокус эле ири суммадагы каражат жең алдынан сунулуп кетпесе, жакын арада ал темир тордон чыкпай турган өңдүү.
