Ысык-Көл: Президенттер көргөн этномаданият
«Орусиянын ордун Кытай ээлеши мүмкүн»
Орусия Украинага басып киргенден бери бир катар саясат таануучулар, байкоочулар Борбор Азия үчүн Москванын орбитасынан чыгуу үчүн ыңгайлуу учур жаралып жатканын айтып келишет. Ошол эле маалда Орусияга экономикалык жактан байланган, миллиондогон жарандары ал жакта иштеп жатканда ал өлкөлөр үчүн мындай кадам оңой-олтоң болбосун эскертишет. Тажикстандык эксперт Парвиз Мулложановдун пикири:
"Орусия Украинадагы согушка белчесине чейине батты. Албетте, региондогу позициялары кыйла алсырады. Бул тенденция мындан ары да уланмакчы. Москва азыр бир жагынан Батыш менен алпурушуп келатат. Экинчи жагынан кайсы бир деңгээлде Кытайдан көз каранды экенин да эстен чыгарбоо зарыл. Бул жерде Борбор Азия үчүн мүмкүнчүлүктөр ачылып, ошол эле маалда тобокелдиктер да жок эмес. Аймактагы өлкөлөрдүн баарынын Бээжинге карызы бар. Менимче, Орусиянын ордуна Кытай келет деген ыктымалдык абдан чоң".
Борбор Азия боюнча эксперт Темур Умаров бул жолугушууга көп үмүт артпаганын, сырткы көйгөйлөр Борбор Азия өлкөлөрүн бири-бирине эч качан жакындатпаганын белгилөө менен катар кандай болгон күндө да жолугушуп, сүйлөшүп турууну дайыма оң жышаан деп бааларын билдирди:
"Жолугушуп туруу дайыма жакшы көрүнүш. Беш өлкөнүн жетекчилери гана чогулуп жатканы бул - оң жышаан. Алардын позицияларына таасир эте алат деген үчүнчү тараптын жок болгону жакшы. Позициямды ачык билдирсем, ошол үчүнчү тарап эмне деп айтат деп сөздөрүн ылгап, тандап отурушпайт. Бой көтөрүп үстүнөн байкоо салып жаткан эч ким жокто аймактын ичинде эмне болуп жатканын аңдап-билүү үчүн бул жакшы мүмкүнчүлүк. Андан тышкары жергиликтүү элиталардын бири-бири менен жакындан таанышуусуна өбөлгө түзүлөт. Президенттер, алардын тар чөйрөсүнөн тышкары жыйынды даярдаган, координация кылган Тышкы иштер министрликтеринде, атайын кызматтарда иштегендер, дипломаттар, президенттердин аппаратынын өкүлдөрү өз ара жолугуп, таанышып, кызматташууга мүмкүнчүлүк алышты. Бул дагы символикалык болсо да, өзүнчө бириктирүүчү бир учур".
Президенттердин кездешүүсү 2020-жылы өтмөк, бирок пандемияга байланыштуу кийинкиге которулган жана былтыр саммитти Түркмөнстан уюштурган.
Бүгүн, 21-июлда Ысык-Көл облусунун Чолпон-Ата шаарында Борбор Азия мамлекет башчыларынын Консультативдик жолугушуусу өтөт. Чөлкөмдүн лидерлеринин саммитине катышуу үчүн Казакстан менен Өзбекстандын президенттери Касым-Жомарт Токаев жана Шавкат Мирзиёев Кыргызстанга 20-июлда келди. Түркмөнстан жана Тажикстандын президенттеринин келиши да күтүлүп жатат.
Өлкө лидерлери бейформал жагдайда жолугушуу өткөрүштү. Саммиттин алкагында чөлкөмдүн тышкы иштер министрлеринин жолугушуусу өтүп, аларды мамлекет башчы Жапаров кабыл алган.
Чолпон-Атада өтчү Борбор Азия лидерлеринин төртүнчү кеңешмесинде чөлкөмдүн беш мамлекети достукту, ынак кошуналыкты жана кызматташтыкты чыңдоо боюнча жаңы өнөктөштүк келишимине кол коеру күтүлүүдө.
Бул жыйын аймактагы үч өлкөдө адам өмүрлөрү кыйылган кандуу окуялар, Түркмөнстандагы бийлик транзити жана Орусия Украинага кол салгандан кийинки алгачкы кеңешме.
Иш-чара президент Садыр Жапаров үчүн көп сандагы чет элдик лидерлерди кабыл алган биринчи жолугушуу болот.
Жыйындын алкагында президент Садыр Жапаров айрым президенттер менен жекече жолугушары да айтылган.