Тергөөдө тонолгон акчанын суммасы 5 млн. 679 миң АКШ доллары экени да ачыкталды.
Бул арада ири суммадагы тоноочулук фактыларынын ачылбай калышы, ачылганда деле акчанын ээлерине кайтарылбагандыгы ишкерлерди кооптондурууда. Азырынча карактоо кылмышына милиция кызматкерлеринин катыштыгы да каралып жатат.
27-декабрда Ошто ири суммадагы акча менен кошо уурдалган адам Араван районунун аймагынан табылды. Маалыматка караганда, уурдалган адам "Асман тур" фирмасынын Руслан аттуу кызматкери болуп чыкты. Аны акчасы менен уурдаган адамдар Араван районунун аймагына таштап кетишкен. Учурда уурдалган адам сурак берип жатат. "Асман тур" нак акчаларды жеткирүү менен алектенген фирма экени айтылууда.
Ош облустук ички иштер башкармалыгынын маалымат кызматынын башчысы Жеңиш Аширбаев:
- Аэропортко кирүүчү жерге, VIP залдын жанына ишкерлер өзүнчө бөлмө жасатып алышкан экен. Ал жердеги видео тасмалар алынып, тергөөгө өткөрүлүп берилди. Бул боюнча иликтөөлөр жүрүп жатат. Каракталган акчанын суммасы 5 млн. 969 миң АКШ доллары экендиги аныкталды.
Адистердин айтымында, ири суммадагы накталай акчаны эч кандай салыксыз алып чыгууга биздин өлкөдө жол берилет. Бул үчүн декларация толтурулат. Ал декларация башка өлкөнүн чек арасынан эркин өтүү максатын көздөйт. Муну менен ишкерлер салыктан качуу үчүн өз өмүрлөрүн тобокелге салып болсо да, акчаны банк аркылуу которбой баштыкта көтөрүп жүрүшөт. Ош шаарындагы саясат таануучу Абжапар Аккулов муну кыргыз мыйзамдарынын кемчилиги деп эсептейт.
- Салыктан жашырынуу деген болуп эле келген. Адатта акчаны банк аркылуу которгондо ар түрдүү салымдар алынат. Кыргыз мыйзамдарында акчаны өлкөдөн-өлкөгө накталай алып жүрүүгө мыйзам аркылуу укук берилгени менен, экинчи жагынан ал бул тармактагы башаламандыктарга негиз болуп келатканынан кабар берет.
Негизи Ош шаарында ири суммадагы акча менен алектенгендер маал-маалы менен каракчылардын жеми болуп келишет. Маселен, мындан үч ай мурун акча алмаштыруу менен алектенген оштук ишкер шоопуру менен кошо Ош-Ноокат жолунда белгисиз адамдар тарабынан атылып, азырга чейин кылмыштын бети ачыла элек. Ош аба майданында күндүз жүз берген карактоодон кийин акча алмаштыруу менен алектенген ишкерлерде кооптонуу күчөгөнүн айтышууда:
- Бул окуя бизди чочутту. Буга чейин деле акча алмаштыруу жайларга кирип келатканда тоноп кеткен убактар болгон. Мисалы, жакында эле бир кесиптешибиздин үйүнө киришип, аялы экөөн тең байлап, 6 млн. сомун тоноп кетишти. Ал дагы табыла элек. 2009-жылы мындай окуяга мен да кабылгам. 60 миң долларды алдырганбыз. Кийин ал кылмышкерлер табылды. Бирок аны соттоду, анан Майлы-Суудагы жиндиканага алпарып, чыгарып жиберишти. Акча кайтарылган эмес. Бул убакка чейин кылмышкер кармалганда күндө деле акча ээсине кайтарылган эмес, -дейт каракчылардын запкысын жеген Самидин Полотов.
Милицияны, сотту реформалоо сыяктуу саясий өнөктүктөргө баа берип жүргөн Абжапар Аккулов аэропорттогу окуяга милициянын катыштыгы бар деген шектенүүнү четке какпайт.
- Бүгүнкү күндө милициянын катыштыгы бар деген ойдон алыс эмесмин. Анткени көчөдөгү эле кишилер же жөнөкөй бандиттер мындай ишти кыла алмак эмес. Бул "операция" ушунчалык дыкат ойлонулуп, мүнөт, секундуна чейин эсептелип, жакшы уюшкандыкта ишке ашырылганы көрүнүп турат.
Аэропорттогу карактоо учурунда андагы милиция бөлүмү өз ишинде болгон. Азырынча аэропорттун милиция жетекчиси өз кызматында турат. Бирок Ош облустук ички иштер башкармалыгынын маалымат кызматынын башчысы Жеңиш Аширбаев андагы милиция кызматкерлерине укуктук баа берилерин билдирди.
- Бүгүнкү күндө ошол окуя учурунда аэропорттогу милиция бөлүмүнүн кызматкерлеринин аракеттерине баа берүү боюнча да кызматтык иликтөө жүрүп жатат. Анын жыйынтыгы тууралуу тергөөнүн соңунда кошумча маалымдайбыз.
Акыркы эки жыл аралыгында Ош аэропортунун тегерегинде ири суммадагы акчаны карактоо төртүнчү ирет жүз берди. Анын биринин гана кылмыштын изи сууй электе бети ачылган. Калган үчөө азырынча ачыла элек. Андан сырткары ушул эле жылда акча алмаштыруу менен алектенген ишкер өз үйүнөн 6 млн. сомун карактатып жиберген жана Ош-Ноокат унаа жолунун боюнча шопуру менен бирге атылып өлтүрүлүп тонолгон акча алмаштыруучу ишкер боюнча да кылмыш иштери ачылбай келет.
