"Көзүңдү ач, күзгүнү кара. Айланаңа көз чаптырчы. Токтолбо, ойгон! Чыдамдын да чеги бар".
Бул сөздөрдө ашыкча төңкөрүшкө же куралдуу көтөрүлүшкө чакыруу деле жок, бирок дүйнөдөгү эң бир жабык өлкөлөрдүн бири болгон Түркмөнстанда өтө этийеттик менен, каймана түрүндө болсо да өзгөрүшкө үндөө бийликке түздөн-түз коркунуч келтирүү деп бааланып, анын авторлору абакка түшүп калышы мүмкүн.
Темир тордун артында калуу коркунучу бирок Түркмөнстанда рэп топторунун популярдуулугун жана санын чектей алган жок. Рэпти ырдап, аны жаздырып, таратууга мыйзамда тыюу салынган эмес, бирок добушун катуу чыгарып, же башын көтөргөнгө даагандардын тагдырына караганда, рэпчилер өтө сак болуштары керек.
Азыр түркмөн рэперлери жашыруун жайларда ыр жаздырып, аны интернетте YOUTUBE видео сайты жана кол-фондор аркылуу таркатышат. Башкалары өз ырларын музыкалык студияларда жаздырышат. Мамлекет уруксат берген музыканы гана жаздыруучу бул студиялардын кызматынан пайдалануу рэперлер үчүн башын канжыгага байлоого тете.
Германияда жашаган түркмөнстандык журналист Тахер Шир Мохаммади түркмөн жаштары үчүн рэп музыкасы өкмөттүк репрессияга жана турмуш кыйынчылыктарына каршылык билдирүүнүн ыкмасы экендигин белгилейт:
- Түркмөн рэперлери саясий маселелер менен коомдук көйгөйлөрдү, жалпы эле жаштардын маселелерин, анын ичинде жумушсуздук, баңгилик, чектөөлөр тууралуу ырдашат. Бирок өлкөдөгү репрессивдик кырдаалдан улам, алар саясий көз карашын ачык айта алышпайт.
Түркмөн рэперлерине келтирилген коркунучка былтыр эң таанымал рэпердин биринин камакка алынышы күбө.
Бул жаатта маалымат аз, бирок бейрасмий кабарларга караганда, сахнадагы Маро деген аты менен белгилүү болгон Максат Какабаев былтыр январда камакка алынып, 15 күнгө кесилген.
Маро кийин эки жылга эркинен ажыратылган жана анын атасы, бир тууганы, алтургай жездеси түрмөгө түшкөн.
Анын эмне үчүн кесилгенине бийликтер түшүндүрмө берген жок. Бирок Мохаммади өңдөнгөн журналисттер камакка алууну мамлекет тарабынан уруксат берилген түркмөн улуттук эстрадасынан айырмаланып, Маронун чыгармаларында идеологиялык маселелердин козголгондугу менен байланыштырышат.
Маронун бир ыры бийликтерди айрыкча чочуткан болушу мүмкүн. «Ойгон, Ойгон!» деген ырын өкмөттөгүлөр түркмөндөрдү көтөрүлүшкө чакыруу катары баалаган болушу толук ыктымал.
"Мүмкүнчүлүктү колдон чыгарба, Эч качан өзүңдү жоготпо. Өзүңө ишен. Болбосо кеч болуп калышы мүмкүн. Ойгон, ойгон!" деп айтылат бул ырда.
Марого чейин да Түркмөнстанда ырчылар бийликтердин төө бастысында калган учурлар болгон. Өлкөнүн мурдагы президенти Сапармурат Ниязов «түркмөн менталитетине каршы келет» деп Батыш өнөрүнүн дээрлик бардык түрүнө тыюу салган.
Февралда экинчи мөөнөткө кайра шайланган учурдагы президент Гурбангули Бердымухаммедов бийликке жаңы келгенде музыканттар менен сахна чеберлери өзгөрүү болот деп үмүттөнүшкөн, бирок Бердымухамедовдун бир катар жардыктары, анын ичинде ырчы айымдарга улуттук кийим гана кийүүгө буйрушу мындай үмүттөрдү суу сепкендей кылган.
