Европалык көзүр өлкөлөр өлкөнүн келечегин талкуулоо үчүн эл аралык конференция өткөрүүнү сунуш этишти.
Британия, Германия жана Франция Бириккен Улуттарды Ооганстан боюнча конференция өткөрүүгө чакырышты. Алардын оюнда, мындай жыйында өлкөнүн коопсуздугун камсыздоону ооган бийликтерине көбүрөөк ооштуруунун планын иштеп чыгуу зарыл.
Германиянын канцлери Ангела Меркел жана Британиянын өкмөт башчысы Гордон Браун бул демилгени Берлинде 6-сентябрда өткөргөн пресс-конференцияда көтөрүштү. Экөөнүн айтымында, бул демилгеде Франция да алар менен бир пикирде.
Бул үч өлкө Ооганстандагы согуш аракеттерине АКШдан кийинки эле эң көп санда аскер жиберишкен өлкөлөр. НАТО баштаган Эл аралык Коопсуздук Жардам күчтөрүнүн курамында азыр алардын 17 миң аскери кызмат өтөп жатат.
Бирок аталган үч өлкөдө тең жергиликтүү калк арасында ооган талиптер менен 8 жылдан берки согушка каршы маанай улам күч алып барат.
Германиянын канцлери Европага оогандардын жакын арада өз өлкөсүн өздөрү башкарып кетиши керектигин мындайча билдирди:
– Биздин план алдыдагы өткөөл мезгилде ооган өкмөтүн жоопкерчиликти улам өзүнө көбүрөөк алышына даярдоо болуп саналат. Биз машыктырууда, жарандык кайра курууда жардам беребиз, бирок максат Ооганстандагы коопсуздук структурасынын келечегин көз жаздымда калтырбоо. Бул жаатта биз тез чара көрөлү, ал эми оогандар өз коопсуздугун камсыздоо боюнча жоопкерчиликти улам өздөрүнө көбүрөөк алса, эл аралык кийлигишүү зарылчылыгы да төмөндөйт.
Меркелдин бул чакырыгы Германияда ушул айдын этегиндеги шайлоого даярдык күчөп турган мезгилге туура келди. Сурамжылоо немистердин үчтөн экиси Германиянын ооган миссиясына катышуусун каалабай тургандыгын көрсөтүүдө.
Ооганстанга 9 миң аскер жөнөткөн Британиянын өкмөт башчысы Браун да согуш аракеттеринде британ коомчулугунун каршылыгына туш келүүдө. Пресс-конференцияда ал алдыдагы бир нече жумада Ооганстан туш келген негизги маселелер боюнча жыйын уюштурууну сунуш этти. Браун менен Меркелдин пикиринде, мындай жыйынга Ооганстанда соңку шайлоодон кийин боло турган жаңы өкмөт, Бириккен Улуттар уюму, НАТО жана НАТО миссиясына катышкан өлкөлөр болуш керек.
Бирок Ооганстандын өзүндө абал кыйчалыш. Президенттик шайлоодо учурдагы мамлекет башчысы Хамид Карзай алдыда келатат, бирок анын жеңишине шайлоодогу көп сандаган мыйзам бузуулар тууралуу даттануулар көлөкө түшүрүүдө.
6-сентябрда Борбордук шайлоо комиссиясынын жетекчиси Дауд Али Нажафи комиссия 28 миң шайлоо бекетинен 500гө чукулунда шайлоонун жыйынтыгы жокко чыгарылгандыгын бышыктады:
– Айрым шайлоо бекеттериндеги көз бойомоочулук тууралуу бизде жетиштүү далилдер болду. Биз ал бекеттердеги шайлоонун жыйынтыгын күчүнөн кетирдик.
Карзай өзү шайлоо тууралуу чет элдик маалыматтарды сынга алып, «күн карама өкмөт түзүү аракетинен майнап чыкпайт» деп кесе сүйлөдү. Франциялык «Лө Фигаро» гезити менен маегинде ооган президенти убагында британдар менен советтердин Кабулда тил алчаак өкмөт түзүү аракетинен пайда чыкпагандыгын белгилеп, «азыр эми америкалыктар буга барбайт деп үмүттөнөм» деди.
Батышта Ооганстандын келечеги боюнча талкуулар негизинен аскерий маселелердин айланасында болгону менен, күчөп келаткан саясий чатакты жөнгө салуунун зарылдыгы алдыдагы күндөрү Батыштагы саясатчылардын таасири канчалык экендигин көрсөтмөкчү.
Британия, Германия жана Франция Бириккен Улуттарды Ооганстан боюнча конференция өткөрүүгө чакырышты. Алардын оюнда, мындай жыйында өлкөнүн коопсуздугун камсыздоону ооган бийликтерине көбүрөөк ооштуруунун планын иштеп чыгуу зарыл.
Германиянын канцлери Ангела Меркел жана Британиянын өкмөт башчысы Гордон Браун бул демилгени Берлинде 6-сентябрда өткөргөн пресс-конференцияда көтөрүштү. Экөөнүн айтымында, бул демилгеде Франция да алар менен бир пикирде.
Бул үч өлкө Ооганстандагы согуш аракеттерине АКШдан кийинки эле эң көп санда аскер жиберишкен өлкөлөр. НАТО баштаган Эл аралык Коопсуздук Жардам күчтөрүнүн курамында азыр алардын 17 миң аскери кызмат өтөп жатат.
Бирок аталган үч өлкөдө тең жергиликтүү калк арасында ооган талиптер менен 8 жылдан берки согушка каршы маанай улам күч алып барат.
Германиянын канцлери Европага оогандардын жакын арада өз өлкөсүн өздөрү башкарып кетиши керектигин мындайча билдирди:
– Биздин план алдыдагы өткөөл мезгилде ооган өкмөтүн жоопкерчиликти улам өзүнө көбүрөөк алышына даярдоо болуп саналат. Биз машыктырууда, жарандык кайра курууда жардам беребиз, бирок максат Ооганстандагы коопсуздук структурасынын келечегин көз жаздымда калтырбоо. Бул жаатта биз тез чара көрөлү, ал эми оогандар өз коопсуздугун камсыздоо боюнча жоопкерчиликти улам өздөрүнө көбүрөөк алса, эл аралык кийлигишүү зарылчылыгы да төмөндөйт.
Меркелдин бул чакырыгы Германияда ушул айдын этегиндеги шайлоого даярдык күчөп турган мезгилге туура келди. Сурамжылоо немистердин үчтөн экиси Германиянын ооган миссиясына катышуусун каалабай тургандыгын көрсөтүүдө.
Ооганстанга 9 миң аскер жөнөткөн Британиянын өкмөт башчысы Браун да согуш аракеттеринде британ коомчулугунун каршылыгына туш келүүдө. Пресс-конференцияда ал алдыдагы бир нече жумада Ооганстан туш келген негизги маселелер боюнча жыйын уюштурууну сунуш этти. Браун менен Меркелдин пикиринде, мындай жыйынга Ооганстанда соңку шайлоодон кийин боло турган жаңы өкмөт, Бириккен Улуттар уюму, НАТО жана НАТО миссиясына катышкан өлкөлөр болуш керек.
Бирок Ооганстандын өзүндө абал кыйчалыш. Президенттик шайлоодо учурдагы мамлекет башчысы Хамид Карзай алдыда келатат, бирок анын жеңишине шайлоодогу көп сандаган мыйзам бузуулар тууралуу даттануулар көлөкө түшүрүүдө.
6-сентябрда Борбордук шайлоо комиссиясынын жетекчиси Дауд Али Нажафи комиссия 28 миң шайлоо бекетинен 500гө чукулунда шайлоонун жыйынтыгы жокко чыгарылгандыгын бышыктады:
– Айрым шайлоо бекеттериндеги көз бойомоочулук тууралуу бизде жетиштүү далилдер болду. Биз ал бекеттердеги шайлоонун жыйынтыгын күчүнөн кетирдик.
Карзай өзү шайлоо тууралуу чет элдик маалыматтарды сынга алып, «күн карама өкмөт түзүү аракетинен майнап чыкпайт» деп кесе сүйлөдү. Франциялык «Лө Фигаро» гезити менен маегинде ооган президенти убагында британдар менен советтердин Кабулда тил алчаак өкмөт түзүү аракетинен пайда чыкпагандыгын белгилеп, «азыр эми америкалыктар буга барбайт деп үмүттөнөм» деди.
Батышта Ооганстандын келечеги боюнча талкуулар негизинен аскерий маселелердин айланасында болгону менен, күчөп келаткан саясий чатакты жөнгө салуунун зарылдыгы алдыдагы күндөрү Батыштагы саясатчылардын таасири канчалык экендигин көрсөтмөкчү.
