Парламентке кирбей калган оппозициячыл партиялар менен бейөкмөт уюмдардын коомдук парламент түзүү демилгесине облустагы тургундардын көз караштары түрдүүчө болууда. “Асаба” партиясынын облустагы төрагасы Бекмолдо Чотоновдун ою боюнча өлкөдөгү кырдаал татаалдашып, демократиянын тагдырына коркунуч туулууда. Жогорку Кеңештин көпчүлүгү “Ак жол” партиясынын өкүлдөрүнөн куралгандыктан эл мүдөөсүн канааттандыруудан тайсалдап, жеке адамга сыйынуунун белгилери пайда болду:
- Бүгүнкү күндө демократиянын таптакыр түп тамырынан оодарып сала тургандай деңгээлге баратабыз. Азыр бизде жеке адамга сыйынуу болуп баратат. Парламенттин 80 пайызы бул бир партиянын өкүлдөрү, берки 20 пайызы эч кандай эч нерсе чечпейт. Демократиялык курал болбосо элдин мүдөө талабын бийлик эч качан укпайт. Ал эми жеке партия менен мамлекетти өнүктүрүүгө мүмкүн эмес.
Парламентте депутаттар өз ой-пикирлерин мурдагыдай ачык айкын айтуу укугунан ажыроодо. Оппозициячыл партиялар баш кошкон “Акыйкат үчүн” кыймылынын коомдук парламент түзүү демилгеси демократия менен өлкөнүн эгемендүүлүгүн сактап калуу зарылчылыгынан келип чыккан. Мамлекетте демократиялык баалуулуктар сакталбаса, тыш өлкөлөрдүн алдында кадыр-баркы төмөндөп, өнүгүүгө зарыл болгон чет элдик инвестициялардан да кур жалак калуусу да ыктымал. Баалар кымбаттап бараткан чакта азганакай кошумча маяна, пенсия, жөлөк пул менен эл талабын канааттандыруу оор болуп калат:
- Коомдук парламентти бүгүнкү күндө өзүнөн-өзү коом өзү талап кылып калды. Коомдук партиянын лидерлери көзү жетти, коомдук парламентти түзүп биз, өзүбүздүн мамлекетибиздин эгемендүүлүгүн сактап калыш маселеси туруп атат.
Жогорку Кеңеште партиялардын атынан өкүлдөрдүн сөз алаары да туура эмес. Ноокен районундагы “Кенч” акционердик коомунун төрагасы Акыбай Сооронбаевдин көз карашында коомдук парламент болсо, анда бир партиянын өкүлдөрү үстөмдүк кылышпайт. Бирок, коомдук парламенттин аткараар милдети менен талкуулай турган маселесин жана иштөө тартибин алдын-ала аныктап алган оң:
- Көпчүлүктүн ою боюнча бир жактуу болуп калды. Экинчи көз карашты айтып тура турган бир орган керек эле бизге. Азыр коомдук парламент кандай болот, алар элдин үнүн кантип жеткире алат көп элге белгисиз.
Жогоркулардан айырмаланып, Көкжаңгак шаарынын тургуну Хабибулла Талипов коомдук парламентти түзүү ою менен макул эмес. Анын айтымында парламентке кирбей калган партиялар өз кемчиликтерин шайлоо маалында үгүт-насаат иштеринин начардыгынан издөөсү керек:
- Жаңы парламент түзүүгө мен каршымын. Анткени азыркы парламент жаман иштеп аткан жери жок. “Ата мекен”, “Ар намыс” ж.б. партиялар үгүт иштерин начар өткөрүп, эл билбей калгандыктан өтпөй калса. Булар депутат болуп көнүп калгандан кийин аттан түшсөм дагы эринден түшпөгөндөй болуп кереги жок болчу.
- Бүгүнкү күндө демократиянын таптакыр түп тамырынан оодарып сала тургандай деңгээлге баратабыз. Азыр бизде жеке адамга сыйынуу болуп баратат. Парламенттин 80 пайызы бул бир партиянын өкүлдөрү, берки 20 пайызы эч кандай эч нерсе чечпейт. Демократиялык курал болбосо элдин мүдөө талабын бийлик эч качан укпайт. Ал эми жеке партия менен мамлекетти өнүктүрүүгө мүмкүн эмес.
Парламентте депутаттар өз ой-пикирлерин мурдагыдай ачык айкын айтуу укугунан ажыроодо. Оппозициячыл партиялар баш кошкон “Акыйкат үчүн” кыймылынын коомдук парламент түзүү демилгеси демократия менен өлкөнүн эгемендүүлүгүн сактап калуу зарылчылыгынан келип чыккан. Мамлекетте демократиялык баалуулуктар сакталбаса, тыш өлкөлөрдүн алдында кадыр-баркы төмөндөп, өнүгүүгө зарыл болгон чет элдик инвестициялардан да кур жалак калуусу да ыктымал. Баалар кымбаттап бараткан чакта азганакай кошумча маяна, пенсия, жөлөк пул менен эл талабын канааттандыруу оор болуп калат:
- Коомдук парламентти бүгүнкү күндө өзүнөн-өзү коом өзү талап кылып калды. Коомдук партиянын лидерлери көзү жетти, коомдук парламентти түзүп биз, өзүбүздүн мамлекетибиздин эгемендүүлүгүн сактап калыш маселеси туруп атат.
Жогорку Кеңеште партиялардын атынан өкүлдөрдүн сөз алаары да туура эмес. Ноокен районундагы “Кенч” акционердик коомунун төрагасы Акыбай Сооронбаевдин көз карашында коомдук парламент болсо, анда бир партиянын өкүлдөрү үстөмдүк кылышпайт. Бирок, коомдук парламенттин аткараар милдети менен талкуулай турган маселесин жана иштөө тартибин алдын-ала аныктап алган оң:
- Көпчүлүктүн ою боюнча бир жактуу болуп калды. Экинчи көз карашты айтып тура турган бир орган керек эле бизге. Азыр коомдук парламент кандай болот, алар элдин үнүн кантип жеткире алат көп элге белгисиз.
Жогоркулардан айырмаланып, Көкжаңгак шаарынын тургуну Хабибулла Талипов коомдук парламентти түзүү ою менен макул эмес. Анын айтымында парламентке кирбей калган партиялар өз кемчиликтерин шайлоо маалында үгүт-насаат иштеринин начардыгынан издөөсү керек:
- Жаңы парламент түзүүгө мен каршымын. Анткени азыркы парламент жаман иштеп аткан жери жок. “Ата мекен”, “Ар намыс” ж.б. партиялар үгүт иштерин начар өткөрүп, эл билбей калгандыктан өтпөй калса. Булар депутат болуп көнүп калгандан кийин аттан түшсөм дагы эринден түшпөгөндөй болуп кереги жок болчу.
