Акыйкатта да тышкы карыздар Кыргызстан экономикасына олчойгон оорчулугун салып, маалы келип калган кредит акчаларды кайтаруу маселеси жаңы өкмөттү да катуу ойлонтуп отурган кези. 24-марттагы элдик ыңкылапты аралай чапкан Бишкектеги талап-тоноочулуктан зыян тарткан түркиялык ишкерлердин маселесин, «Аккеме» мейманканасынын чатагын укуктук негизде чечип берүү талабын коюп Түркия өкмөтү карыздарды төлөп берүүнү кийинкиге жылдыруу жөнүндө келишимге кол коюудан баш тартып келди. Кыргызстандын экономика жана каржы министри Акылбек Жапаров ортодогу талашка чекит коюлганын маалым кылды.
- Бул жерде биздин позиция мындай. «Аккеме-Пинара» мейманканасы курула баштагандан бери бери чатактын аягы үзүлбөй келатат. Бул 24-марттагы иш эмес, 1996-жылдан бери келаткан талаш. Бирде түрктөр тарап алдап кетет, ага жооп кылып кыргыздар тарап бирдеме жасап иет. Иши кылып бул түгөнбөгөн чатак. Экинчиси, 24-марттагы талап-тоноодон зыян таркан түрк ишкерлерине көмөк көрсөтүү өтүнүчүн билдиришти.
Акылбек Жапаров 24-марттагы талап-тоноолордон жабыркагандарга жардам көрсөтүү боюнча конкрет иштер жүрүп жатканын маалымдады. Талаштан башы чыкпай келаткан «Аккеме» мейманканасынын жетекчиси Руслан Сарымсаков иштин чоо-жайын башкача түшүндүрөт.
- 1992-жылы, билесиздер, Бирштейн, «Сиабеко групп» келген, Алар биздин базар экономикасын жакшы билбегенибизден пайдаланып өздөрүнө байлык топтоп кетишти. Дал ошентип түркиялык ишкер инсан келип, чөнтөгүнөн бир тыйын чыгарбай туруп, келишимге курулушка кеткен чыгымдын 50% мен көтөрөм деп кол койгондон башка эч нерсе жасаган жок.
Убагында Түркиядан алынган 75 миллион долларды кайтарып берүү барып-келип эле бюджеттин, салык төлөөчүлөрдүн мойнуна түшүүдө. Карыздын 47 миллион долларын өкмөт 33 жылга созуп төлөп берүү милдетин алууда.
Өкмөт кедей өлкөлөрдүн карызын кечип ийчү «хиппик» программасына илинип калуу аргасын издөөдө. Эгер ал жүзөгө ашчу болсо Кыргызстандын 1 миллиард 100 миллион доллар карызы кечилип кетерин А.Жапаров 14-марттагы маалымат жыйынында дагы бир ирет жарыя кылды.
Бирок да олчойгон экономикалык карыздарды кечип ийүү ошондой эле деңгээлдеги саясий талаптарды артына жүрөт. Парламент депутаты Муратбек Мукашевдин ырасташынча, бул маселе бай-кедей өлкөлөр ортосундагы мамиле-катышты аныктоодо.
- Кыргызстандын эң орчундуу жери бул тышкы-ички карыздары болууда.
Кыйладан бери айтылып келаткан тышкы карыздардын биртобу айрым бир таасирдүү чиновниктердин билип-билбей жасаган ишкерликтеринин салакасы катары өкмөттүн мойнуна илинип, бюджетке күч келтирип отурат.
- Бул жерде биздин позиция мындай. «Аккеме-Пинара» мейманканасы курула баштагандан бери бери чатактын аягы үзүлбөй келатат. Бул 24-марттагы иш эмес, 1996-жылдан бери келаткан талаш. Бирде түрктөр тарап алдап кетет, ага жооп кылып кыргыздар тарап бирдеме жасап иет. Иши кылып бул түгөнбөгөн чатак. Экинчиси, 24-марттагы талап-тоноодон зыян таркан түрк ишкерлерине көмөк көрсөтүү өтүнүчүн билдиришти.
Акылбек Жапаров 24-марттагы талап-тоноолордон жабыркагандарга жардам көрсөтүү боюнча конкрет иштер жүрүп жатканын маалымдады. Талаштан башы чыкпай келаткан «Аккеме» мейманканасынын жетекчиси Руслан Сарымсаков иштин чоо-жайын башкача түшүндүрөт.
- 1992-жылы, билесиздер, Бирштейн, «Сиабеко групп» келген, Алар биздин базар экономикасын жакшы билбегенибизден пайдаланып өздөрүнө байлык топтоп кетишти. Дал ошентип түркиялык ишкер инсан келип, чөнтөгүнөн бир тыйын чыгарбай туруп, келишимге курулушка кеткен чыгымдын 50% мен көтөрөм деп кол койгондон башка эч нерсе жасаган жок.
Убагында Түркиядан алынган 75 миллион долларды кайтарып берүү барып-келип эле бюджеттин, салык төлөөчүлөрдүн мойнуна түшүүдө. Карыздын 47 миллион долларын өкмөт 33 жылга созуп төлөп берүү милдетин алууда.
Өкмөт кедей өлкөлөрдүн карызын кечип ийчү «хиппик» программасына илинип калуу аргасын издөөдө. Эгер ал жүзөгө ашчу болсо Кыргызстандын 1 миллиард 100 миллион доллар карызы кечилип кетерин А.Жапаров 14-марттагы маалымат жыйынында дагы бир ирет жарыя кылды.
Бирок да олчойгон экономикалык карыздарды кечип ийүү ошондой эле деңгээлдеги саясий талаптарды артына жүрөт. Парламент депутаты Муратбек Мукашевдин ырасташынча, бул маселе бай-кедей өлкөлөр ортосундагы мамиле-катышты аныктоодо.
- Кыргызстандын эң орчундуу жери бул тышкы-ички карыздары болууда.
Кыйладан бери айтылып келаткан тышкы карыздардын биртобу айрым бир таасирдүү чиновниктердин билип-билбей жасаган ишкерликтеринин салакасы катары өкмөттүн мойнуна илинип, бюджетке күч келтирип отурат.
