19-декабрда Борбордук шайлоо комиссиясы жекшембидеги шайлоонун жыйынтыктарын жарыялады. БШК төрагасы Туйгуналы Абдраимовдун айтымында шайлоо негизинен тынч өттү:
- Жалпысынан алганда шайлоо тынч өтүп, курч чыр-чатактуу жагдайлар байкалган жок. Болгону Чүйдөгү Новопавловка айыл өкмөтүндө эки талапкердин балдары мушташып кетишти. Өзгөндөгү бир айыл өкмөттө шайлоочулар добуш берүүнүн жыйынтыгына нааразы болушуп, бир аздан соң абал калыбына келген. Шайлоодо 865 миң 801 адам добуш берип, катышуу 52, 4 пайызды түздү.
БШК төрагасынын айтымында, бир кызык жери бул шайлоодо Каракулжа районундагы бир айыл өкмөттө эки талапкер тең добуш алып, кимиси жеңгени белгисиз бойдон. Анткени мындай учур мыйзамда каралган эмес. Учурда добуштарды кайра саноо жүрүүдө.
Шайлоого 31 эл аралык 28 миңдей жергиликтүү байкоочу көз салышты. Байкоочулардын баамында, алдын ала божомолдонгондой шайлоодо элдин уруу-урууга бөлүнүүсү күч болгону да анчейин байкалган жок:
- Олуттуу мыйзам бузуулар байкалган жок. Биз шайлоо алдындагы маалымат жыйынында жер-жерлерде уруу-урууга бөлүнүү күч экенин, ушундай көйгөй бар экенин айтканбыз. Бирок шайлоо күнү мындай бөлүнүү жана уруш-талаш байкалбады,-деди шайлоого 520 байкоочу койгон «Демократия жана жарандык коом үчүн» бейөкмөт уюмдар коалициясынын координатору Динара Ошурахунова.
Кандай болгон күндө да БШК төрагасы Туйгуналы Абдраимов бул шайлоодо добуштарды сатып алуу болгонун четке какпайт:
- Менин оюмча, добуш сатып алуу болду болуш керек. Кой союп бермей, арак берүү болбоду десем калпычы болом. Көп жерлерден бизге ушундай маалыматтар түштү. Бирок, колунан кармап алуу өтө кыйын экен. Ошондуктан биз мындай фактылар боюнча айрым бир талапкерлерди каттоодон алып сала алган жокпуз.
Шайлоого жалпысынан 1548 талапкер ат салышып, алардын 126сын аялдар түзгөн. Бирок аял талапкерлердин 18и гана женишке жетти.
- Аялдар талапкер катары өзү аз катышты, - дейт гендер маселелерин иликтеген социолог Топчугүл Шайдуллаева.-Экинчиден, бул шайлоо биздин электораттын саясий маданиятынын деңгээлин көрсөттү. Аялдын орду үйдө деген гендердик стероетип дале сакталуу бизде. Аялдарга карата салттуу көз караштан баа берүүнүн жыйынтыгын ушул шайлоо дагы бир жолу көрсөттү.
Коомчулукта мындай шайлоо элди уруу-урууга бөлүнүүсүн күчөтөт, эл татыксыз болсо да өз уруусунан чыккан талапкерди шайлашат, мындай шайлоонун Кыргызстанга кереги жок деген пикирлер да жок эмес.
- Өз алдынча башкаруу деген бул жаңы реформа,- деди жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын ассоциациясынын жетекчиси Курманбек Дыйканбаев. -Шайлоо менен биз коомду, шайлоочуларлдын аң-сезимин өзгөртүп жатабыз. Эл бир жолу, эки жолу тууганын шайлап алсын. Үчүнчү жолкусунда тууганым уят кылып койду, менин да коом алдында жоопкерчилигим бар деп ойлонот. Биз ушундай жолдон өтүшүбүз керек. Демократияда эл башкарууга катышуусу керек. А башкарууга ушинтип шайлоо аркылуу катышат.
Ошентип, бул шайлоо Кыргызстандагы быйылкы шайлоолорду жыйынтыктады. Жергиликтүү бийлик башчыларына алгачкы шайлоо төрт жыл мурда, 2001-жылы болгон. Айрым байкоочулар бул шайлоо элдин аң сезими, саясий деңгээли бир топ өскөнүн көрсөткөнүн белгилешүүдө.
- Жалпысынан алганда шайлоо тынч өтүп, курч чыр-чатактуу жагдайлар байкалган жок. Болгону Чүйдөгү Новопавловка айыл өкмөтүндө эки талапкердин балдары мушташып кетишти. Өзгөндөгү бир айыл өкмөттө шайлоочулар добуш берүүнүн жыйынтыгына нааразы болушуп, бир аздан соң абал калыбына келген. Шайлоодо 865 миң 801 адам добуш берип, катышуу 52, 4 пайызды түздү.
БШК төрагасынын айтымында, бир кызык жери бул шайлоодо Каракулжа районундагы бир айыл өкмөттө эки талапкер тең добуш алып, кимиси жеңгени белгисиз бойдон. Анткени мындай учур мыйзамда каралган эмес. Учурда добуштарды кайра саноо жүрүүдө.
Шайлоого 31 эл аралык 28 миңдей жергиликтүү байкоочу көз салышты. Байкоочулардын баамында, алдын ала божомолдонгондой шайлоодо элдин уруу-урууга бөлүнүүсү күч болгону да анчейин байкалган жок:
- Олуттуу мыйзам бузуулар байкалган жок. Биз шайлоо алдындагы маалымат жыйынында жер-жерлерде уруу-урууга бөлүнүү күч экенин, ушундай көйгөй бар экенин айтканбыз. Бирок шайлоо күнү мындай бөлүнүү жана уруш-талаш байкалбады,-деди шайлоого 520 байкоочу койгон «Демократия жана жарандык коом үчүн» бейөкмөт уюмдар коалициясынын координатору Динара Ошурахунова.
Кандай болгон күндө да БШК төрагасы Туйгуналы Абдраимов бул шайлоодо добуштарды сатып алуу болгонун четке какпайт:
- Менин оюмча, добуш сатып алуу болду болуш керек. Кой союп бермей, арак берүү болбоду десем калпычы болом. Көп жерлерден бизге ушундай маалыматтар түштү. Бирок, колунан кармап алуу өтө кыйын экен. Ошондуктан биз мындай фактылар боюнча айрым бир талапкерлерди каттоодон алып сала алган жокпуз.
Шайлоого жалпысынан 1548 талапкер ат салышып, алардын 126сын аялдар түзгөн. Бирок аял талапкерлердин 18и гана женишке жетти.
- Аялдар талапкер катары өзү аз катышты, - дейт гендер маселелерин иликтеген социолог Топчугүл Шайдуллаева.-Экинчиден, бул шайлоо биздин электораттын саясий маданиятынын деңгээлин көрсөттү. Аялдын орду үйдө деген гендердик стероетип дале сакталуу бизде. Аялдарга карата салттуу көз караштан баа берүүнүн жыйынтыгын ушул шайлоо дагы бир жолу көрсөттү.
Коомчулукта мындай шайлоо элди уруу-урууга бөлүнүүсүн күчөтөт, эл татыксыз болсо да өз уруусунан чыккан талапкерди шайлашат, мындай шайлоонун Кыргызстанга кереги жок деген пикирлер да жок эмес.
- Өз алдынча башкаруу деген бул жаңы реформа,- деди жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын ассоциациясынын жетекчиси Курманбек Дыйканбаев. -Шайлоо менен биз коомду, шайлоочуларлдын аң-сезимин өзгөртүп жатабыз. Эл бир жолу, эки жолу тууганын шайлап алсын. Үчүнчү жолкусунда тууганым уят кылып койду, менин да коом алдында жоопкерчилигим бар деп ойлонот. Биз ушундай жолдон өтүшүбүз керек. Демократияда эл башкарууга катышуусу керек. А башкарууга ушинтип шайлоо аркылуу катышат.
Ошентип, бул шайлоо Кыргызстандагы быйылкы шайлоолорду жыйынтыктады. Жергиликтүү бийлик башчыларына алгачкы шайлоо төрт жыл мурда, 2001-жылы болгон. Айрым байкоочулар бул шайлоо элдин аң сезими, саясий деңгээли бир топ өскөнүн көрсөткөнүн белгилешүүдө.
