Көркөм өнөрдүн, маданияттын цивилизациядагы орду, анын ичинде Батыш маданиятынын Борбор Азия маданиятына тийгизген таасири, глобалдаштыруу доорунда улуттук маданияттын келечеги, кылымдардан бери келаткан үрп-адат, каада-салт, фольклордук чыгармаларды, руханий байлыктарды сактап калуу, аны өнүктүрүү жаатындагы маселелер талкууланган жыйын Бишкекте өтүп жаткандан кийин негизги тема кыргыз элинин маданиятынын айланасында болду. Ошондой эле Кыргызстанда улуттук маданият , көркөм өнөр мамлекет тарбынан колдоого алынбай, руханий идеологиялык иштер масштабдуу жүргүзүлбөй жаткандыгы сынга алынды.
Жыйындын катышуучусу белгилүү киносценарист Талип Ибрагимов буларга токтолду:
- Биз кыйынбыз дебей, биринчиден элди иштегенге, мыйзамды сыйлаганга үйрөтүшүбүз керек. Идеологиянын негизги стратегиясы ушундай болуш керек.
Ал ошондой эле улуттук маданият деп, фольклор менен чектелип калсак ааламдагы өнүгүүдөн арта калабыз деген пикирде:
- Биздин маданият дүйнөнүн бийик маданиятына үзөнгүлөш болсо анчейин деле кыйынчылык болбойт. Бирок биз акыркы мезгилде теңирчиликке басым жасап, өздүк көркөм чыгармачылыкка, айтыштарга көп маани бере берсек, ал менимче туура болбойт. Анткени улуттук каада салт, фольклор деп эле өздүк көркөм чыгармачылыкка баш оту менен кирип кетип, бийик деңгээлдеги көркөм чыгармаларга маани берилбей калса ошондо глобализация коркунучу болот.
Жыйында кыргыз киночулары “Кыргызфильм” киностудиясы тарабынан тартылган жүздөгөн кино жана хроникалдуу-даректүү тасмалар мамлекеттин 80 жылдык жандуу тарыхын чагылдырып, улуттук дөөлөттү сактоонун жандуу үлгүсү катары кызмат кылуунун ордуна, коомчулукка көрсөтүлбөй архив, киносактоочу көмүскө жайларда сакталып тургандыгын айтышып, караламан калк арасына улуттук маданиятты жайылтуу унутулуп бараткандыгна токтолушту. Ошондой эле искусство адамдары кыргыздын сүрөт, музыка, театр, опера жана балет өнөрү учурдагы дүйнөлүк маданияттан артта калып, учурда элдин талабына жооп бербей жаткандыгын белгилешти.
Белгилүү режиссер Нурлан Абдыкадыров улуттук маданиятты көтөрүү үчүн мамлекеттик программа сөз жүзүндө эмес иш жүзүндө турмушка ашырылышы керектигин белгиледи:
- Эгерде бизде мыкты культурологдор болуп, Батыш маданияты эмне экенин, анын учурдагы абалы жана келечеги кандай болот деп, терең изилдеп коомчулукка, маданият жаатына түшүндүрүшсө жакшы болот эле. Анан биз экөөнү салыштырып андан жыйынтык чыгарып, улуттук маданияттын өнүгүүсүнө майнаптуу иш алып барган болот элек. Мына кошуна Казакстанда атайын маданият институту иштеп, казак маданиятын Батыш жана башка маданиятка аралашып жок болуп кетпөөсү үчүн алгылыктуу иштерди алып барышууда. Ал эми бизде прфессионалдуу театр өнөрүн таануучу, музыка изилдөөчү, көркөм өнөр сынчылары, маданият тармагындагы илимий кызматкерлер жок. Жалаң “полупрофессионалдуу” адистер. Анан маданиятты өнүктүрүү багытында мамлекет атайын программа иштеп чыгып, акча каражатын бөлүп, атайын маданият институтун ачып, натыйжалуу иш алып барбаса, биз канчалык “кыйкырганыбыз” менен эч бир майнап чыкпайт.
Аталган жыйынга катышуучулардын айрымдары конференциянын уюштуруу иштеринде кемчиликтер көп болгондугун, жыйын азганактай бир ууч топ үчүн өткөрүлүп, республика эмес Бишкектеги көркөм өнөр адамдары, маданият кызматкерлери, студенттер чакыртылбай, коомчулук кабарсыз калгандыгына нааразы болушту.
Жыйындын катышуучусу белгилүү киносценарист Талип Ибрагимов буларга токтолду:
- Биз кыйынбыз дебей, биринчиден элди иштегенге, мыйзамды сыйлаганга үйрөтүшүбүз керек. Идеологиянын негизги стратегиясы ушундай болуш керек.
Ал ошондой эле улуттук маданият деп, фольклор менен чектелип калсак ааламдагы өнүгүүдөн арта калабыз деген пикирде:
- Биздин маданият дүйнөнүн бийик маданиятына үзөнгүлөш болсо анчейин деле кыйынчылык болбойт. Бирок биз акыркы мезгилде теңирчиликке басым жасап, өздүк көркөм чыгармачылыкка, айтыштарга көп маани бере берсек, ал менимче туура болбойт. Анткени улуттук каада салт, фольклор деп эле өздүк көркөм чыгармачылыкка баш оту менен кирип кетип, бийик деңгээлдеги көркөм чыгармаларга маани берилбей калса ошондо глобализация коркунучу болот.
Жыйында кыргыз киночулары “Кыргызфильм” киностудиясы тарабынан тартылган жүздөгөн кино жана хроникалдуу-даректүү тасмалар мамлекеттин 80 жылдык жандуу тарыхын чагылдырып, улуттук дөөлөттү сактоонун жандуу үлгүсү катары кызмат кылуунун ордуна, коомчулукка көрсөтүлбөй архив, киносактоочу көмүскө жайларда сакталып тургандыгын айтышып, караламан калк арасына улуттук маданиятты жайылтуу унутулуп бараткандыгна токтолушту. Ошондой эле искусство адамдары кыргыздын сүрөт, музыка, театр, опера жана балет өнөрү учурдагы дүйнөлүк маданияттан артта калып, учурда элдин талабына жооп бербей жаткандыгын белгилешти.
Белгилүү режиссер Нурлан Абдыкадыров улуттук маданиятты көтөрүү үчүн мамлекеттик программа сөз жүзүндө эмес иш жүзүндө турмушка ашырылышы керектигин белгиледи:
- Эгерде бизде мыкты культурологдор болуп, Батыш маданияты эмне экенин, анын учурдагы абалы жана келечеги кандай болот деп, терең изилдеп коомчулукка, маданият жаатына түшүндүрүшсө жакшы болот эле. Анан биз экөөнү салыштырып андан жыйынтык чыгарып, улуттук маданияттын өнүгүүсүнө майнаптуу иш алып барган болот элек. Мына кошуна Казакстанда атайын маданият институту иштеп, казак маданиятын Батыш жана башка маданиятка аралашып жок болуп кетпөөсү үчүн алгылыктуу иштерди алып барышууда. Ал эми бизде прфессионалдуу театр өнөрүн таануучу, музыка изилдөөчү, көркөм өнөр сынчылары, маданият тармагындагы илимий кызматкерлер жок. Жалаң “полупрофессионалдуу” адистер. Анан маданиятты өнүктүрүү багытында мамлекет атайын программа иштеп чыгып, акча каражатын бөлүп, атайын маданият институтун ачып, натыйжалуу иш алып барбаса, биз канчалык “кыйкырганыбыз” менен эч бир майнап чыкпайт.
Аталган жыйынга катышуучулардын айрымдары конференциянын уюштуруу иштеринде кемчиликтер көп болгондугун, жыйын азганактай бир ууч топ үчүн өткөрүлүп, республика эмес Бишкектеги көркөм өнөр адамдары, маданият кызматкерлери, студенттер чакыртылбай, коомчулук кабарсыз калгандыгына нааразы болушту.
