Электр энергиясынын баасы көтөрүлөр-көтөрүлбөсү тууралуу биздин суроого Энергетика боюнча агенттиктин директору Уларбек Матеев так жооп берүүдөн качып, ар түрдүү түшүнсө боло тургандай минтти:
- Мен аны билбейм. Биз тарифти көтөрүү маселесин караган эмеспиз.
Уларбек Матеевдин минтип ачык жооп бербей жатканына караганда өкмөт бул маселе боюнча бир бүтүмгө келе элек болсо керек деп болжолдоого болот. Эгерде тариф көтөрүлбөй турганы анык болсо, ал көтөрүлбөйт деп эле айтып коймок. Мурдагы тариф көтөрүлбөй турган жылдары алар ачык эле айтып келишкен. Мисалы, өткөн жылы агенттиктин директору да, өкмөт башчы да тариф көтөрүлбөй тургандыгын жыл башында эле билдиришкен болчу. Айтылгандай эле өткөн жылы тариф көтөрүлгөн жок.
Азыр энергетика боюнча карыздар көбүрөөк өндүрүлө баштаган менен тармактын абалы дагы эле оор бойдон калып жатканы айтылууда. Электр энергиясы үчүн төлөнгөн акчалар натыйжалуу пайдаланылбай жаткандыгы шейшемби күнү Мыйзам чыгаруу жыйынынын Отун-энергетика комитетинин отурумунда да айтылды. Анда премьер-министрдин 102 миң доллар кредити тууралуу көп сөз болду. Депутаттар кредит берген «Улуттук электр тармактары» акционердик коомунун баш директору Бакирдин Сартказиевди «эмне үчүн тармактын финансылык абалы оор дейсиңер да, башкаларга үстөксүз насыя акча бересиңер» деп жарга такашты. Бакирдин Сартказиевдин айтымында, ал акча «Улуттук электр тармактары» кирешелүү иштеп турган 2001-жылдын эсебинен берилген. Ал жылы компания 600 млн. сом таза киреше алган:
- Булак 2001-жылдан. Ал эми акчалар болсо, албетте, 2003-жылдын эсебинен берилген, – деди Бакирдин Сартказиев.
Бул маселе боюнча Мыйзам чыгаруу жыйынынын Отун-энергетика комитетинин чыгарган чечими тууралуу бул комитеттин төрагасы Тайырбек Сарпашев мындай деди:
- “Улуттук электр тармактарынан” өкмөт башчы директорлор кеңешинин төрагасы болуп турганда 102 миң доллар кредит алган экен. Бир жылдын ичинде аны кайрып берген. Депутаттар анын мыйзамдуулугун карашты. Баш прокурордун орун басары Рустам Исаев “бул иштин аягына чыга элекпиз” деди. Алар аягына чыккандан кийин бүтүмүн комитетке бере турган болушту.
Комитеттин отурумунда тармакта иштегендер аты-жыты жок эле адамдарга электр энергиясын жакты деп жазышып, акчасын жеп коюп жатканы тууралуу да сөз болду. Анын суммасы - 600 млн. сомго жакын экен. Бул иш боюнча айрым кылмыш иштери козголуп, бирок алар кийин жабылып калган. Тайырбек Сарпашевдин айтуусу боюнча, бир да кылмыш иши аягына чыккан эмес. «Ошэлектро» бөлүштүрүү компаниясынын баш директорунун орун басары Анарбек Аттокуровдун айтымында, эч кандай уурдоо жок:
-Мунун чыгышынын себеби – операторлордун, компьютерлердин, счетчиктердин катасы. Контролерлор да тез алмашып, так эсеп жүргүзүүгө мүмкүн эмес болгон. Ошондон айырма чыгып жатат.
Анарбек Аттокуровдун ою боюнча, бул изи жок акчалар компаниялардын эсебинен чыгышталышы керек.
Бирок депутаттардын жана комитетке чакырылган керектөөчүлөрдүн өкүлдөрүнун айтымында аларды акыры барып керектөөчүлөр төлөшөт. Мисалы, Хайдаркен сымап комбинатынын директору Токтобек Сартбаев ушундай ойдо:
- Бирөөлөргө 102 миң доллар кредит берүүгө мүмкүнчүлүгү бар адамдар бар экен. 600 млн. сом пайда тапкан адам бар экен. Пайданы кайдан алышат? Бизден алышат. Эмне үчүн? Анткени тариф саясаты азыр туура эмес аныкталат.
- Мен аны билбейм. Биз тарифти көтөрүү маселесин караган эмеспиз.
Уларбек Матеевдин минтип ачык жооп бербей жатканына караганда өкмөт бул маселе боюнча бир бүтүмгө келе элек болсо керек деп болжолдоого болот. Эгерде тариф көтөрүлбөй турганы анык болсо, ал көтөрүлбөйт деп эле айтып коймок. Мурдагы тариф көтөрүлбөй турган жылдары алар ачык эле айтып келишкен. Мисалы, өткөн жылы агенттиктин директору да, өкмөт башчы да тариф көтөрүлбөй тургандыгын жыл башында эле билдиришкен болчу. Айтылгандай эле өткөн жылы тариф көтөрүлгөн жок.
Азыр энергетика боюнча карыздар көбүрөөк өндүрүлө баштаган менен тармактын абалы дагы эле оор бойдон калып жатканы айтылууда. Электр энергиясы үчүн төлөнгөн акчалар натыйжалуу пайдаланылбай жаткандыгы шейшемби күнү Мыйзам чыгаруу жыйынынын Отун-энергетика комитетинин отурумунда да айтылды. Анда премьер-министрдин 102 миң доллар кредити тууралуу көп сөз болду. Депутаттар кредит берген «Улуттук электр тармактары» акционердик коомунун баш директору Бакирдин Сартказиевди «эмне үчүн тармактын финансылык абалы оор дейсиңер да, башкаларга үстөксүз насыя акча бересиңер» деп жарга такашты. Бакирдин Сартказиевдин айтымында, ал акча «Улуттук электр тармактары» кирешелүү иштеп турган 2001-жылдын эсебинен берилген. Ал жылы компания 600 млн. сом таза киреше алган:
- Булак 2001-жылдан. Ал эми акчалар болсо, албетте, 2003-жылдын эсебинен берилген, – деди Бакирдин Сартказиев.
Бул маселе боюнча Мыйзам чыгаруу жыйынынын Отун-энергетика комитетинин чыгарган чечими тууралуу бул комитеттин төрагасы Тайырбек Сарпашев мындай деди:
- “Улуттук электр тармактарынан” өкмөт башчы директорлор кеңешинин төрагасы болуп турганда 102 миң доллар кредит алган экен. Бир жылдын ичинде аны кайрып берген. Депутаттар анын мыйзамдуулугун карашты. Баш прокурордун орун басары Рустам Исаев “бул иштин аягына чыга элекпиз” деди. Алар аягына чыккандан кийин бүтүмүн комитетке бере турган болушту.
Комитеттин отурумунда тармакта иштегендер аты-жыты жок эле адамдарга электр энергиясын жакты деп жазышып, акчасын жеп коюп жатканы тууралуу да сөз болду. Анын суммасы - 600 млн. сомго жакын экен. Бул иш боюнча айрым кылмыш иштери козголуп, бирок алар кийин жабылып калган. Тайырбек Сарпашевдин айтуусу боюнча, бир да кылмыш иши аягына чыккан эмес. «Ошэлектро» бөлүштүрүү компаниясынын баш директорунун орун басары Анарбек Аттокуровдун айтымында, эч кандай уурдоо жок:
-Мунун чыгышынын себеби – операторлордун, компьютерлердин, счетчиктердин катасы. Контролерлор да тез алмашып, так эсеп жүргүзүүгө мүмкүн эмес болгон. Ошондон айырма чыгып жатат.
Анарбек Аттокуровдун ою боюнча, бул изи жок акчалар компаниялардын эсебинен чыгышталышы керек.
Бирок депутаттардын жана комитетке чакырылган керектөөчүлөрдүн өкүлдөрүнун айтымында аларды акыры барып керектөөчүлөр төлөшөт. Мисалы, Хайдаркен сымап комбинатынын директору Токтобек Сартбаев ушундай ойдо:
- Бирөөлөргө 102 миң доллар кредит берүүгө мүмкүнчүлүгү бар адамдар бар экен. 600 млн. сом пайда тапкан адам бар экен. Пайданы кайдан алышат? Бизден алышат. Эмне үчүн? Анткени тариф саясаты азыр туура эмес аныкталат.
