Кыргызстан - Орусия мамилесиндеги татаалчылыктар маалымат согушу менен коштоло баштады.
Анын алгачкы эпкиндери байкалып калды. Кыргыз өкмөт башчысы Өмүрбек Бабанов “Орусия милдеттерин аткарбай жатат” деп билдирсе, Кремлге ыктаган айрым саясат таануучулар Кыргызстанды “жарабай калган өлкө” катары көрсөтүү аракетин жандантты.
Алмазбек Атамбаевдин бийликке келиши үчүн салымын чечүүчү деп санаган Москва ал “эмгеги” үчүн эбегейсиз акы сурап жаткандай. Ал Камбар-Ата -1, жогорку Нарындагы ГЭСтерден 75% үлүш, “Дастандын” 75% акциясы болуп чыгууда.
Атамбаевдин андай “берешендикке” бара албашы турган иш.
Натыйжада эки ортодо келишпестиктер пайда боло баштады. Адегенде орус тарап финансылык жардам берүүнү токтотту. Убада кылынган 106 млн. доллар насыя берилген жок. Ал эмес, Кыргызстан буга чейин алган насыялардын үстөк пайызын тез арада төлөп берүү талабы коюлду. Бишкек Москвага 15 млн. доллар которууга аргасыз болду.
Бишкек да ага жараша жообун берди. Кыргызстандагы аскердик базалары үчүн Орусия бир нече жылдан бери төлөбөй жүргөнү айтылып, 15 млн. доллар төлөтүп алынды.
Бишкек муну менен чектелбей Кытай менен энергетикалык долбоорлорду ишке ашырууга киришти. Маселен, “Датка” подстанциясы үчүн 208 млн. доллар насыя алынып, курулуш иштери башталды. Датка-Кемин электр линиясын тартуу үчүн 380 млн. долларлык келишимге ошол эле Кытай менен жетишилди.
Кыргызстан муну менен чектелбей Түркия, Катар жана Азербайжан менен инвестиция боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзө баштады. Азербайжан менен сүйлөшүүдө мунайды кайра иштетүү заводун куруу максаты коюлду. Бул долбоор ишке кирсе, Кыргызстан Орусиядан күйүүчү май жагынан көз каранды болбой калат.
Кыргыз бийлигинин мына ушундай жүрүш-турушу Кремлге албетте жаккан жок. Натыйжада күтүлгөндөй эле маалымат чабуулу чыга башталды. Маселен, Александр Князов сыяктуу саясий адистер менен Кадыржан Батыровго жакын деп эсептелген “Алишер Навои” аттуу уюмдардын Кыргызстанга каршы билдирүүлөрү бир убакта чыга баштады.
Атайын кызматтын генералы Артур Медетбеков кырдаалдын бул багытта өнүгүшүн ири мамлекеттердин Кыргызстандагы геосаясий жана геоэкономикалык кызыкчылыктары менен байланыштырат:
- Геосаясий эле эмес, геоэкономикалык да негиз бар. ГЭСтер бар, “Кыргызнефтигаз”, “Кыргызгаз”, андан тышкары “Дастан” заводу бар. Булар экономиканын негизин түзгөн бөлүк болуп атпайбы. Экинчи жактан, гидроэнергетикалык ресурс региондогу Кыргызстандын абдан чоң мүмкүнчүлүгү. Суу да абдан орчундуу. Үчүнчүдөн, акыркы убакта биздин президент Атамбаев Түркияга барып, Азербайжанга барып, кандайдыр бир деңгээлде Орусияга тие турган сөздөрдү айтып койбодубу.
Артур Медетбековдун айтымында, мына ушундай себептердин негизинде кээ бир сайттарда маалыматтык согуштун учкундары байкала баштады.
Ал эми журналист Улукбек Бабакулов азырынча эч кандай маалыматтык согуш жок деп эсептейт:
- Мен андайды байкай да, көрө да элекмин. Менимче, адамдар ошону көргүсү келип, көргүсү келген нерсени айтып жатат. Менимче, эч нерсе жок.
Улуттук коопсуздук кызматынын төрагасынын мурунку орун басары Марат Иманкулов стратегиялык өнөктөш болгон Орусия менен “ийри отуруп, түз кеңешүү” зарыл деп эсептейт.
Бирок стратегиялык өнөктөш өзүнүн шеригин түшүнүүгө бара алабы? Андай түшүнүү болбой жатканын Орусиянын дагы бир стратегиялык өнөктөшү - Тажикстан президенти Эмомали Рахмон кечээ күнү белгилеп, “ Москва биздин кызыкчылыкты урматтай турган мезгил келди”, - деп билдирди.
Алмазбек Атамбаевдин бийликке келиши үчүн салымын чечүүчү деп санаган Москва ал “эмгеги” үчүн эбегейсиз акы сурап жаткандай. Ал Камбар-Ата -1, жогорку Нарындагы ГЭСтерден 75% үлүш, “Дастандын” 75% акциясы болуп чыгууда.
Атамбаевдин андай “берешендикке” бара албашы турган иш.
Натыйжада эки ортодо келишпестиктер пайда боло баштады. Адегенде орус тарап финансылык жардам берүүнү токтотту. Убада кылынган 106 млн. доллар насыя берилген жок. Ал эмес, Кыргызстан буга чейин алган насыялардын үстөк пайызын тез арада төлөп берүү талабы коюлду. Бишкек Москвага 15 млн. доллар которууга аргасыз болду.
Бишкек да ага жараша жообун берди. Кыргызстандагы аскердик базалары үчүн Орусия бир нече жылдан бери төлөбөй жүргөнү айтылып, 15 млн. доллар төлөтүп алынды.
Бишкек муну менен чектелбей Кытай менен энергетикалык долбоорлорду ишке ашырууга киришти. Маселен, “Датка” подстанциясы үчүн 208 млн. доллар насыя алынып, курулуш иштери башталды. Датка-Кемин электр линиясын тартуу үчүн 380 млн. долларлык келишимге ошол эле Кытай менен жетишилди.
Кыргызстан муну менен чектелбей Түркия, Катар жана Азербайжан менен инвестиция боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзө баштады. Азербайжан менен сүйлөшүүдө мунайды кайра иштетүү заводун куруу максаты коюлду. Бул долбоор ишке кирсе, Кыргызстан Орусиядан күйүүчү май жагынан көз каранды болбой калат.
Кыргыз бийлигинин мына ушундай жүрүш-турушу Кремлге албетте жаккан жок. Натыйжада күтүлгөндөй эле маалымат чабуулу чыга башталды. Маселен, Александр Князов сыяктуу саясий адистер менен Кадыржан Батыровго жакын деп эсептелген “Алишер Навои” аттуу уюмдардын Кыргызстанга каршы билдирүүлөрү бир убакта чыга баштады.
Атайын кызматтын генералы Артур Медетбеков кырдаалдын бул багытта өнүгүшүн ири мамлекеттердин Кыргызстандагы геосаясий жана геоэкономикалык кызыкчылыктары менен байланыштырат:
- Геосаясий эле эмес, геоэкономикалык да негиз бар. ГЭСтер бар, “Кыргызнефтигаз”, “Кыргызгаз”, андан тышкары “Дастан” заводу бар. Булар экономиканын негизин түзгөн бөлүк болуп атпайбы. Экинчи жактан, гидроэнергетикалык ресурс региондогу Кыргызстандын абдан чоң мүмкүнчүлүгү. Суу да абдан орчундуу. Үчүнчүдөн, акыркы убакта биздин президент Атамбаев Түркияга барып, Азербайжанга барып, кандайдыр бир деңгээлде Орусияга тие турган сөздөрдү айтып койбодубу.
Артур Медетбековдун айтымында, мына ушундай себептердин негизинде кээ бир сайттарда маалыматтык согуштун учкундары байкала баштады.
Ал эми журналист Улукбек Бабакулов азырынча эч кандай маалыматтык согуш жок деп эсептейт:
- Мен андайды байкай да, көрө да элекмин. Менимче, адамдар ошону көргүсү келип, көргүсү келген нерсени айтып жатат. Менимче, эч нерсе жок.
Улуттук коопсуздук кызматынын төрагасынын мурунку орун басары Марат Иманкулов стратегиялык өнөктөш болгон Орусия менен “ийри отуруп, түз кеңешүү” зарыл деп эсептейт.
Бирок стратегиялык өнөктөш өзүнүн шеригин түшүнүүгө бара алабы? Андай түшүнүү болбой жатканын Орусиянын дагы бир стратегиялык өнөктөшү - Тажикстан президенти Эмомали Рахмон кечээ күнү белгилеп, “ Москва биздин кызыкчылыкты урматтай турган мезгил келди”, - деп билдирди.