Жогорку Кеңештин 23-ноябрдагы жыйынында депутат Өмүрбек Бакировдун кызматтык бөлмөсү алмашкан окуядан улам президенттин иш башкармалыгына байланыштуу маселе көтөрүлдү.
Анда депутат Тазабек Икрамов башкармалыктын жетекчисинин орун басары Элмира Усенованы сынга алды жана президенттин жана өкмөттүн парламенттеги өкүлү Алмасбек Абытовго кайрылып аны иштен алууну сунуштады.
"Бул жерде депутаттын макамы жөнүндөгү мыйзамда так жазылып турат. Жогорку Кеңештин депутатына тиешелүү жеке жана кызматтык турак жай, жеке жана кызматтык машинага байланыштуу документтер текшерүүгө, тинтүүгө жатпай турганы жазылып турат. Биз мыйзам чегинен чыгып кетип жатабыз. Кат бергенден кийин күтүп турушу керек эле. Биздин депутаттын бардык буюмдарын эшикке алып чыгарып койду. Алмаз Акунжанович, Элмира Усенованы жумушунан алуу боюнча мен сиздерге сунушумду берем", - деди Икрамов.
Бул маселени "Бүтүн Кыргызстан" фракциясынын лидери, депутат Адахан Мадумаров дагы көтөрдү жана териштирүү жүргүзүүнү, түшүндүрмө берилишин талап кылды. Мындан улам парламенттин бул жыйынына президенттин иш башкармалыгынын жетекчиси чакырылды.
УКМК төрагасы Камчыбек Ташиев менен кайым айтышкан Жогорку Кеңештин депутаты Өмүрбек Бакиров парламенттеги иш бөлмөсүнөн көчүрүлгөнүн ырастады.
Бир мандаттуу Көк-Жар округунан шайланган Өмүрбек Бакиров депутаттык мандатынан ажыратуу үчүн аны "каралоо жүрүп" жатканын билдирди. Ошол эле кезде Бакировдун мандаты боюнча соттук териштирүү жүрүп, эл өкүлү аны "саясатташтырып жатканын" айткандар да бар.
Керкидан, кекилик, иш бөлмөдөн көчүрүү
17-ноябрда парламенттин жалпы отурумунда депутат Бакиров кыргыз-өзбек чек арасын тактоо боюнча келишимди бекитүү учурунда УКМК төрагасы Камчыбек Ташиевге берген суроолору аны басынтууга, кысым жасоого жана парламенттин жетинчи кабатындагы иш бөлмөсүнөн көчүрүүгө негиз болгонун билдирди.
"Керкидан суу сактагычы да 2017-жылы өтүп кеткен экен. Анан Камчыбек Кыдыршаевич өзү "ошол жерден кемчиликтер кетип калыптыр" деп айтып калды. Анан "ошол боюнча иш алып баргандардын ысымдарын атап койбойсузбу, териштирип чыктыңызбы" деп гана сурадым. "Териштирген жокмун" деди. Анан эле жекеликке өтүп, "сенин ким экениңди билебиз, кантип шайланып келгениңди билебиз, жакында көрөсүң" дей баштады. Ал жерде мен тууралуу сөз болуп жаткан жок. Мени кааласаңар бышырып жегиле, бирок маселе башкада десем эле, "бышырып жегидей, сен кекилик белең" дегени - коркутуп-үркүтүү болгону айдан ачык эле көрүнүп турбайбы. Мамиле ушундай болду. Көпчүлүк депутаттар унчукпай отурду. Жума күнү менин иш бөлмөмдөн буюмдарымды сыртка чыгарып салышты. Ал иш бөлмөнү 2020-жылы Ак үйдүн ичи өрттөлгөндөн кийин өз эсебибизден оңдоп чыгып, анан отуруп калганбыз. Аны мен күч менен ээлеп алган эмесмин. Мен бул иш бөлмөгө байланган жерим жок", - деди Өмүрбек Бакиров "Азаттыктын" журналистине.
Фейсбук социалдык тармагына жарыяланган президенттин иш башкармалыгынын башчысынын орун басары Элмира Усенованын колу менен депутат Бакировго жолдонгон катта "Жогорку Кеңештин ишмердигин оптималдаштыруу жана жумуш орундарын иретке салуу максатында 7-кабаттагы 705-бөлмөнү 18-ноябрда саат 13:00гө чейин бошотууңузду өтүнөм" деп жазылган. Ошондой эле депутатка башка бөлмө берилери да көрсөтүлгөн.
Депутат Өмүрбек Бакировго президенттин иш башкармалыгынан берилген кат. 18-ноябрь, 2022-жыл.
Кол тийбестик жана жоопкерчилик
Бул ишти депутаттык кол тийбестикке шек келтирүү катары сыпаттагандар да бар. Алардын бири юрист Таттуубүбү Эргешбаева Фейсбук баракчасына мынтип жазып чыкты:
"Бул депутаттык кол тийбестикке, анын конституциялык кепилдигине жасалган басымдын көргөзмө мисалы. Депутат Өмүрбек Бакировдун иш бөлмөсүн тартып алышты. Болгондо да аны иш бөлмөсүнөн көчүрүү тууралуу ага эч кандай расмий билдирүү жиберилген эмес. Ошондой эле ал өзү дагы эч бир документтерге кол койгон эмес. Эми эмне үчүн мындай болуп жатат?"
"Депутаттын макамы тууралуу" мыйзамда депутатты сүйлөгөн сөзү, көз карашы жана сын-пикири үчүн куугунтуктоого тыюу салынары жазылган.
УКМК төрагасы Ташиев 18-ноябрда "Регион" телеканалына курган маегинде айрым депутаттар чек араны тактоо ишинде саясий упай топтоо үчүн чагымчыл маалыматтарды таратып, парламентте ага кычык суроолорду бергенин белгиледи.
"Биз соңку үч айда элге толук маалымат жеткирүүгө мүмкүнчүлүк болгон жок. Себеби бул келишим биз үчүн ыңгайлуу жана пайдалуу болгондуктан, анын мазмунун алдын-ала ачып койсок, анда бул нерсе бузулуп кетмек. Ал эми биздин кээ бир депутаттар билбей туруп эле ар кандай ушак таратышты. Алар эптеп эле мамлекетте ызы-чуу болсо, кыргыз-өзбек чек арасы чечилбей калса экен, темир жол курулбай калса экен, анан Кыргызстанда тополоң болуп, анын шары менен бийликке келип калсак экен деген топтор бар. Ошолор каралап, ушак таратып турушту", - деди атайын кызматтын жетекчиси.
Өткөн иштин изи
17-ноябрда парламентте Бакиров чек ара келишимине каршы добуш берген. Депутат ушул тапта ага каршы "каралоо өнөктүгү" жүрүп, мурдагы козголгон кылмыш ишин жандандыруу аракети башталганын белгиледи:
"2021-жылы декабрда Ички иштер министрлиги "Ө. Бакировдун добуш сатып алууга эч кандай тиешеси жок" деген мазмунда министрдин орун басары Аширходжаевдин колу менен кат берген. Ошонун негизинде БШК мага мандат берген. Депутат болуп отурганбызга бир жылдан ашкандан кийин азыр эми ошол мурда токулган ишти кайра жандантып, мурдагы күбөлөрдү кайра көрсөтмө берүүгө мажбурлап жатышканы тууралуу маалыматтарды алдым. Жаңы-Ноокаттагы айрым бир адамдарды алып чыгып, мага каршы көрсөтмө алууга аракеттер жүрүп жатыптыр".
Айрым активисттер Бакиров бул "ишти саясатташтырууга" аракет кылып жатканын белгилешет. Жарандык активист Кеңешбек Жумабаев депутат аны мандатынан ажыратуу боюнча сот чечимин саясий кызыкчылыкка пайдаланып жатканын мисал келтирди:
"Жакында эле облустук сот прокуратурага кайрылат. Ал көзөмөл органы. Ал БШКга сунуш жиберет. Анда Өмүрбек Бакировдун мандатын алуу сунушталган. БШК болсо жакында бул ишти карап, Бакировдун мандатынын тагдыры чечилет. Анын алдында Өмүрбек Бакиров атайын Камчыбек Ташиевди элге жаман көргөзүү үчүн шоу кылды. Ага Керкидандын дагы, Кемпир-Абаддын дагы кереги жок. Себеби дегенде соттун чечими күчүнө кирип, анын мандаты алынып калса, Камчыбек Ташиев анын депутаттык мандатын алып койду дегенге баруу үчүн ушундай кылды. Анын башка себеби жок".
Башкы прокуратуранын басма сөз кызматы депутат башкы көзөмөл органы Өмүрбек Бакировду депутаттык мандаттан ажыратуу боюнча БШКга сунуш киргизип жатканы тууралуу маалыматты ырастаган жок.
БШКга Бакировдун депутаттык мандатына байланыштуу документтер келип түшпөгөнүн комиссиянын мүчөсү Абдыжапар Бекматов билдирди.
17-ноябрда парламентте депутат Бакиров менен УКМК төрагасы Ташиев айтыша кетип, аны кийин башкы чекистке болушкан башка бир депутат териштирүүгө чакырып, залда ызы-чуу чыгып, эл өкүлдөрү бири-бирине ызырынган эки жакты ажыратып калган эле.