27-июлда Бишкекте өткөн эл аралык каржы уюмдарынын, донор өлкөлөрдүн жыйынында Кыргызстанга 1,1 миллиард доллар жардам берүү жөнүндө чечим кабыл алынды. Буга байланыштуу “Азаттыктын” суроолоруна мурдагы вице премьер-министр Эсенкул Өмүралиев жооп берди.
- Бишкекте өткөн эл аралык донорлордун форумунда Кыргызстанга берилчү каражаттын 600 миллиону жылдын аягына чейин, калганы 30 айдын ичинде берилет деп убада кылынды. Чын эле ушул каражттын бардыгы Кыргызстанга толук кандуу түшөт деп ишенсе болобу?
Эсенкул Өмүралиев: Биринчиден, Кыргызстан үчүн бул абдан жакшы окуя болду. Отунбаева менен Сариевдин аракеттери жыйынтыгын берди окшойт. Экинчиден, бул донорлордун конференциясында чечилген маселе сөзсүз түрдө эртеби-кечпи аткарылат. Эл аралык уюмдар бекеринен чогулган жок бул жерде, булар адегенде ич ара макулдашып алып, бир келишимге келип, анан ушул донорлордун конференцияга келип катышып, өздөрүнүн мурдагы чечилген маселелерин жарыя кылып атат.
- Мисал катары айтсак Ооганстанга деле ушундай эле суммадагы акчалар берилип, бирок уюмдар каражатты өздөрү кошо жиберген өкүлдөргө да сарпталып калган учурлары белгилүү. Кыргызстанда да ошол көрүнүш кайталанып калбайбы, жардам берчү тарап өзүнүн өкүлүн жөнөтүп, чыгымдары да ошол акчанын эсебинен бөлүнүп калбайбы?
Эсенкул Өмүралиев: Каражатты берген киши аны көзөмөлдөш керек. Ал каражатты 600 млн. жылдын аягына дейре деп атпайбы, аны алуу үчүн ошончо мүмкүнчүлүк, күч, даярдык болуш керек. Эгер даярдык болбосо ал акчаны алалбайсың да. Мисалы, алар берген күндө да 600 млн. долларды жылдын аягына чейин сиңирип кетишке менин чоң күмөнүм бар. Себеби азыр маселелер ыкчам болбой атат. Мындай кырдаалда мамлекеттин башчысы болбосо ошонун биринчи орун басары барып, ошол жерде отуруп алып ыкчам чечип, артынан, астынан ишти кое берип иштеш керек. Андан чоң жумуш жок бүгүн.
- Азыр айтып жатабыз чечиш керек, аткарыш керек деп. Бирок бул акчаны Кыргызстанда максаттуу пайдаланышына чын эле шарт барбы?
Эсенкул Өмүралиев: Максаттуу пайдаланышына шарт бар. Себеби бүгүн ошондой муктаждык, ошондой саясий эрк бар, аны көзөмөлдөй турган кишилер бар, аткара турган орган бар. Ошон үчүн, менимче, бул маселе туура багытта кетип баратат, туура чечилет деп ойлойм.
- Рахмат.
Эсенкул Өмүралиев: Биринчиден, Кыргызстан үчүн бул абдан жакшы окуя болду. Отунбаева менен Сариевдин аракеттери жыйынтыгын берди окшойт. Экинчиден, бул донорлордун конференциясында чечилген маселе сөзсүз түрдө эртеби-кечпи аткарылат. Эл аралык уюмдар бекеринен чогулган жок бул жерде, булар адегенде ич ара макулдашып алып, бир келишимге келип, анан ушул донорлордун конференцияга келип катышып, өздөрүнүн мурдагы чечилген маселелерин жарыя кылып атат.
- Мисал катары айтсак Ооганстанга деле ушундай эле суммадагы акчалар берилип, бирок уюмдар каражатты өздөрү кошо жиберген өкүлдөргө да сарпталып калган учурлары белгилүү. Кыргызстанда да ошол көрүнүш кайталанып калбайбы, жардам берчү тарап өзүнүн өкүлүн жөнөтүп, чыгымдары да ошол акчанын эсебинен бөлүнүп калбайбы?
Эсенкул Өмүралиев: Каражатты берген киши аны көзөмөлдөш керек. Ал каражатты 600 млн. жылдын аягына дейре деп атпайбы, аны алуу үчүн ошончо мүмкүнчүлүк, күч, даярдык болуш керек. Эгер даярдык болбосо ал акчаны алалбайсың да. Мисалы, алар берген күндө да 600 млн. долларды жылдын аягына чейин сиңирип кетишке менин чоң күмөнүм бар. Себеби азыр маселелер ыкчам болбой атат. Мындай кырдаалда мамлекеттин башчысы болбосо ошонун биринчи орун басары барып, ошол жерде отуруп алып ыкчам чечип, артынан, астынан ишти кое берип иштеш керек. Андан чоң жумуш жок бүгүн.
- Азыр айтып жатабыз чечиш керек, аткарыш керек деп. Бирок бул акчаны Кыргызстанда максаттуу пайдаланышына чын эле шарт барбы?
Эсенкул Өмүралиев: Максаттуу пайдаланышына шарт бар. Себеби бүгүн ошондой муктаждык, ошондой саясий эрк бар, аны көзөмөлдөй турган кишилер бар, аткара турган орган бар. Ошон үчүн, менимче, бул маселе туура багытта кетип баратат, туура чечилет деп ойлойм.
- Рахмат.