Журналисттердин коопсуздугу тууралуу Жалал-Абат телерадиокомпаниясынын төрайымы, белгилүү журналист Бактыкан Ажымаматова “Азаттыкка” маек курду.
- Буга чейин телефон аркылуу коркутуп-үркүтүүлөр болуп жатканы тууралуу кабарланды эле. Андай көрүнүштөр тынчыдыбы, же дагы эле уланып атабы?
Бактыкан Ажымаматова: Мага карата телефон аркылуу коркутуу 24-25-26-январларда үч күн катары менен болду, көбүнчө СМС аркылуу келди. Кечээ күнү түштөн кийин токтоду. Бул боюнча тиешелүү органдарга кайрылдык эле, ал тараптан иштер иликтенип жатат. Кечээ күнү берген маалыматына караганда изи табылчудай.
- Өзүңүз эмнеге байланыштуу деп болжоп жатасыз? Бул кесибиңизгеби, же жеке мамилелерге байланыштуу болушу мүмкүнбү?
Бактыкан Ажымаматова: Ар кандай версиялар болуп жатат. Бирок келип эле кесипке байланыштуу болот го.
- Албетте бүгүнкү күңдө журналисттер арасында коркутуп-үркүтүүгө кабылган жалгыз сиз эмессиз. Эмне үчүн журналисттин коопсуздугуна бүгүн коркунуч келип жатат? Муну айрымдар кесипке, саясатка, сөз эркиндигин кысуу аракеттерине байланыштырып жатат. Сиздин пикир?
Бактыкан Ажымаматова: Биздин Кыргызстанда журналисттердин тарыхында көбүнчө эркин журналисттерге коркутуп-үркүтүү көп болуп келген. Мен мамлекеттик журналисттердин санында турам. Мага карата буга чейин эч кандай коркутуп-үркүтүү телефон аркылуу болгон эмес. Бул, менимче, менин кесибиме байланыштуу. Бирок жеке адамдын эле коркутуусу сыяктанып жатат. Балким азыркы кездеги менин кызматым керектир, балким бир кезде кандайдыр бир себептерден өзүнүн таарынычтары барбы, жеке эле бир адамдыкындай сезилди. Себеби дайыма бир телефондон эле чыгат.
- Акыркы мезгилдерде сизге жана Бишкектен оппозициялык “Форум” гезитинин редакторунун орунбасары Жылдыз Мусабековага да коркутуу болду. Ушул ММКлардын арасында экөөңүздөрдүн жагдайга байланыштуу талкуулар жүрүп кетти. Көбүнчө эч кимге айтпаш керек, мындай учурда кылмышкер качып кетиши мүмкүн деген көз караштар көбүрөөк басымдуулук кылып жатпайбы. Коркутуп-үркүтүүлөрдөн арылуу үчүн эмне кылуу керек?
Бактыкан Ажымаматова: Коркутуп-үркүтүүнү ачыкка эле чыгарган жакшы. Себеби дайыма эле биз айтпай, кылмышкер өз билгенин жасап жүрө берсе, мындай нерсе улана берет. Ошон үчүн ушундай мисалдарды таап эле ачыкка чыгарсак өзүнүн коркутулууларын ар кандай ыкмалар менен пайдаланган адамдарын аягы тыйылат деп ойлойм. Ошон үчүн муну жашыруунун зарылчылыгы жок, ачыкка чыгарыш керек.
Эгерде коркуткан адам табылып калса, аны коомчулукка чыгарып коюш керек, ошондо башкаларга да мисал болот деп ойлойм. Антпесек мындай нерсе улана берет, ошол адам коркутууга батынып, өлтүрөм дегенге чейин барып аткандан кийин ал адам бүгүн болбосо эртең ошол нерсесин жасашы мүмкүн.
Бизде азыр атылып, өлтүрүлүп жаткан журналисттер менимче ушундай нерседен башталган болуш керек. Алар эч кимге айтпай жашырып келип, аягы атылууга алып келип атат болуш керек. Ошондуктан мындай адамды ачыкка, коомчулуктун талкуусуна, коомчулукка алып чыгып койгон жакшы.
- Маегиңизге рахмат.
Бактыкан Ажымаматова: Мага карата телефон аркылуу коркутуу 24-25-26-январларда үч күн катары менен болду, көбүнчө СМС аркылуу келди. Кечээ күнү түштөн кийин токтоду. Бул боюнча тиешелүү органдарга кайрылдык эле, ал тараптан иштер иликтенип жатат. Кечээ күнү берген маалыматына караганда изи табылчудай.
- Өзүңүз эмнеге байланыштуу деп болжоп жатасыз? Бул кесибиңизгеби, же жеке мамилелерге байланыштуу болушу мүмкүнбү?
Бактыкан Ажымаматова: Ар кандай версиялар болуп жатат. Бирок келип эле кесипке байланыштуу болот го.
Эгерде коркуткан адам табылып калса, аны коомчулукка чыгарып коюш керек, ошондо башкаларга да мисал болот.
- Албетте бүгүнкү күңдө журналисттер арасында коркутуп-үркүтүүгө кабылган жалгыз сиз эмессиз. Эмне үчүн журналисттин коопсуздугуна бүгүн коркунуч келип жатат? Муну айрымдар кесипке, саясатка, сөз эркиндигин кысуу аракеттерине байланыштырып жатат. Сиздин пикир?
Бактыкан Ажымаматова: Биздин Кыргызстанда журналисттердин тарыхында көбүнчө эркин журналисттерге коркутуп-үркүтүү көп болуп келген. Мен мамлекеттик журналисттердин санында турам. Мага карата буга чейин эч кандай коркутуп-үркүтүү телефон аркылуу болгон эмес. Бул, менимче, менин кесибиме байланыштуу. Бирок жеке адамдын эле коркутуусу сыяктанып жатат. Балким азыркы кездеги менин кызматым керектир, балким бир кезде кандайдыр бир себептерден өзүнүн таарынычтары барбы, жеке эле бир адамдыкындай сезилди. Себеби дайыма бир телефондон эле чыгат.
- Акыркы мезгилдерде сизге жана Бишкектен оппозициялык “Форум” гезитинин редакторунун орунбасары Жылдыз Мусабековага да коркутуу болду. Ушул ММКлардын арасында экөөңүздөрдүн жагдайга байланыштуу талкуулар жүрүп кетти. Көбүнчө эч кимге айтпаш керек, мындай учурда кылмышкер качып кетиши мүмкүн деген көз караштар көбүрөөк басымдуулук кылып жатпайбы. Коркутуп-үркүтүүлөрдөн арылуу үчүн эмне кылуу керек?
Бактыкан Ажымаматова: Коркутуп-үркүтүүнү ачыкка эле чыгарган жакшы. Себеби дайыма эле биз айтпай, кылмышкер өз билгенин жасап жүрө берсе, мындай нерсе улана берет. Ошон үчүн ушундай мисалдарды таап эле ачыкка чыгарсак өзүнүн коркутулууларын ар кандай ыкмалар менен пайдаланган адамдарын аягы тыйылат деп ойлойм. Ошон үчүн муну жашыруунун зарылчылыгы жок, ачыкка чыгарыш керек.
Биздин Кыргызстанда журналисттердин тарыхында көбүнчө эркин журналисттерге коркутуп-үркүтүү көп болуп келген.
Эгерде коркуткан адам табылып калса, аны коомчулукка чыгарып коюш керек, ошондо башкаларга да мисал болот деп ойлойм. Антпесек мындай нерсе улана берет, ошол адам коркутууга батынып, өлтүрөм дегенге чейин барып аткандан кийин ал адам бүгүн болбосо эртең ошол нерсесин жасашы мүмкүн.
Бизде азыр атылып, өлтүрүлүп жаткан журналисттер менимче ушундай нерседен башталган болуш керек. Алар эч кимге айтпай жашырып келип, аягы атылууга алып келип атат болуш керек. Ошондуктан мындай адамды ачыкка, коомчулуктун талкуусуна, коомчулукка алып чыгып койгон жакшы.
- Маегиңизге рахмат.