Кыргызстандагы улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитет төрагасы Мурат Суталинов өлкөдөгү саясий кырдаалга байланыштуу суроолорго жооп берди.
- Мурат мырза, Кыргызстанда коалициялык өкмөт түзүлөрүнө ишенесизби?
- Мен коалициялык өкмөт түзүлүп, президент айткан конституциялык реформа да конкреттешип, бардыгы жайында болот деп ойлойм.
- Тараптар кепке келе алышабы?
- Сүйлөшүүлөр башталды го. Болгону аягына чыгарына ишенбегендер болуп атат. Ошон үчүн көз караштар анык эмес болууда.
- Алмаз Атамбаевдин премьерликке көрсөтүлүшү сизди канааттандырдыбы?
- Көптөн бери оппозицияда келаткан саясатчы катары ал чын эле реформа болоруна элдин үмүтүн жандырат деп ойлойм. Менимче Атамбаев бул кызматка өзгөчө умтулган жери жок. Ал реалдуу бир салым кошуу, бир нерсени өзгөртүү үчүн эле макулдук берип жатат. Чынында ал Кыргызстандагы бай адамдардын бири.
- Маселе ошондо болуп жүрбөсүн, Атамбаевде бийликтен башканын бардыгы жетиштүү?
- Мен Атамбаевди мансапкор деп ойлобойм, аны байкай элекмин.
- Феликс Куловчу? Ал мансапкорбу?
- Мен андай катаал көз караш айтпас элем. Билесизби, маалымат каражаттарында Феликс Шаршенбаевич президенттик орун үчүн күрөшүп атат деп туура эмес айтылып жатат. Ал бул кызматка бара албайт, эң жөнөкөй эле себеп: ал кыргыз тилин билбейт. Анан дагы Курманбек Салиевич президенттикке жабышып, 2010-жылдан кийин да калууга аракет кылып жатат деген сөз деле туура эмес. Себеби, ал жана анын айланасындагылар Кыргызстандын тарыхында кантип калыш керектигин түшүнүп турушат. Ошондуктан, сүйлөшүүлөр жүрүп жатат. Феликс Шаршенбаевич деле ушундай ойдо деп эсептейм. Негизи 11-апрелге чейин мобул ыркы кеткен көрүнүштөрдүн баары жай-жайына келет.
- Анткен менен, Кулов 11-апрелде бийлик тынчтык жол менен өткөрүлүп берилет деп жатпайбы?
- Феликс Шаршенбаевичтин тегерегендегилерге да белгисиз кандайдыр бир ою болушу мүмкүн. Менимче, парламенттик шайлоо алдындагы эле өз партиясынын көпчүлүк добушун алууга жасаган кадырэсе аракет го Феликс Шаршенбаевич мага таарынбасын, бирок, ага колдоо көрсөтө тургандар бишкектиктер, анын ичинде мага окшогон орус тилдүүлөр. Бизди, бишкектиктерди «фронт», «канжар», «басып салабыз» деген өңдүүлөр чочутат. Ошондуктан, кырдаалды канчалык курчуткан сайын аны колдоочулардын саны азаят.
- Бирок, 11-апрелде кандайдыр бир чагымчыл аракеттер болуп кетпейт деген кепилдик жок да?
- Андайга Бакиев да, Кулов да барбайт, кудай сактасын. Кыргыздар – патриоттор. Жөн эле идеологиляык таасир көрсөтүү үчүн жасалып жатат.
- Баса, мамлекеттик катчы Адахан Мадумаров фронтчулар тарабынан маалымат террору жүрүүдө деди, буга кандай дейсиз?
- Мен антип айтпас элем, адамдардын аң-сезимине таасир этүү аракеттери жүрүп жатат.
- Мамлекеттик катчы мамлекеттин өнүгүшү үчүн катаал дисциплина керек деп атат, сиз кошуласызбы ушуга?
- Бул мени кооптондурат. Мамлекеттин биринчи адамдары гуманист болушу керек. Жөнөкөй жаранга урмат болушу керек. Ошондо өлкө өнүгөт. «Катаал кол» сырттан жакшы көрүнгөнү менен, жөнөкөй адамды эч ким ойлобой калат.
- Кыргызстандагы туруксуз кырдаалды террорчул уюмдар өз кызыкчылыгына пайдаланышы мүмкүнбү, кандай дейсиз?
- Улуттук Коопсуздук боюнча мамлекеттик комитет бул багытта өз өнөктөштөрү менен иштеп жатат. Азырынча бир нерсе болуп кетет деген кооптонуу жок. Бирок, биз көнгүдөй деле болдук. Ооганстан жаныбызда турат. Май айынан сентябрга чейин аскерий тирешүүлөр болуп кетиши толук ыктымал. Биз буга көнүшүбүз керек. Бирок, баары бир биз кандайдыр бир терракты алдын алуу аракетин көрөбүз. Биз казактар, өзбектер, америкалыктар, француздар жана россиялыктар менен бирге иштеп жатабыз. Кытай бул маселеде жардам берип атат, Пакистан, керек болсо Индия да кызыкдар болууда. Бирок, муну менен оппозицияны коркутабыз дештин өзү күлкү келерлик нерсе. Террордук уюмдар жашап, аскерий аракеттер болгон аймактар менен кошуна жашап жатканыбызга көнгүдөй эле болдук.
- Мен коалициялык өкмөт түзүлүп, президент айткан конституциялык реформа да конкреттешип, бардыгы жайында болот деп ойлойм.
- Тараптар кепке келе алышабы?
- Сүйлөшүүлөр башталды го. Болгону аягына чыгарына ишенбегендер болуп атат. Ошон үчүн көз караштар анык эмес болууда.
- Алмаз Атамбаевдин премьерликке көрсөтүлүшү сизди канааттандырдыбы?
- Көптөн бери оппозицияда келаткан саясатчы катары ал чын эле реформа болоруна элдин үмүтүн жандырат деп ойлойм. Менимче Атамбаев бул кызматка өзгөчө умтулган жери жок. Ал реалдуу бир салым кошуу, бир нерсени өзгөртүү үчүн эле макулдук берип жатат. Чынында ал Кыргызстандагы бай адамдардын бири.
- Маселе ошондо болуп жүрбөсүн, Атамбаевде бийликтен башканын бардыгы жетиштүү?
- Мен Атамбаевди мансапкор деп ойлобойм, аны байкай элекмин.
- Феликс Куловчу? Ал мансапкорбу?
- Мен андай катаал көз караш айтпас элем. Билесизби, маалымат каражаттарында Феликс Шаршенбаевич президенттик орун үчүн күрөшүп атат деп туура эмес айтылып жатат. Ал бул кызматка бара албайт, эң жөнөкөй эле себеп: ал кыргыз тилин билбейт. Анан дагы Курманбек Салиевич президенттикке жабышып, 2010-жылдан кийин да калууга аракет кылып жатат деген сөз деле туура эмес. Себеби, ал жана анын айланасындагылар Кыргызстандын тарыхында кантип калыш керектигин түшүнүп турушат. Ошондуктан, сүйлөшүүлөр жүрүп жатат. Феликс Шаршенбаевич деле ушундай ойдо деп эсептейм. Негизи 11-апрелге чейин мобул ыркы кеткен көрүнүштөрдүн баары жай-жайына келет.
- Анткен менен, Кулов 11-апрелде бийлик тынчтык жол менен өткөрүлүп берилет деп жатпайбы?
- Феликс Шаршенбаевичтин тегерегендегилерге да белгисиз кандайдыр бир ою болушу мүмкүн. Менимче, парламенттик шайлоо алдындагы эле өз партиясынын көпчүлүк добушун алууга жасаган кадырэсе аракет го Феликс Шаршенбаевич мага таарынбасын, бирок, ага колдоо көрсөтө тургандар бишкектиктер, анын ичинде мага окшогон орус тилдүүлөр. Бизди, бишкектиктерди «фронт», «канжар», «басып салабыз» деген өңдүүлөр чочутат. Ошондуктан, кырдаалды канчалык курчуткан сайын аны колдоочулардын саны азаят.
- Бирок, 11-апрелде кандайдыр бир чагымчыл аракеттер болуп кетпейт деген кепилдик жок да?
- Андайга Бакиев да, Кулов да барбайт, кудай сактасын. Кыргыздар – патриоттор. Жөн эле идеологиляык таасир көрсөтүү үчүн жасалып жатат.
- Баса, мамлекеттик катчы Адахан Мадумаров фронтчулар тарабынан маалымат террору жүрүүдө деди, буга кандай дейсиз?
- Мен антип айтпас элем, адамдардын аң-сезимине таасир этүү аракеттери жүрүп жатат.
- Мамлекеттик катчы мамлекеттин өнүгүшү үчүн катаал дисциплина керек деп атат, сиз кошуласызбы ушуга?
- Бул мени кооптондурат. Мамлекеттин биринчи адамдары гуманист болушу керек. Жөнөкөй жаранга урмат болушу керек. Ошондо өлкө өнүгөт. «Катаал кол» сырттан жакшы көрүнгөнү менен, жөнөкөй адамды эч ким ойлобой калат.
- Кыргызстандагы туруксуз кырдаалды террорчул уюмдар өз кызыкчылыгына пайдаланышы мүмкүнбү, кандай дейсиз?
- Улуттук Коопсуздук боюнча мамлекеттик комитет бул багытта өз өнөктөштөрү менен иштеп жатат. Азырынча бир нерсе болуп кетет деген кооптонуу жок. Бирок, биз көнгүдөй деле болдук. Ооганстан жаныбызда турат. Май айынан сентябрга чейин аскерий тирешүүлөр болуп кетиши толук ыктымал. Биз буга көнүшүбүз керек. Бирок, баары бир биз кандайдыр бир терракты алдын алуу аракетин көрөбүз. Биз казактар, өзбектер, америкалыктар, француздар жана россиялыктар менен бирге иштеп жатабыз. Кытай бул маселеде жардам берип атат, Пакистан, керек болсо Индия да кызыкдар болууда. Бирок, муну менен оппозицияны коркутабыз дештин өзү күлкү келерлик нерсе. Террордук уюмдар жашап, аскерий аракеттер болгон аймактар менен кошуна жашап жатканыбызга көнгүдөй эле болдук.