Жаңы түзүлгөн келишимге ылайык, Жерүй алтын кенин эми Австрияда катталган «Глобал голд» аттуу компания иштетет. Аталган кенди иштетүү боюнча өкмөт отчетун уккан Жогорку Кеңештин бүгүнкү жыйынында депутаттар жаңы инвестор эмне үчүн тендерсиз тандалганына, бул кандай компания экенине, жаңы келишимдин Кыргызстанга пайдасы канчалык болооруна кызыгышты. Бирок өкмөт тараптын жооптору көпчүлүк депутаттарды канааттандырбай, бийлик Кумтөр алтын кени боюнча кетирген катаны азыр да кайталап жатат деген пикирлер басымдуулук кылды.
Жерүй алтын кенин иштетүү боюнча алгач депутаттарга Кыргызалтын акционердик коомунун башчысы Алмаз Жакыпов маалымат берди:
- Жерүйдү иштетмекчи болгон Оксус компаниясы милдеттенмелерин аткарбаганы үчүн лицензиясы алынган. Өкмөттүн токтомунун негизинде «Кыргызалтын» жаңы инвестор менен келишим түзүп, өкмөт жактырган соң келишимге кол койулду.
Депутаттар жаңы инвестор «Глобал голд» компаниясы каякта, качан катталганына, ээси ким экенине кызыгышты. Алмаз Жакыповдун айтымында, компания быйыл мартта Австрияда катталган. Ага ээлик кылуучу компания болсо Кипрде каттоодо турат. Депутат Өмүрбек Текебаев бул компанияга Жерүй эч кандай тендерсиз берилиши менен «Кенбайлыктар тууралуу» мыйзам бузулганын белгиледи:
- Мыйзамда бул маселе тендер жана түз жол менен чечилет деген жери бар. Бирок алтын сыяктуу стратегиялык маанидеги кен байлыктар сөзсүз тендер менен берилиши жазылган. Силер пара алган жокпуз, акпыз деп атканыңардан кийин ачык жол менен чечишиңер керек эле.
Депутат Темир Сариевдин пикиринде, бул иш боюнча президент менен өкмөт башчы күнөөлүү:
- Анткени бул чечим абдан жогорку деңгээлде кабыл алынган. Азыр «Кыргызалтын» менен премьер-министр бири-бирине шылтап жатышат. Эң негизгиси Кыргызстандын кызыкчылыгы сакталган эмес. Кумтөр да ушундай болгон, эми Жерүй да ушуга баратат.
Депутат Кубатбек Байболов болсо азыр эмне үчүн тендер болгон жок, эмне үчүн мыйзам бузулду деген гана доомат коюлуп жатканын белгилеп, кол койулган бул келишимди жокко чыгаруу жана тендер өткөрүү боюнча токтом кабыл алууну сунуштады.
Жыйынтыктоочу сөз алган депутат Болот Шерниязов өкмөттүн Жерүйгө байланышкан кадамын коррупциянын башаты катары баалады.
Өкмөт башчы Феликс Кулов жыйын соңунда айтылган сын пикирлерге кабыл албастыгын айтты:
- Коррупцияга байланыштуу айыптоолорду мен депутаттардын абийирине койдум. Мен эмоция менен айтылган бул айыптоолорду кабыл албайм. Кен байлыктар боюнча мыйзамда тендер аркылуу же түздөн-түз сүйлөшүү жолу менен берилээри белгиленген. Эгер биз тендер аркылуу барсак эки-үч жылды жоготобуз. Келишим боюнча айтсам, аны түзүүдө биз Кумтөрдүн сабагын эске алдык. Кыргызстан андан зыян тартпайт.
Жыйында бир топ депутаттар Жерүй маселеси боюнча атайын парламенттик комиссия түзүүнү сунуштады. Акырында бүгүнкү каралган маселе боюнча токтом кабыл алууну парламент дүйшөмбүгө калтырды. Бул маселе каралып жаткан учурда парламент алдында Жерүй алтын кенинин 200 чакты жумушчусу иш орундарын кайра түзүп берүү, инвесторду тендер жолу менен калыс тандоо талабы менен пикет өткөрүштү.
- Жерүйдү иштетмекчи болгон Оксус компаниясы милдеттенмелерин аткарбаганы үчүн лицензиясы алынган. Өкмөттүн токтомунун негизинде «Кыргызалтын» жаңы инвестор менен келишим түзүп, өкмөт жактырган соң келишимге кол койулду.
Депутаттар жаңы инвестор «Глобал голд» компаниясы каякта, качан катталганына, ээси ким экенине кызыгышты. Алмаз Жакыповдун айтымында, компания быйыл мартта Австрияда катталган. Ага ээлик кылуучу компания болсо Кипрде каттоодо турат. Депутат Өмүрбек Текебаев бул компанияга Жерүй эч кандай тендерсиз берилиши менен «Кенбайлыктар тууралуу» мыйзам бузулганын белгиледи:
- Мыйзамда бул маселе тендер жана түз жол менен чечилет деген жери бар. Бирок алтын сыяктуу стратегиялык маанидеги кен байлыктар сөзсүз тендер менен берилиши жазылган. Силер пара алган жокпуз, акпыз деп атканыңардан кийин ачык жол менен чечишиңер керек эле.
Депутат Темир Сариевдин пикиринде, бул иш боюнча президент менен өкмөт башчы күнөөлүү:
- Анткени бул чечим абдан жогорку деңгээлде кабыл алынган. Азыр «Кыргызалтын» менен премьер-министр бири-бирине шылтап жатышат. Эң негизгиси Кыргызстандын кызыкчылыгы сакталган эмес. Кумтөр да ушундай болгон, эми Жерүй да ушуга баратат.
Депутат Кубатбек Байболов болсо азыр эмне үчүн тендер болгон жок, эмне үчүн мыйзам бузулду деген гана доомат коюлуп жатканын белгилеп, кол койулган бул келишимди жокко чыгаруу жана тендер өткөрүү боюнча токтом кабыл алууну сунуштады.
Жыйынтыктоочу сөз алган депутат Болот Шерниязов өкмөттүн Жерүйгө байланышкан кадамын коррупциянын башаты катары баалады.
Өкмөт башчы Феликс Кулов жыйын соңунда айтылган сын пикирлерге кабыл албастыгын айтты:
- Коррупцияга байланыштуу айыптоолорду мен депутаттардын абийирине койдум. Мен эмоция менен айтылган бул айыптоолорду кабыл албайм. Кен байлыктар боюнча мыйзамда тендер аркылуу же түздөн-түз сүйлөшүү жолу менен берилээри белгиленген. Эгер биз тендер аркылуу барсак эки-үч жылды жоготобуз. Келишим боюнча айтсам, аны түзүүдө биз Кумтөрдүн сабагын эске алдык. Кыргызстан андан зыян тартпайт.
Жыйында бир топ депутаттар Жерүй маселеси боюнча атайын парламенттик комиссия түзүүнү сунуштады. Акырында бүгүнкү каралган маселе боюнча токтом кабыл алууну парламент дүйшөмбүгө калтырды. Бул маселе каралып жаткан учурда парламент алдында Жерүй алтын кенинин 200 чакты жумушчусу иш орундарын кайра түзүп берүү, инвесторду тендер жолу менен калыс тандоо талабы менен пикет өткөрүштү.